Bernard Maciejowski

Sukcesja apostolska
Data konsekracji	24 stycznia 1588
Konsekrator	Stanisław Karnkowski
Współkonsekrowani biskupi
Piotr Tylicki	październik 1595
Marcin Szyszkowski	9 maja 1604

Bernard Maciejowski
	Prymas Polski
Kraj działania	I Rzeczpospolita
Data urodzenia	1548
Data śmierci	19 stycznia 1608
Miejsce pochówku	bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie
	Arcybiskup gnieźnieński
Okres sprawowania	1606–1608
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	1586
Nominacja biskupia	8 czerwca 1587; biskup łucki; 1 września 1598; biskup wileński; 23 maja 1600; biskup krakowski; 31 lipca 1606; arcybiskup metropolita gnieźnieński
Sakra biskupia	24 stycznia 1588
Kreacja kardynalska	9 czerwca 1604; Klemens VIII
Kościół tytularny	bazylika św. Jana w Łacińskiej Bramie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bernard Maciejowski herbu Ciołek (ur. 1548, zm. 19 stycznia 1608 w Krakowie) – biskup łucki i krakowski, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski w latach 1606–1608, chorąży wielki koronny w latach 1574–1582^[1], starosta bolesławski w 1579 roku^[2].

Życiorys

Był bratankiem biskupa krakowskiego Samuela Maciejowskiego. Nauki pobierał w kolegium jezuickim w Wiedniu. W latach 1579–1581 uczestnik wojny z Rosją w czasie panowania króla Stefana Batorego. Pod wpływem księdza Piotra Skargi podjął decyzję o studiach teologicznych w Rzymie, które odbywał od 1582. W 1586 w Rzymie przyjął święcenia kapłańskie, w tym samym roku został kanonikiem krakowskim. Po śmierci Stefana Batorego poparł starania o tron polski Zygmunta III Wazy. Za to poparcie dostał nominację w 1588 na biskupstwo łuckie. W 1589 roku był sygnatariuszem ratyfikacji traktatu bytomsko-będzińskiego na sejmie pacyfikacyjnym^[3].

Jako biskup łucki ufundował w Lublinie kolegium jezuickie (1591–1596). Brał udział w przygotowaniu unii brzeskiej. W 1600 został biskupem krakowskim^[a], ingres do katedry wawelskiej odbył 12 sierpnia 1600. Jako biskup Krakowa zwołał w 1601 synod i wydał list pasterski skierowany do proboszczów, uważany dzisiaj za pierwszy podręcznik duszpasterstwa. List ten w 1607 został spopularyzowany w całej Polsce.

W 1604 Maciejowski otrzymał kapelusz kardynalski (mianowany przez Klemensa VIII), a dwa lata później nominację na arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa Polski. W związku z faktem, iż po nominacji na arcybiskupstwo gnieźnieńskie król Zygmunt III Waza nie pozwolił mu pobierać także dochodów z biskupstwa krakowskiego, jego stosunki z królem uległy pogorszeniu. Dodatkowym czynnikiem mającym wpływ na pogorszenie relacji z Zygmuntem III było polecenie króla, aby kardynał Maciejowski nie używał baldachimu w czasie uroczystości kościelnych, co przynależało tylko do legata papieskiego, którym Maciejowski nie był. Z tego powodu kardynał po cichu wspierał rokosz Zebrzydowskiego 1606–1609.

Był reformatorem Kościoła w duchu soboru trydenckiego. Popierał kontrreformację. Z jego inicjatywy w roku 1603 wydano w Krakowie pierwszy polski indeks ksiąg zakazanych wzorowany na indeksie Klemensa VIII z 1596^[4].

Był zwolennikiem kultu królowej Jadwigi Andegawenki oraz jej czarnego krucyfiksu z katedry wawelskiej. Mecenas artystów, poetów i uczonych. Pochowany został w katedrze wawelskiej, w kaplicy Matki Bożej Śnieżnej, gdzie spoczął obok stryja Samuela Maciejowskiego. Zachował się portret biskupa przechowywany zgodnie ze zwyczajem w krużgankach klasztoru franciszkanów.

