Sian'

Sian'
西安
*(Sian')*
Valdkund	Kitai
Eläjiden lugu (2015)	8,705,600 ristitud
Pind	9,983 km²
Pämez'	Šanguan' Czicin; (2016—,; 上官吉庆)
Telefonkod	+86−29
Aigvö	UTC+8

Sian' (kit.: 西安 [ɕí.án], pin'jin': Xī'ān, sana sanha «päivlaskmaine kožund») om Kitain lidn Šen'si-agjas, sen kaikiš suremb lidn, administrativine keskuz da ohjastusen ištundsija, alištub agjan tobmudele oikti.

Lidn om Kitain sur' kul'tur-, tegimišton da openduzkeskuz.

Istorii

Sianin enzne nimi oli Čanjan' (長安, «hätkeline kožund»). Sian' om valdkundan enzne pälidn koumentoštkümnen dinastijan täht. Hätken aigan oli mail'mas kaikiš surembaks lidnaks pindan da ristitišton mödhe. Se oli Suren šuukten loppunktan.

Sian' šingotase aerokosmižel sarakol, pol'veimiden tegimil, avtosauvomižel, mašiništon pästandal, turizmal, rahvahidenkeskeižen torguindan i logistikan parkal («kuiv port», 35 km², ühtenzoituz Keskuzazijanke, Venämanke i Päivnouzmaiženke Evropanke). Enamba mi 58 valdkundad sädiba 2560 edheotandad lidnan territorijal, mugomad mail'man kompanijad ühtniba sihe: ABB, Mitsubishi, Panasonic, Toshiba, Fujitsu, Coca-Cola Company, Boeing.

Geografijan andmused

Lidn om olmas enamba 3100 vot. Se sijadase Kitain keskuzpalas, agjan suvipalas, Huanhenjogen Veihe-ližajogen oiktal randal. Lidnan keskuzpala seižub 405 m ü.m.t. keskmäižel korktusel.

Klimat om ven päivnouzmazijalaižen mussonan valatoitusenke, subtropižen i kontinentalizen klimatan röunal, pil'vekaz vodes läbi. Letetorokad oleldas keväz'kus-sulakus, kezal om räk, tal'v om kuiv. Voden keskmäine lämuz om +13,8 C°, kezakun-elokun +24,9..+26,9 C°, tal'vkun-uhokun −0,5..+3,3 C°. Ekstremumad oma −20,6 C° (viluku) i +41,8 C° (kezaku). Kezaaigan minimum om +9,2 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +24,1 C° (uhoku). Ei voi panda halad semendkus-sügüz'kus (semendkun minimum om +3,5 C°). Paneb sadegid 672 mm vodes, enamba kezakus-sügüz'kus (86..117 mm kus), vähemba tal'vkus-uhokus (7..13 mm kus). Paneb lunt 14 päiväd tal'ves. Kun keskmäine relätivine nepsuz vajehtase 76..80 % röunoiš elokus-kül'mkus, 63..70 % toižiš kuiš.

Tobmuz

Sian' jagase üks'toštkümneks lidnrajonaks da kahteks külärajonaks.

Eläjad

Vn 2010 kaiken Kitain rahvahanlugemižen mödhe lidnrajoniden (sil aigal niiden lugu oli kümne) ristitišt oli 5 566 711 eläjad, pind — 2420 km². Vl 2015 13,5 mln ristituid elihe ezilidnoidenke.

Kaik 24 valdkundališt i viž privatišt üläopendusen aluzkundad baziruišoiš lidnas. Znamasine om Čanjanin universitet^[1] (35 tuh. üläopenikoid, alusenpanend 1951 kut Sianin avtoteiden universitet), kogoneb vides kampusaspäi Sianiš. Kätihe nimed nügüdläižikš vn 2000 sulakus ühtištusen jäl'ghe kahtenke kolledžanke.

Transport

Avtobusad da metropoliten oma kundaližeks transportaks lidnan südäimes, ezilidnelektrojonused ajadas lidnan ümbrištos. Metro radab vspäi 2011: vl 2019 oli nell' jonod, 95 stancijad, 126 km raudted, — vl 2024 om ühesa jonod, 212 stancijad, 311 km raudted; niiden ližaks koume ut jonod oma sauvomas i lindäs vaumitud vll 2024−2025. Kaik viž päraudtestancijad ratas lidnas.

Rahvahidenkeskeine civiline Sian' Sän'jan-lendimport^[2] (XIY / ZLXY, 44,6 mln passažiroid i 312 tuh. tonnoid jüguid vl 2018) sijadase 41 kilometras lodeheze lidnan keskuzpalaspäi. Sišpäi tehtas reisid Kitain äjihe lidnoihe da Azijan äjihe verhiže maihe.

Galerei

Sianin municipaližen rahvahaližen ohjastusen sauvused (2020)
Lidnan kaičendsein (2014)
Kellčuhunduz om lidnan simvolaks (saudihe nügüdläižel sijal vl 1582), vn 2024 nägu
Sianin korktoiden tehnologijoiden industrijan šingotesen zon vl 2021
Rahvahidenkeskeižen Sian' Sän'jan-lendimportan nägu vl 2021
Sian'bei-päraudtestancijan («Sian' Pohjoine») suvine ocsein vl 2020