ბიორკი
| გაითვალისწინეთ: ეს არის სტატია ადამიანზე, რომლის სახელი დაკავშირებულია ისლანდიასთან. ისლანდიაში, იშვიათი გამონაკლისების გარდა, ადამიანებს არ აქვთ გვარები: სახელის ნაწილი, რომელიც სრულდება „-სონ“-სა თუ „-დოტირ“-ზე არის არა გვარი, არამედ მამის სახელი, რომლის გამოყენება ისლანდიაში მიღებული არ არის (იხ. ისლანდიური სახელი). გაითვალისწინეთ, რომ ამ ადამიანის სწორი სახელი არის ბიორკი. |
| ბიორკი | |
|---|---|
.png) ბიორკი 2022 წელს | |
| დაბადების სახელი | ბიორკ გუდმუნდსდოტირი |
| დაბადების თარიღი |
21 ნოემბერი, 1965 რეიკიავიკი, ისლანდია |
| საქმიანობა |
|
| აქტიური | 1975–დღემდე |
| მეუღლე(ები) | ტორ ელდონი (იქ. 1986–87) |
| პარტნიორ(ებ)ი | მეთიუ ბარნი (2000–13)[1] |
| შვილ(ებ)ი | 2 |
| მშობლები |
მამა: გუდმუნდურ გუნარსონი დედა: ჰილდურ რუნა ჰაუკსდოტირი |
| ჯილდოები | იხ. ჯილდოების და ნომინაციების სია |
| ჟანრ(ებ)ი | |
| ინსტრუმენტ(ებ)ი |
|
| ლეიბლ(ებ)ი | |
| ასოციაციები | |
| საიტი | bjork.com |
| ხელმოწერა |
 |
ბიორკი (სრული სახელი — ბიორკ გუდმუნდსდოტირი, ისლ. Björk Guðmundsdóttir [ˈpjœr̥k ˈkvʏðmʏntsˌtoʊhtɪr] ) (დ. 21 ნოემბერი, 1965, რეიკიავიკი, ისლანდია) — ისლანდიელი მომღერალი, კომპოზიტორი და პერიოდულად, მსახიობი. მისი მუსიკალური სტილი განისაზღვრება, როგორც ეკლექტურობა. მუსიკოსმა წარმატება მოიპოვა ალტერნატიული როკის, ჯაზის, ელექტრონული საცეკვაო მუსიკის, კლასიკისა და ავანგარდის ჟანრებში.[2]
ბიორკის 1990-იანი წლების სამი სინგლი მოხვდა ბრიტანეთის სინგლების ჩარტის 10-ეულში („It's Oh So Quiet“ - მეოთხე ადგილზე, „Army of Me“ - მეათეზე, „Hyperballad“ - მერვეზე).[3] 2003 წლისთვის, მისი ლეიბლის, One Little Indian-ის ინფორმაციით, ბიორკს გაყიდული ჰქონდა 15 მილიონზე მეტი ალბომი მსოფლიო მასშტაბით.[4] ბიორკს BRIT-ის დაჯილდოებაზე მიღებული აქვს ოთხი ჯილდო. MTV-ის მუსიკალური ვიდეოების დაჯილდოებაზე მას მიენიჭა ოთხი, MOJO-ს დაჯილდოებაზე - ერთი, ბრიტანეთის მუსიკალური ვიდეოების დაჯილდოებაზე - სამი ჯილდო. 2001 წელს მას შვედეთის სამეფო მუსიკალურმა აკადემიამ პოლარული მუსიკის ჯილდო გადასცა, როგორც აღიარება მისი „ღრმად პირადული მუსიკისა და ტექსტების, მისი დახვეწილი არანჟირებებისა და უნიკალური ვოკალის.“[5]
ბიორკი აგრეთვე ნომინირებული იყო 14 გრემის ჯილდოზე (ამას დაემატა ორი - ალბომების გარეკნების მხატვრული გადაწყვეტისთვის, რომლებიც სხვების მიერ იქნა შექმნილი), ერთ ოსკარზე და ოქროს გლობუსის ორ ჯილდოზე. კანის კინოფესტივალის ფარგლებში, 2000 წელს მან მოიპოვა ჯილდო საუკეთესო მსახიობი ქალისთვის, ფილმში სიბნელეში მოცეკვავე შესრულებული მთავარი როლისთვის.[6] VH1-ის „მუსიკაში ყველა დროის 100 უდიდესი ქალბატონის“ სიაში მას 29-ე,[7] MTV-ის „მუსიკაში 22 უდიდესი ვოკალის“ სიაში მერვე,[8] და Rolling Stone-ის „ყველა დროის 100 უდიდესი მომღერლის“ სიაში მეექვსე ადგილი უკავია. [9]
