Xian

Xi'an
Uttale
Den sørlege byporten i Xi'an. Den sørlege byporten i Xi'an.
Styresmakter
Land Provins	Folkerepublikken Kina Shaanxi
Geografi
Flatevidd	10 096,81 km²
Flatevidd  - By	9983 km²
Innbyggjarar  - By (2004)    - folketettleik	6,620,000   826.6/km²
Koordinatar	34°16′N 108°54′E
Høgd over havet	405 m
Tidssone	UTC + 8 (UTC+8)
Diverse anna
Postnummer	710000 - 710090
Telefon-retningsnummer	+86/29
Bilnummer	A
Heimeside: http://xa.gov.cn
Plassering
Plassering av Xian

Xian eller Xi'an er ein storby som er hovudstad i provinsen Shaanxi i det nordlege Kina. Han er ein subprovinsiell by. Folkesetnaden innan bygrensene vert rekna til 3 481 000 (2004), men heile det subprovinsielle området har 6,62 millionar innbyggjarar. Byen ligg på Guanzhongsletta i den sørlege sentrale Shaanxi. Xi'an markerer den austlege enden av Silkevegen. Den lokale flyplassen er Xi'an Xianyang internasjonale lufthamn.

Byen har tidlegare vore kinesisk hovudstad under fleire dynasti under namnet Chang'an. Xi'an (kinesisk 西安; pinyin Xī'ān, Wade-Giles Hsi-An, postalromanisering Sian) tyder bokstaveleg 'Den vestlege freden', medan nemninga Xijing òg viser til statusen som 'vestleg hovudstad').

Byen er mest kjend for det 2200 år gamle gravvaktaranlegget nær grava til keisar Qin Shi Huangdi, med fleire tusen terrakottasoldatar, nokre kilometer utanfor bykjernen.

Administrative einingar

Den subprovinsielle byen Xi'an har jurisdiksjon over ni distrikt (区 qū) og fire fylke (县 xiàn).

Kart
#	Namn	Hanzi	Hanyu Pinyin	Folkesetnad (2006 est.)	Areal (km²)	Tettleik (/km²)
Distrikt
1	Weiyang	未央区	Wèiyāng Qū	410 000	261	1 571
2	Lianhu	莲湖区	Liánhú Qū	600 000	38	15 789
3	Xincheng	新城区	Xīnchéng Qū	490 000	31	15 806
4	Beilin	碑林区	Bēilín Qū	700 000	22	31 818
5	Baqiao	灞桥区	Bàqiáo Qū	450 000	322	1 398
6	Yanta	雁塔区	Yàntǎ Qū	690 000	152	4 539
7	Yanliang	阎良区	Yánliáng Qū	240 000	240	1 000
8	Lintong	临潼区	Líntóng Qū	670 000	898	746
9	Chang'an	长安区	Cháng'ān Qū	930 000	1 583	587
Fylke
10	Lantian	蓝田县	Lántián Xiàn	640 000	1 977	324
11	Zhouzhi	周至县	Zhōuzhì Xiàn	630 000	2 956	213
12	Hu	户县	Hù Xiàn	590 000	1 213	486
13	Gaoling	高陵县	Gāolíng Xiàn	230 000	290	793

Bymuren

Bymuren

Bymuren i Xi'an vart bygd mellom 1374 og 1378 og vart reparert og renovert i 1980-åra. Han er den største for det meste originale bymuren i Kina. Med ei samla lengd på 13,6 km omsluttar han heile det indre Xi'an. Breidda ved sokkelen er på 18 m, på krona er han 12 m brei. Han er òg 12 m høg. Fire byportar (nordporten, vestporten, sørporten og austporten) gav trygg kontroll ved heile muren, som var omgjeve av ei vollgrav med klappbruer berre ved portane. Desse bruene vart felt ned kvar morgon til signalet frå eit klokketårn og trekt opp på signal frå trommetårnet.

Samferdel

Fly

Xi'an vert tent av Xi'an Xianyang internasjonale lufthamn.

Jarnbane

I Xi'an stansar toga på Longhaibanen, den viktigaste jernbanelinja i Kina i aust-vest-retning, som går frå Lianyungang til Lanzhou via mellom anna Xuzhou, Kaifeng, Zhengzhou, Luoyang og Baoji.

Vegtrafikk

Riksveg 108 går gjennom området. Riksvegen byrjar i Beijing og fører via Taiyuan, Xi'an og Chengdu sør til Kunming i den sørvestlege provinsen Yunnan.

Riksveg 210 går gjennom området. Riksvegen byrjar i Baotou i Indre Mongolia, fører gjennom Yan'an, Xi'an, Chongqing og Guiyang og endar opp i Nanning i Guangxi.

Riksveg 211 har sluttpunkt i Xi'an. Han fører frå Yinchuan i den autonome region Ningxia Hui, gjennom det austlege Gansu og til Xi'an.

Riksveg 310 går gjennom området. Denne viktige trafikkåra byrjar i Lianyungang i Jiangsu, går vestover og endar i Tianshui i provinsen Gansu. Han går innom større byar som Xuzhou, Shangqiu, Kaifeng, Zhengzhou, Luoyang og Xi'an.

Riksveg 312 går gjennom området. Han fører frå Shanghai og endar på grensa mot Kasakhstan og passerer mellom anna Suzhou, Nanjing, Hefei, Xinyang, Xi'an, Lanzhou, Jiayuguan og Urumqi.

Galleri

• 
  Katolsk kyrkje nord i Xi'an

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Xian» frå Wikipedia på bokmål, den 1. november 2010.