Zobacz też

Biblia Maciejowskiego

Uwagi

↑ W 1591 po przeniesieniu Jerzego Radziwiłła z biskupstwa wileńskiego na krakowskie, jego następcą w Wilnie miał zostać Maciejowski, co spowodowało spór trwający blisko 10 lat. III Statut Litewski w artykule 12 rozdziału 3 Około niedawania cudzoziemcom dostojeństw i urzędów wszelakich dozwalał bowiem na powierzanie wszystkich stanowisk w Wielkim Księstwie Litewskim, w tym duchownych, tylko Litwie, Rusi, Żmudzi, i rodzicom starodawnym i urodzeńcom Wielkiego Księstwa Litewskiego i innych ziem, temu Wielkiemu Księstwu należących. Ostatecznie w 1600 biskupem wileńskim został dotychczasowy administrator tamtejszej diecezji Benedykt Woyna (Polska i Litwa w dziejowym stosunku: praca zbiorowa Kraków 1914, s. 204–228).

Przypisy

↑ Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku. Spisy. Oprac. Krzysztof Chłapowski, Stefan Ciara, Łukasz Kądziela, Tomasz Nowakowski, Edward Opaliński, Grażyna Rutkowska, Teresa Zielińska. Kórnik 1992, s. 27.
↑ W tym roku uzyskał dożywocie na starostwo bolesławskie, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 331.
↑ Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, wydał Maciej Dogiel, t. I, Wilno 1758, s. 237.
↑ Piotr Guzowski. Pierwszy polski indeks ksiąg zakazanych. „Studia Podlaskie”. t. XII, s. 175, 176, Białystok 2002. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku. ISSN 0867-1370.

Bibliografia

Jan Obłąk: Kardynał Bernard Maciejowski jako biskup krakowski. Olsztyn: 2008. ISBN 978-83-925440-2-9.
Krzysztof Rafał Prokop: Sylwetki biskupów łuckich. Biały Dunajec: Ostróg: „Wołanie z Wołynia”, 2001. ISBN 83-911918-7-7.
Julian Ursyn Niemcewicz, Dzieje panowania Zygmunta III, króla polskiego, wielkiego ksiẹcia litewskiego itd., t. II, Kraków 1860.
Bernard Maciejowski [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2018-08-02] (ang.).

Linki zewnętrzne

Bernard Maciejowski – dokumenty w bibliotece Polona
Bernard Maciejowski h. Ciołek, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2021-12-10]

[4] W 1591 po przeniesieniu Jerzego Radziwiłła z biskupstwa wileńskiego na krakowskie, jego następcą w Wilnie miał zostać Maciejowski, co spowodowało spór trwający blisko 10 lat. III Statut Litewski w artykule 12 rozdziału 3 Około niedawania cudzoziemcom dostojeństw i urzędów wszelakich dozwalał bowiem na powierzanie wszystkich stanowisk w Wielkim Księstwie Litewskim, w tym duchownych, tylko Litwie, Rusi, Żmudzi, i rodzicom starodawnym i urodzeńcom Wielkiego Księstwa Litewskiego i innych ziem, temu Wielkiemu Księstwu należących. Ostatecznie w 1600 biskupem wileńskim został dotychczasowy administrator tamtejszej diecezji Benedykt Woyna (Polska i Litwa w dziejowym stosunku: praca zbiorowa Kraków 1914, s. 204–228).

[1] Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku. Spisy. Oprac. Krzysztof Chłapowski, Stefan Ciara, Łukasz Kądziela, Tomasz Nowakowski, Edward Opaliński, Grażyna Rutkowska, Teresa Zielińska. Kórnik 1992, s. 27.

[2] W tym roku uzyskał dożywocie na starostwo bolesławskie, Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565–1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 331.

[3] Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, wydał Maciej Dogiel, t. I, Wilno 1758, s. 237.

[Guzowski-5] Piotr Guzowski. Pierwszy polski indeks ksiąg zakazanych. „Studia Podlaskie”. t. XII, s. 175, 176, Białystok 2002. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku. ISSN 0867-1370.