ცხოვრება და კარიერა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]1965–86: ადრეული ცხოვრება და კარიერის დასაწყისი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ბიორკი დაიდება 1965 წლის 21 ნოემბერს რეიკიავიკში, სადაც იზრდებოდა. მისი დედა არის აქტივისტი ჰილდურ რუნა ჰაუკსდოტირი, რომელიც აპროტესტებდი ისლანდიაში კაურაჰნიუკარის ჰიდროელექტროსადგურის მშენებლობას,[10] ხოლო მისი მამა არის გუდმუნდურ გუნარსონი, პროფკავშირების ლიდერი და ელექტრიკოსი. მშობლები დაშორდნენ, როდესაც ბიორკი დაიბადა და დედასთან ერთად ჰიპების კომუნაში გაემგზავრა.[11][12] მომღერლის მამა არის სევარ არნასონი, ჯგუფ Pops-ის ყოფილი გიტარისტი.[12] 6 წლის ასაკში ბიორკი შევიდა რეიკიავიკის სკოლა ბარნამუსიკსკოლიში, სადაც აგრეთვე შეისწავლიდა კლასიკურ ფორტეპიანოსა და ფლეიტას.[13] სკოლის ერთ-ერთი კონცერტზე მან შეასრულა ტინა ჩარლზის 1976 წლის ჰიტი „I Love to Love“. მისმა მასწავლებლებმა ამ სიმღერის ჩანაწერი გააზავნეს იმ პერიოდში ისლანდიის ერთადერთ რადიოსადგურ რადიოსადგურ RÚV-ში. ჩანაწერი გადაიცა ქვეყნის მასშტაბით. ლეიბლ Fálkinn-ის წარმომადგენელმა ამ ჩანაწერის მოსმენის შემდეგ ბიორკს შესთავაზა კონტრაქტი. სადებიუტო ჩანაწერი, Björk ისლანდიაში 1977 წლის დეკემბერში გამოიცა.
მოზარდობისას, მას შემდეგ, რაც ისლანდიაში პანკ-როკი გავრცელდა, ბიორკმა ჩამოაყალიბა გოგონებისგან შემდგარი Spit and Snot. 1980 წელს მან მუსიკალური სკოლა დაამთავრა.[13] 1982 წელს მან და ბას-გიტარისტმა იაკობ მაგნუსონმა ჩამოაყალიბეს ჯგუფი Tappi Tíkarrass და იმავე წლის აგვისტოში გამოუშვეს EP. მათი ალბომი Miranda გამოვიდა 1983 წლის დეკემბერში. ჯგუფი მოხვდა დოკუმენტურ ფილმში Rokk í Reykjavík, რომლის VHS გამოცემის გარეკანზე ბიორკიც იქნა გამოტანილი.[13][14] დაახლოებით ამ დროს მან გაიცნო გიტარისტი ტოურ ელდონი და სიურრეალისტური ჯგუფი Medusa, რომელშიც აგრეთვე შედიოდა პოეტი სიონი. ჩამოყალიბდა მცირე ჯგუფი Rokka Rokka Drum.[15] მომღერალი გამოჩნდა მიწვეული ვოკალისტის სახით ბიორგვინ გისლასონის 1983 წლის ალბომის Örugglega სიმღერაში „Afi“.[12]
რადიო შოუს Áfangar გაუქმების გამო, ორმა წამყვანმა, აუსმუნდურ იუნსონმა და გულნი რუნარმა უკანასკნელ ცოცხალ რადიო შოუში მონაწილეობა მსურველ მუსიკოსებს შესთავაზეს. ბიორკი, ეინარ მელაქსი (Fan Houtens Kókó), ეინარ ორნ ბენედიკტსონი (Purrkur Pillnikk), გულრუურ კრისტინ ოუტარსონი და სიგტრიგურ ბალდურსონი (Þeyr), ბირგირ მოგენსენთან (Spilafífl) ერთად კონცერტში მონაწილეობის მისაღებად მივიდნენ.[16] შემქმნილმა ჯგუფმა გოთური როკის ჟღერადობა შეიმუშავა. ამ პერიოდში ბიორკმა დაიწყო ვოკალზე მუშაობა, რომელიც გამოირჩებოდა კვნესებით და კივილებით.[13] სახელით Gott kvöld გამოსვლის შემდეგ მათ გადაწყვიტეს, ერთად მუშაობა გაეგრძელებინათ და სახელწოდებით Kukl მუშაობა დაიწყეს.[16] სტუდიაში ჩაწერა მიმდინარეობდა ბიორკის სტუდიის მფლობელთან ნაცნობობით. 1983 წელს მათ გამოსცეს პირველი სინგლი.[16] პირველი დიდი გამოსვლა შედგა ისლანდიაში, ფესტივალზე, რომლის წამყვანი შემსრულებელი იყო ანარქისტული პანკ-ჯგუფი Crass. უკანასკნელის ლეიბლმა, Crass Records, ჯგუფს შესთავაზა კონტრაქტი. The Eye, პირველი ალბომი, გამოვიდა 1984 წელს. მას მოჰყვა ორთვიანი ევროპული ტურნე, რომელშიც შედიოდა გამოსვლა დანიაში, Roskilde Festival-ზე. ჯგუფი იყო პირველი ისლანდიური კოლექტივი, რომელიც ამ ფესტივალის ფარგლებში გამოჩნდა.