Galego

Etimoloxía: do latín pro, influído por per.

Pronuncia: /'poɾ/ (AFI)

Preposición

por

Lugar onde ou lugar a través de que.
- Exemplo: Di que perdeu a carteira polo camiño. Vai pola corredoira collendo amoras. Polo mar abaixo vai unha troita de pé
  
  .
Ante topónimos, denota o tránsito polo lugar indicado.
- Exemplo: Foi a Lalín por Vilatuxe
  
  .
Ante topónimos, indica unha localización aproximada.
- Exemplo: Esa aldea está pola Terra Chá
  
  .
Denota unha parte ou un lugar concretos.
- Exemplo: Agarrei ao Xoán polo brazo
  
  .
Úsase cos nomes de tempo, determinándoo.
- Exemplo: Na miña horta as cereixas está maduras alá polo San Xoán. Por agosto
  
  .
En clase ou calidade de.
- Exemplo: O rei recibiu por esposa a unha duquesa
  
  .
Denota causa.
- Exemplo: Por unha delación dun compañeiro detivérona. Pechado por vacacións
  
  .
Denota o medio de executar algo.
- Exemplo: Co estranxeiro entendime por señas. Falei con ela por teléfono
  
  .
Denota o modo de executar algo.
- Exemplo: Por forza. Por todo o alto. Fíxeno polas boas
  
  .
Denota prezo ou contía.
- Exemplo: Compreino por cen pesos. Pola casa ofréceme unha boa horta
  
  .
A favor, en defensa ou en proveito de alguén ou de algo.
- Exemplo: Fágoo por ti. A miña neta tratoume moi ben, polo que a deixo mellorada. Por el daría a miña vida
  
  .
En substitución de alguén ou de algo.
- Exemplo: Ten aos seus mestres por pais
  
  .
A xuízo ou opinión de.
- Exemplo: Teno por un santo
  
  .
Xunto con algúns nomes, denota que se dá ou se reparte con igualdade algo.
- Exemplo: A perdiz por barba. Tocan dez euros por persoa
  
  .
Relaciona os factores dunha multiplicación.
- Exemplo: Tres por seis: dezaoito.
Introduce o complemento dalgúns verbos.
- Exemplo: Andaron preguntando por vós. Vinde por min ás cinco.
Expresa o axente.
- Exemplo: O problema é coñecido por todos
  
  .
Seguido do pronome interrogativo que, serve para preguntar a causa ou o motivo polo que se fai ou ocorre algo.
- Exemplo: Por que non viñeches? Dime por que non viñeches
  
  .
Indica medio de transmisión ou de transporte.
- Exemplo: Escoiteino pola radio. Fixen a viaxe por ferrocarril
  
  .
Indica substitución.
- Exemplo: Cambiou os zapatos polas botas
  
  .
Denota proporción.
- Exemplo: A tanto por cento
  
  .
Úsase para comparar entre si dúas ou máis cousas .
- Exemplo: Vila por vila, cal prefires, Carballo ou Negreira
  
  .
Denota idea de compensación ou equivalencia.
- Exemplo: O un polo outro. O comido polo servido
  
  .
En orde a, acerca de.
- Exemplo: Alegáronse varias razóns por unha e outra parte
  
  .
Pasar a través de.
- Exemplo: A vella pasou o fío polo ollo da agulla. Escorreu os chícharos por un coador
  
  .
Denota carencia ou falta.
- Exemplo: Isto está por puír. Quedan prazas por cubrir
  
  .
Úsase en lugar da preposición a e o verbo traer ou outro.
- Exemplo: Fun a por leña. Foi por viño. Hai que ir por pan
  
  .
Con certos infinitivos, para.
- Exemplo: Por mor da censura corrixín o texto
  
  .
Con certos infinitivos, denota a acción futura destes verbos.
- Exemplo: Está por vir. A sala está por varrer
Detrás dun verbo, e diante do infinitivo dese mesmo verbo, denota falta de utilidade.
- Exemplo: Comer por comer. É moi detallista, está varrendo por varrer.
Precedida de non, ou seguida dun adxectivo ou dun adverbio e de que, ten valor concesivo.
- Exemplo: Non por moito pintarte estarás máis guapa. Por atrevido que sexa non o fará
  
  .
Tempo pouco preciso.
- Exemplo: Aí polas tres da tarde hei de pasar por aquí. Polo mes de xaneiro neva e vai frío
  
  .
Duración no tempo.
- Exemplo: Déronlle traballo por seis meses
  
  .
Causa ou motivo.
- Exemplo: Has xantar ti só por chegares tarde
  
  .

Observacións

A preposición por contrae coa segunda forma dos artigos lo, la, los, las, dando as seguintes formas: polo, pola, polos, polas.