Edukira joan

Nodira

Wikipedia, Entziklopedia askea
Nodira

Bizitza
JaiotzaAndijan (en) Itzuli, 1792
HerrialdeaKhanate of Kokand
HeriotzaKokand, 1842 (49/50 urte)
Heriotza moduagiza hilketa
Familia
Ezkontidea(k)Muhammad Umar Khan (en) Itzuli
Seme-alabak
Hezkuntza
HizkuntzakUzbekera
tajikera
Jarduerak
Jarduerakpoeta, public figure (en) Itzuli eta idazlea

Mohlaroyim (uzbekeraz: Моҳларойим, ماه لر آییم), Nodira (uzbekeraz: Нодира, نادره) izengoitiaz ezagunagoa, (Andijan, 1792 – Kokand, 1842) uzbekistandar poeta eta politikaria izan zen[1].

Nodira, oro har, Uzbekistango poetarik nabarmenenetako bat da[2]. Uzbekeraz eta persieraz idatzi zuen, eta Komila eta Maknuna izengoitiak ere erabili zituen[3]. Bere diban asko gaur egunera arte iraun dute eta 10.000 poesia lerro baino gehiagoz osatuta daude[4].

Bizitza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nodira Muhammad Umar Khanen emaztea zen, Kokandeko khanerria gobernatu zuena 1810 ingurutik 1822an hil zen arte[5]. Senarra hil zitzaionean, Nodira Kokandeko de facto agintari bihurtu zen, Muhammad Ali Khan semea nerabea baitzen. Aholkulari izaten jarraitu zuen bere erregealdian zehar. Poeta ere izan zen, eta uzbekeraz eta persieraz idatzi zuen. Bere idazlanak 10.000 hemistikioz osatuta daude[4].

Semeari balore liberalak txertatzen saiatu zen, baina horrek Bukharako Emirerriaren aurkako gerra bat ekarri zuen. Ulemak bere poesia desegokitzat jo zuten, gai tabuak jorratzen baitzituen, besteak beste Erdialdeko Asiako emakumeek jasaten zuten sufrimendua[3][6].

Bukharako Nasrullah Khan emirraren aginduz urkatu zuten 1842ko apirilean, semeekin batera. Kondairak dio Nasrullah haserretu zela Nodirak harekin ezkontzeari uko egin ziolako[3][7][8].

Sobietar garaian, Uzbekistango heroi nazional mailara iritsi zen. Independizatu berri zen Uzbekistango lehen posta-zigilu nazionalak bere erretratua zuen[9][10].

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ (Uzbekeraz) Qodirova, Mahbuba. (2005). «Nodira» Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi. Toshkent.
  2. ↑ (Ingelesez) Ismatoullaev, Khairoulla H. «Uzbek literature» Encyclopædia Britannica (Noiz kontsultatua: 2024-10-11).
  3. ↑ a b c (Uzbekeraz) Qodirova, Mahbuba. «Nodira (1792-1842)» Ziyouz 2013-10-28 (Noiz kontsultatua: 2024-10-11).
  4. ↑ a b (Uzbekeraz) «Nodira – Komila (1792-1842)» Ziyouz 2012-09-29 (Noiz kontsultatua: 2024-10-11).
  5. ↑ (Uzbekeraz) «Nodira» Ensiklopedik lugʻat. 2 Toshkent: Oʻzbek sovet ensiklopediyasi, 20 or. ISBN 5-89890-018-7..
  6. ↑ (Ingelesez) Hanks, Reuel R. (2005). Central Asia: A Global Studies Handbook. ABC-CLIO, 138 or. ISBN 9781851096565..
  7. ↑ (Ingelesez) Starr, S. Frederick. (2014). Ferghana Valley: The Heart of Central Asia. Routledge, 34 or. ISBN 9781317470663. (Noiz kontsultatua: 2024-10-11).
  8. ↑ (Ingelesez) Rahul, Ram. (2000). March of Central Asia. Indus Publishing, 140 or. ISBN 9788173871092. (Noiz kontsultatua: 2024-10-11).
  9. ↑ (Ingelesez) «Nodira Mohlaroyim» Grandpoohbah's Blog 2011-01-29 (Noiz kontsultatua: 2024-10-11).
  10. ↑ (Ingelesez) Smith, Graham. (1998). Nation-building in the Post-Soviet Borderlands: The Politics of National Identities. Cambridge University Press ISBN 9780521599689. (Noiz kontsultatua: 2024-10-11).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Nodira&oldid=9933449"(e)tik eskuratuta