[11][16] 1984 წელს ბიორკმა ბინის ქირის გადასახდელად გამოაქვეყნა ხელით მოხატული ლექსების კრებული, Um Úrnat frá Björk.[13] 1985 წელს მომღერალმა აღოაჩინა, რომ ელდონის შვილი უნდა ჰყოლოდა, მაგრამ განაგრძო Kukl-თან ერთად მოგზაურობა.[13] მეორე ალბომი, Holidays in Europe, გამოვიდა 1986 წელს, მაგრამ რამდენიმე თვის შემდეგ ჯგუფი საბოლოოდ დაიშალა პირადი კამათების გამო. ბიორკმა შეინარჩუნა თანამშრომლობა ოუტარსონთან. ისინი განაგრძობდნენ გამოსვლას, The Elgar Sisters-ის სახელწოდებით. რამდენიმე სიმღერა ამ პერიოდიდან მოგვიანებით ბიორკის სოლო სინგლების B-მხარეებზე იქნა ჩაწერილი. [13][17]
დისკოგრაფია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მთავარი სტატია: ბიორკის დისკოგრაფია.- Björk (1977)
- Debut (1993)
- Post (1995)
- Homogenic (1997)
- Selmasongs (2000) (საუნდტრეკი)
- Vespertine (2001)
- Medúlla (2004)
- Volta (2007)
- Biophilia (2011)
- Vulnicura (2015)
- Utopia (2017)
- Fossora (2022)
ჯილდოები/ნომინაციები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]კინოაკადემიის ჯილდო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- 2001 — საუკეთესო ორიგინალური სიმღერა ფილმში — „I’ve Seen It All“ — ნომინაცია
BRIT-ის დაჯილდოება
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]1994 — წლის გარღვევა — გაიმარჯვა
1994 — საუკეთესო საერთაშორისო ქალი მომღერალი — გაიმარჯვა
1996 — საუკეთესო საერთაშორისო ქალი მომღერალი — გაიმარჯვა
1998 — საუკეთესო საერთაშორისო ქალი მომღერალი — გაიმარჯვა
2001 — საუკეთესო საუნდტრეკი „Selmasongs“ — ნომინაცია
2002 — საუკეთესო საერთაშორისო ქალი მომღერალი — ნომინაცია
2006 — საუკეთესო საერთაშორისო ქალი მომღერალი — ნომინაცია
კანის კინოფესტივალი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]2000 — საუკეთესო მსახიობი ქალი — გაიმარჯვა
ოქროს გლობუსი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]2001 — დრამატული ფილმის საუკეთესო მსახიობი ქალი — ნომინაცია
2001 — საუკეთესო სიმღერა -I’ve Seen It All- ნომინაცია
MOJO-ს დაჯილდოება
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]2007 — შთაგონების ჯილდო — გაიმარჯვა
MTV-ს მუსიკალური ვიდეოების დაჯილდოების ცერემონიალი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]1996 — საუკეთესო ქორეოგრაფია — It's Oh So Quiet — გაიმარჯვა
1998 — საუკეთესო სახელოვნებო რეჟისურა — Bachelorette — გაიმარჯვა
2000 — საუკეთესო სპეც-ეფექტები — All Is Full of Love — გაიმარჯვა
ტელევიზია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]კინო და ეპიზოდური როლები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ბიბლიოგრაფია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- 1984 — Um Úrnat frá Björk (გავრცელდა უფასოდ)
- 1995 — Post
- 2001 — Björk (Little-i)
- 2003 — Björk Live Book
დაკავშირებული ბიბლიოგრაფია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- Post, ავტორი Sjón Sigurðsson/ბიორკი შ. პ. ს. Bloomsbury (1995).
