Duodecim dei Olympici
Dei Olympici[1] ad summam sunt dei qui in Olympo habitant, omnibus cum Iove deo supremo cognatis. Disertius, Duodecim Olympici sunt maiores panthei Graeci deitates: Zeus, Hera, Poseidon, Demeter, Athena, Hestia, Apollo, Artemis, Ares, Aphrodite, Hephaestus, et Hermes. Dionysus in locum Hestiae saepe substituitur. Hades et Persephone inter duodecim Olympicos aliquando numerantur, praecipue ob momentum Mysteriorum Eleusinorum, quamquam Hades, quia perpetuo in infernis habitat, nunquam montem Olympum visitans, plerumque excluditur. Alii dei, inter quos Heracles et Aesculapius, aliquando inter deos Olympicos numerantur.
Duodecim Olympici
[recensere | fontem recensere]
In mythologia Graeca, duodecim Olympici, etiam Dodekatheon appellati (Graece Δωδεκάθεον < δώδεκα[2][3] 'duodecim' + θεοί 'dei'), sunt principales panthei Graeci deitates, qui super mythicum Olympum montem habitant. Hi Olympici dominatum divinum in Titanomachia ceperunt, cum Zeus suique fratres Titanes superarent.
Notio duodecim deorum omnibus fontibus Graecis vel Romanis exstantibus est vetustior, et veri simile in Anatolia orta est.[4] Concilium quidem deorum in epicis HomerIcis habetur, sed primus locus antiquus qui sacra deum Olympicorum una commemorat in hymno Homerico Hermis invenitur. Graecus Duodecim Olympicorum cultus Athenis saeculo sexto a.C.n. indagari potest, exemplo aetate Mycenaeo carente. Ara duodecim Olympicorum Athenis sita usitate ex tempore archontis Pisistrati minoris anno 522–521 a.C.n. tribuitur.
Dei inter duodecim numerati aliquantulum variantur,[5] sed duodecim dei canonici generaliter in arte et poesi depicti fuerunt Zeus, Hera, Poseidon, Demeter, Athena, Hestia, Apollo, Artemis, Ares, Aphrodite, Hephaestus, et Hermes. Hades, in memoria Eleusina Pluto appellatus, usitate in Olympicis non numeratur quia suum regnum est mundus subterraneus. Plato philosophus duodecim Olympicos cum mensibus duodecim coniunxit, et significat se Plutonem considerare unum ex duodecim cum mensem ultimum ei et animis mortuorum dicari proponeret.[6][7] Ipse in Phaedro dialogo duodecim deos cum zodiaco conectit, Hestia excepta.[8] Eudoxus Cnidius primus fuit qui deos et signa vitae quotidianae coniunxit.
In religione Graeca antiqua, dei Olympici et cultus duodecim deum generatim fuerunt notiones distinctae.[9] Dodekatheon Herodoti Iovem, Heram, Posidonen, Hermen, Athenam, Apollinem, Alpheum, Cronum, Rheam, et Charites comprehendit.[3][10] Herodotus praeterea commemorat Heraclen inter duodecim a nonnullis numeratum fuisse.[11] Coae, Heracles et Dionysus adduntur, Ares et Hephaestus non.[12] Apud Pindarum, Bibliothecam,[13] et Herodotum, Heracles non inter deos duodecim numeratur, sed deus qui eorum cultum condidit habetur.[3] Lucianus saeculo secundo Heraclen et Aesculapium in duodecim numerat, sed quos deos abesse non memorat. Hebe, Helios, Eros, Selene, Persephone, et alii dei et deae magni momenti aliquando in grege deum duodecim numerantur. Eros iuxta alios duodecim saepe depingitur, praecipue prope Aphroditen matrem, quamquam usitate in eorum numero non numeratus.