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

Prymasi Polski	Mikołaj Trąba (1417–1422) Wojciech Jastrzębiec (1423–1436) Wincenty Kot (1436–1448) Władysław Oporowski (1449–1453) Jan Sprowski (1453–1464) Jan Gruszczyński (1464–1473) Jakub z Sienna (1474–1480) Zbigniew Oleśnicki (1481–1493) Fryderyk Jagiellończyk (1493–1503) Andrzej Boryszewski (1503–1510) Jan Łaski (1510–1531) Maciej Drzewicki (1531–1535) Andrzej Krzycki (1535–1537) Jan Latalski (1537–1540) Piotr Gamrat (1541–1545) Mikołaj Dzierzgowski (1545–1559) Jan Przerębski (1559–1562) Jakub Uchański (1562–1581) Stanisław Karnkowski (1581–1603) Jan Tarnowski (1603–1605) Bernard Maciejowski (1605–1608) Wojciech Baranowski (1608–1615) Wawrzyniec Gembicki (1616–1624) Henryk Firlej (1624–1626) Jan Wężyk (1627–1638) Jan Lipski (1638–1641) Maciej Łubieński (1641–1652) Andrzej Leszczyński (1653–1658) Wacław Leszczyński (1659–1666) Mikołaj Jan Prażmowski (1666–1673) Kazimierz Florian Czartoryski (1673–1674) Andrzej Olszowski (1674–1677) Jan Stefan Wydżga (1677–1685) Michał Stefan Radziejowski (1687–1705) Stanisław Szembek (1706–1721) Teodor Potocki (1723–1738) Krzysztof Antoni Szembek (1739–1748) Adam Ignacy Komorowski (1749–1759) Władysław Aleksander Łubieński (1759–1767) Gabriel Podoski (1767–1777) Antoni Kazimierz Ostrowski (1777–1784) Michał Jerzy Poniatowski (1785–1794) Ignacy Krasicki (1795–1801) Ignacy Antoni Raczyński (1807–1818) Tymoteusz Gorzeński (1821–1825) Teofil Wolicki (1828–1829) Marcin Dunin (1831–1842) Leon Przyłuski (1845–1865) Mieczysław Ledóchowski (1866–1886) Juliusz Józef Dinder (1886–1890) Florian Stablewski (1891–1906) Edward Likowski (1914–1915) Edmund Dalbor (1915–1926) August Hlond (1926–1948) Stefan Wyszyński (1948–1981) Józef Glemp (1981–2009) Henryk Muszyński (2009–2010) Józef Kowalczyk (2010–2014) Wojciech Polak (od 2014)
Prymasi Królestwa Polskiego	Franciszek Skarbek-Malczewski (1818–1819) Szczepan Hołowczyc (1819–1822) Wojciech Józef Skarszewski (1824–1827) Jan Paweł Woronicz (1828–1829) Aleksander Kakowski (1925–1938)
Prymasi Galicji i Lodomerii	Andrzej Alojzy Ankwicz (1815–1833) Franz Xavier Luschin (1834–1835) Franciszek de Paula Pisztek (1835–1846) Michał Lewicki (1848–1858)

Zmarli kardynałowie	Zbigniew Oleśnicki (1439) Aleksander mazowiecki (1440) Fryderyk Jagiellończyk (1493) Stanisław Hozjusz (1561) Jerzy Radziwiłł (1583) Bernard Maciejowski (1604) Jan Albert Waza (1629) Jan Kazimierz Denhoff (1686) Michał Stefan Radziejowski (1686) Jan Aleksander Lipski (1737) Mieczysław Ledóchowski (1875) Włodzimierz Czacki (1882) Albin Dunajewski (1890) Jan Duklan Puzyna (1901) Edmund Dalbor (1919) Aleksander Kakowski (1919) August Hlond (1927) Adam Stefan Sapieha (1946) Stefan Wyszyński (1953) Bolesław Kominek (1973) Bolesław Filipiak (1976) Władysław Rubin (1979) Franciszek Macharski (1979) Józef Glemp (1983) Andrzej Maria Deskur (1985) Henryk Gulbinowicz (1985) Kazimierz Świątek (1994) Adam Kozłowiecki (1998) Zenon Grocholewski (2001) Marian Jaworski (2001) Stanisław Nagy (2003)
Zmarli byli kardynałowie	Wincenty Kot (1441); zrezygnował z godności kardynalskiej 2 października 1447 Jan Kazimierz Waza (1646); zrezygnował z godności kardynalskiej 6 lipca 1648 Karol Wojtyła (1967); wybrany na papieża w 1978
Żyjący kardynałowie bez uprawnień elektorskich	Stanisław Dziwisz (2006)
Żyjący kardynałowie elektorzy	Stanisław Ryłko (2007) Kazimierz Nycz (2010) Konrad Krajewski (2018) Grzegorz Ryś (2023)