- Björk — The Illustrated Story, ავტორი Paul Lester. Hamlyn (1996).
- Björk — An Illustrated Biography, ავტორი Mick St. Michael. Omnibus Press (1996).
- Björk Björkgraphy, ავტორი Martin Aston. Simon & Schuster (1996).
- Björk, Colección Imágenes de Rock, N°82, ავტორი Jordi Bianciotto. Editorial La Máscara (1997).
- Dancer in the Dark, ავტორი Lars von Trier. Film Four (2000).
- Lobster or Fame, ავტორი Ólafur Jóhann Engilbertsson. Bad Taste (2000).
- Army of She, ავტორი Evelyn McDonnell. Random House (2001).
- Human Behaviour, ავტორი Ian Gittins. Carlton (2002).
- Björk: There’s More to Life Than This: The Stories Behind Every Song, ავტორი Ian Gittins. Imprint (2002).
- Wow and Flutter, ავტორი Mark Pytlik. ECW (2003).
რესურსები ინტერნეტში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ოფიციალური საიტი
- დისკოგრაფია Discogs.com-ზე
- ბიორკი NNDB-ზე
- ბიორკი MySpace-ზე
- ბიორკი კინოფილმების ინტერნეტ-მონაცემთა ბაზაში
- ბიორკი Last.fm-ზე
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Pareles, Jon (30 January 2015). „Sometimes Heartbreak Takes a Hostage“. The New York Times. The New York Times Company. ციტირების თარიღი: 25 March 2015.
- ↑ Down time: Bjork[მკვდარი ბმული] The Sunday Times, Robert Sandall, 23 March 2008
- ↑ Roberts, David. Guinness Book of British Hit Singles & Albums. Guinness World Records Ltd 17th edition (2004), p. 60 ISBN 0-85112-199-3
- ↑ Inside Björk DVD documentary (2003). Documentary spanning Björk's musical career.
- ↑ Björk. Swedish Royal Academy of Music. ციტირების თარიღი: 2011-01-04.
- ↑ Festival de Cannes: Dancer in the Dark. festival-cannes.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-09-20. ციტირების თარიღი: 2009-10-11.
- ↑ The Greatest | Show Cast, Episodes, Guides, Trailers, Web Exclusives, Previews დაარქივებული 2014-01-20 საიტზე Wayback Machine. . VH1.com. Retrieved 2013-10-08.
- ↑ „MTV 22 Greatest Voices“. MTV. 8 March 2005. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 დეკემბერი 2011. ციტირების თარიღი: 1 January 2012.
- ↑ Martin, Chris. „100 Greatest singers list“. Rolling Stone. დაარქივებულია ორიგინალიდან — იანვარი 22, 2014. ციტირების თარიღი: December 30, 2012.
- ↑ „Selective justice at Kárahnúkar says Björk's father“. Iceland Review. 2005-03-08. ციტირების თარიღი: 2010-01-26.
- ↑ 11.0 11.1 How it all started.... დაარქივებულია ორიგინალიდან — 20 ოქტომბერი 2007. ციტირების თარიღი: 5 March 2014.
- ↑ 12.0 12.1 12.2 The secret history of Björk. ციტირების თარიღი: 5 March 2014.
- ↑ 13.0 13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 13.6 SAGA BJARKAR. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 4 ოქტომბერი 2012. ციტირების თარიღი: 5 March 2014.
- ↑ Rokk í Reykjavík!. The Reykjavík Grapevine. ციტირების თარიღი: 5 March 2014.
- ↑ Björk Introduces Sjón. Work in Progress. Work in Progress. ციტირების თარიღი: 5 March 2014.
- ↑ 16.0 16.1 16.2 16.3 The Rise And Fall Of Kukl. The Reykjavík Grapevine. ციტირების თარიღი: 5 March 2014.
- ↑ Dr. Gunni's History of Icelandic Rock Part 25. The Reykjavik Grapevine. ციტირების თარიღი: 5 March 2014.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