Ennius poeta Romanus Deos Consentis, indicem deum Romanorum qui pro dei Graecis valent, perscribit: seni sunt complementa maria et femina,[7] locum conservans Vestae (Graece Hestia), quae principalem egit personam in religione Romana ut? dea civica a virginibus Vestalibus sustenta. Duodecim deos in hexametris enumerat (hic i "Dianae" longa, is "Iovis" brevis leguntur):[14]
- Iuno Vesta Minerva Ceres Diana Venus Mars
- Mercurius Iovis Neptunus Volcanus Apollo
Index Olympiorum
[recensere | fontem recensere]Duodecim dei maiores
[recensere | fontem recensere]| Nomen Graecum | Nomen Romanum | Imago | Munera et proprietates |
|---|---|---|---|
| Zeus | Iuppiter |  |
Rex deorum et rector montis Olympi; deus caeli et tonitrus. Ultimus filius Titanum Croni et Rheae. Inter sua signa sunt fulmen, aquila, quercus, sceptrum, libra. Frater et maritus Herae, qui autem multas amasias habuit. Frater Posidonis et Hadis. |
| Hera | Iuno |  |
regina deorum et dea matrimonii et familiae. Inter sua signa sunt pavo, punica granatum, corona, cuculida, leo, bos. Ultima Croni et Rheae filia; soror et uxor Iovis. Ut dea matrimonii, ea amasias Iovi et eorum liberos pro adultero ulcisci saepe conatur. |
| Posidon | Neptunus |  |
Deus maris, terraemotuum, tsunami?. Inter sua signa sunt equus, taurus, delphinus, tridens. Medius Croni Rheaeque filius, frater Iovis et Hadis. Maritus Amphitritis Nereidis, quamquam, plurimorum deorum Graecorum similis multas amasias habet. |
| Demeter | Ceres |  |
Dea fertilitatis, agriculturae, naturae, temporum anni. Inter sua signa sunt papaver, triticum, fax, porcus. Media Croni et Rheae filia. |
| Dionysus | Bacchus |  |
deus vini, celebrationum, et elationis voiluptariae. Patronus artis theatricae. Inter sua signa sunt vitis, hedera, poculum, tigris, panthera, pardus, delphinus, caper. Filius Iovis et Semelis principissae mortalis Thebarum. Maritus Ariadnis principissae Creticae. Iuvenissimus Olympicus, solusque cuius mater est mortalis. |
| Apollo | Apollo (vel Phoebus) |  |
deus lucis, sapientiae, sanationis, pestis, obscuritatis, artium, musicae, poesis, praedictio, sagittis petitio, solis, iuventutis virilis, pulchritudinis. Filius Iovis et Latonae. Inter sua signa sunt sol, lyra, arcus et sagitta, corvus, delphinus, lupus, cygnus, mus. Gemellus Artemidis. |
| Artemis | Diana |  |
dea venationis, virginitatis, partus, sagittis petitionis, lunae, et omnium animalium. Inter sua signa sunt luna, cervus, canis, ursa, anguis, cupressus, arcusque et sagittae. Filia Iovis et Latonae ac gemella Apollinis. |
| Hermes | Mercurius |  |
nuntius deorum, deus commercii, furum, ludorum. Inter sua signa sunt caduceus, crepidae alatae et pileus, ciconia, et testudo (cuius testam ut lyram efficiat usurpavit). Filius Iovis et Maiae nymphae. Dryopen duxit, filiam Dryopis, et Pan eorum filius deus naturae, dominus satyrorum, inventor panpipes, et comes Dionysi factus est. |
| Athena | Minerva |  |
dea virginalis sapientiae et artis belli gerendi. Inter sua signa sunt bubo et oliva. Filia Iovis et Metis Oceanitis, ex capite patris matura proeliique armaturam gerens orta est, postquam ipse matrem devoraverat. |
| Ares | Mars |  |
deus belli, violentiae, caedis. Inter sua signa sunt verres, serpens, canis, vultur, hasta, scutum; filius Iovis et Herae. Omnes dei alii, Aphrodite excepta, eum contemnunt. Ex eius nomine derivatur martialis, nomen adiectivum. |
| Aphrodite | Venus |  |
dea amoris, pulchritudinis, appetitus. Inter sua signa sunt columba (avis), avis, malum, apis, cygnus, myrtus, rosa. Filia Iovis et Dionis Oceanidis, vel fortasse ex spuma maris orta postquam semen Urani, a Crono filio minore natu castrati, in mare stillaverat. Uxor Hephaesti, quamquam multas res adulteras habet, notissime cum Are. Suum nomen nobis vocabulum dedit aphrodisiacus. Ex eius nomine derivatur venerealis, nomen adiectivum. |
| Hephaestus | Vulcanus |  |
faber ferrarius et artifex deorum; deus ignis et fornacis. Inter sua signa sunt ignis, incus, malleus, forceps, et coturnix. Filius Herae, vel per Iovem vel sola. Maritus Aphroditis, quamquam plurimorm maritorum divinorum dissimilis, raro dissolutus est. Vulcanus, nomen Latinum, mundo hodierno vocabulum vulcanum dedit. |
- Notae
- Formula:Note label Romans also associated Phoebus with Helios and the sun itself,[15][16] however, they also used the Greek name: Apollo.[17]
- Formula:Note label Apud alteram eius ortis fabulam conversam, Aphrodite ex Urano orta est, avo Iovis, postquam Cronus eius genitalia in mare iecerat. Vide the birth of Aphrodite
Alii dei Olympici
[recensere | fontem recensere]Sequentes deae et dei aliquando inter duodecim Olympicos numerantur.
| Nomen Graecum | Nomen Romanum | Imago | Munera et proprietates |
|---|---|---|---|
| Hestia | Vesta |  |
dea foci et familiae.Nata est in prima generatione Olympica et fuit una ex primorum duodecim Olympicorum, donec sedem regiam Dionyso dedit ut pace utatur; unde ea habetur generosissima et lenissima ex deis. Prima Croni et Rheae progenies, soror maior natu Hadis, Demetris, Posidonis, Herae, Iovis. Senissima ex Olympicis. |
| Persephone | Proserpina |  |
regina inferorum et filia Demetris et Iovis; dea veris. Facta est consors Hadis, dei infernorum, postquam eam rapuerat. Quia Persephone sex semina ex duodecim pomis granatis in inferno comedit cum Hades primum raperet, ea sex menses in inferno quotannis degere debuit. Unde tempora anni, cum vegetatio sex menses viget et floret, tum sex menses deficit et moritur. |
| Hades | Pluto (aliquando Orcus vel Dis Pater) |
 |
deus inferorum, mortuorum, opumque subterranearum. |
| Aesculapius | Veiovis | .JPG) |
deus medicinae et sanationis. Artium medicarum opera curationis repraesentat. Suae filiae sunt Hygieia ('sanitas'), Iaso ('medicina'), Aceso ('sanationis'), Aglaea/Aegle ('ardor sanus'), et Panacea ('remedium universum'). Filius Apollinis et Coronis. |
| Eros | Cupido |  |
deus amoris sexualis et pulchritudinis. Etiam cultus est deitas fertilitatis, filius Aphroditis et Aris. Saepe lyram vel arcum et sagittam ferens depingitur. Eum saepe comitantur delphini, rosae, et faces. |
| Hebe | Iuventus |  |
filia Iovis et Herae, minister deum et dearum Montis Olympi, eis nectar et ambrosia donec Heracli nupsit ministrans. |
| Heracles | Hercules |  |
heros divinus, filius Iovis et Alcmenis, privignus Amphitryonis, et pronepos Persei (Περσεύς). Fuit maximus ex heroibus Graecis, patronus rerum virilium, propugnator ordinis Olympici contra monstra chthonica. |
| Pan | Faunus vel Silvanus |
 |
deus naturae, locorum ferorum, pastorum & gregum, motium, venationis, silvae, et musicae rusticae, et comes nympharum. |
Minores dei in Olympia habitantes
[recensere | fontem recensere]
Sequentes dei, deae, et demidei usitate inter Olympicos non numerabantur, quamquam ei ad eos arte conexi sunt.
- Aeolus - rex ventorum, curator Anemorum,? magister ventorum temporum anni
- Amphitrite - regina maris, uxor Posidonis
- Anemoi – dei ventorum: Boreas (septentriones), Notus (meridies), Zephyrus (occidens), Eurus (oriens)
- Aura - dea aurarum frigidarum et aeris sub divo
- Bia – personificatio violentiae
- Charites - deae pulchritudinis et adsectatores Aphroditis et Herae
- Circe - minor magiae dea; non confundenda cum Hecate
- Cratus – personificatio potestatis
- Deimos - deus terroris, frater Phobi
- Dione – una ex Oceanidibus, mater Aphroditae per Iovem in fabula Homerica
- Ilithyia – dea partus; filia Herae et Iovis
- Enyo - dea belli, comes Aris, in nonnullis fabulia soror Aris (cum parentes sunt Zeus et Hera)
- Eos – personificatio primae lucis
- Eris – dea dissensionis et certationis
- Ganymede – minister in palatio deum apud Olympum
- Harmonia - dea concordiae et consensus (contra Eridem), filia Aphroditis
- Hecate - dea magiae, sagarum, et viarum transversarum
- Helios - Titan; personificatio Solis
- Horae – curatores Olympi
- Hypnus - deus somni, pater Morphei, filius Nyxis?
- Iris – personificatio arcus; nuntius Olympii cum Herme
- Latona – Titania, dea rerum invisarum, mater Apollinis et Artemidis
- Moirai (Moerae) - dea fati et distributorum fati
- Momus - deus saturae, inrisionis, et poetarum
- Morpheus – deus somniorum
- Musae – novem deae scientiae et artium: Calliope, Urania, Clio, Polyhymnia, Melpomene, Terpsichore, Thalia, Euterpe, Erato
- Nemesis – dea ultionis et vindictae
- Nike – dea victoriae
- Nyx - dea noctis
- Paeanus – medicus deorum
- Perseus – filius Iovis, interfector Medusae, legendarius Mycenarum et domus Perseiae conditor
- Phobus - deus timoris, frater Dimi
- Selene – Titania; personificatio lunae
- Styx - dea Stygis, fluminis in quo dei iureiurando adfirmant
- Thanatos - deus mortis, aliquando personificatio mortis
- Theseus - filius Posidonis, primus heros Athenarum et interfecto Minotauri
- Triton - nuntius deum, filius Posidonis et Amphitritis. Tortam conchae testam tenet.
- Tyche - dea fortunae
- Zelus – personificatio aemulationis
Nexus interni
Notae
[recensere | fontem recensere]- ↑ Quamquam in antiquis scriptis Latinis exstantibus Olympicus ad Olympiam, non ad Olympum pertinet, confer locutionem apud Herodotum 7.172 "τὴν ἐσβολὴν τὴν Ὀλυμπικήν", quae ad montem spectat.
- ↑ Verbum raro in lingua Graeca Byzantina adhibitum, e.g. a Nicephoro Callisto Xantopoulo, Athanasio Alexandrino, et Ducas.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Dodekatheon. 2007.
- ↑ Walter Burkert, Greek Religion (Wiley-Blackwell, 1991, ISBN 978-0-631-15624-6), 125.
- ↑ Secundum Stoll, Heinrich Wilhelm (translated by R. B. Paul) (1852). Handbook of the religion and mythology of the Greeks. Francis and John Rivington. p. 8.
- ↑ Plato, Leges, 828 d-e.
- ↑ 7.0 7.1 Greek mythology. 13. 1993. p. 431.
- ↑
, Plato: Phaedrus, 246 e-f.
- ↑ C. R. Long, The Twelve Gods of Greece and Rome.
- ↑ Wilamowitz-Moellendorff, Ulrich von (1931–1932). Der Glaube der Hellenen (Volume 1). Berlin: Weidmansche Buchhandlung. pp. 329.
- ↑ Herodotus, Historiae, 2.43–44.
- ↑ Berger-Doer, Gratia (1986). Dodekatheoi. 3. pp. 646–658.
- ↑ Pindar, Olympian Odes, 10.49.
- ↑ Enn. Ann. 7.240–41.
- ↑ North John A., Beard Mary, Price Simon R.F. "The Religions of Imperial Rome". Classical Mythology in English Literature: A Critical Anthology. (Cambridge University Press, 1998), p.259. ISBN 0-521-31682-0.
- ↑ Joseph Hacklin, "The Mythology of Persia," Asiatic Mythology (Asian Educational Services, 1994), p. 38. ISBN 81-206-0920-4.
- ↑ See, for example, Ovid's Metamorphoses I 441, 473, II 454, 543, 598, 612, 641, XII 585, XVIII 174, 715, 631, and others.
Nexus externi
[recensere | fontem recensere]- Index duodecim Olympicorum, www.desy.de
- Summarium principalium Panthei deum, www.theoi.com