Ekainaren 26

Ekainaren 26a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta hirurogeita hamazazpigarren eguna da, 178garrena bisurteetan. 188 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Juan Palafox Mendoza Jaiotza: Fitero, 1600 Heriotza: El Burgo de Osma-Ciudad de Osma, 1659ko urriaren 1a Luis Miguel Arkonada Jaiotza: Donostia, 1954 Juan David García Bacca Jaiotza: Iruñea, 1901 Heriotza: Quito, 1992ko abuztuaren 5a Francisco Javier Tarantino Jaiotza: Bermeo, 1984 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Ariana Grande Jaiotza: Boca Raton, 1993 Pearl S. Buck Jaiotza: Hillsboro, 1892 Heriotza: Danby, 1973ko martxoaren 6a William Thomson Jaiotza: Belfast, 1824 Heriotza: Largs, 1907ko abenduaren 17a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Ekainaren 26ko jaiotzak Gennady Zyuganov • Bernard Berenson • George Morland • Peter Sloterdijk • Martin Andersen Nexø • Adolf Bastian • Samir Nasri • Maurice Wilkes • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Fermin Lasuen Jaiotza: Gasteiz, 1736ko ekainaren 7a eta 1736 Heriotza: San Carlos Borromeo del Carmelo, 1803 Luis Morales Oliver Jaiotza: Pasaia, 1895 eta 1895eko apirilaren 1a Heriotza: Madril, 1982 Arnaud Jean Meillan Jaiotza: Baiona, 1748ko abenduaren 6a Heriotza: Baiona, 1809 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Michel Foucault Jaiotza: Poitiers, 1926ko urriaren 15a Heriotza: Parisko 13. barrutia, 1984 Jurgi IV.a Erresuma Batukoa Jaiotza: St. James jauregia, 1762ko abuztuaren 12a Heriotza: Windsorreko gaztelua, 1830 Alfred Döblin Jaiotza: Szczecin, 1878ko abuztuaren 10a Heriotza: Emmendingen, 1957 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Ekainaren 26ko heriotzak Max Stirner • Ferdinand Cohn • Strom Thurmond • Karl Philipp Moritz • Ralph Cudworth • Edward Sabine • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Tortura pairatu dutenekiko elkartasunezko nazioarteko eguna Txirrindua 1409 - Mendebaldeko Zisma: Pisan hirugarren Aita Santu bat aukeratu zen (Alexandro V), Erromakoari (Gregorio XII.a) eta Avignongoari (Benedikto XII.a) gehituz. 1819 - Txirrindua (irudian) patentatu zen. 1887 - La réveil basque astekari errepublikanoa Joan Batista Elizanbururen Piarres Adame nobela zatika argitaratzen hasi zen. 1945 - 50 herrialdek Nazio Batuen Sorrera Ituna sinatu zuten San Frantziskon. + Gertaera gehiago... Egutegia << Ekaina >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 2024 Aurreko eta hurrengo urteetan 2021: Larunbata 2022: Igandea 2023: Astelehena 2025: Osteguna 2026: Ostirala 2027: Larunbata Izendegia Santutegia: José María Escrivá, José María Robles Hurtado, Pelaio Kordobakoa, Vigilio Trentokoa Seaska egutegia: Zaloa eta Zarimutz.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1536 – Andres Urdaneta eta bere alaba Grazia Lisboara iritsi ziren.
• 1873 – Bigarren Karlistaldia: Karlistek Udaben alfontsotarrak menderatu zituzten.
• 1978 – ETAk, Francisco Martínez Gonzalez polizia armatuko sarjentua erail zuen Donostian.
• 1979 – Egin egunkariko zuzendari Mirentxu Purroy eta zuzendari komertzial Mikel Lakasta atxilotu zituen Guardia Zibilak.
• 1985 – Ustezko ETAkide Santos Blanco Gonzalez "Aittitte" Baionan tiroz hilik.

Mundua

• 1409 – Mendebaldeko Zisma: Pisan hirugarren Aita Santu bat aukeratu zen (Alexandro V), Erromakoari (Gregorio XII) eta Avignongoari (Benedikto XII) gehituz.
• 1819 – Bizikleta patentatu zen
• 1945 – 50 herrialdek Nazio Batuen Sorrera Ituna sinatu zuten San Franciscon
• 1960 – Madagaskar Frantziatik independizatu zen.
• 1963 – John F. Kennedy estatubatuar presidenteak Mendebaldeko Berlinen burututako hitzaldi batean zehar Ich bin ein Berliner esaldi ospetsua aipatu zuen.
• 2016 – Espainiako Hauteskunde Orokorrak ospatu ziren.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 1887 – La réveil basque astekari errepublikanoa Joan Batista Elizanbururen Piarres Adame nobela zatika argitaratzen hasi zen.

Mundua

• 1925 – The Gold Rush ("Urrearen Sukarra") filma estreinatu zen, Charles Chaplinek zuzendu eta berak, Georgia Hale, Mack Swain, Tom Murray, Henry Bergman eta Malcolm Waite aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1979 – Moonraker filma estreinatu zen, Lewis Gilbertek zuzendu eta Roger Moore, Michael Lonsdale, Lois Chiles, Richard Kiel eta Bernard Lee aktoreek antzeztu zutelarik.

Zientzia eta teknologia

Mundua

• 1954 – Munduko lehen zentral nuklearra jarri zuten martxan, Errusiako Obninsk hirian. 2002ko apirilean itxi zuten.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1502 – Cristóbal Rojas Sandoval, gipuzkoar apaiz katolikoa, Sevillako artzapezpikua (h. 1580).
• 1585 – Juan Mendiaratz, gipuzkoar eskultorea (h. 1648).
• 1789 – Juan Antonio Guergué, nafar militara (h. 1839).
• 1805 – Cesar Duvoisin, frantsesez idatzi zuen lapurtar apaiz eta historialaria (h. 1869).
• 1817 – Ladislao Belasko, arabar politikaria eta idazlea (h. 1891).
• 1860 – Juan Santiago Aranburu, arabar musika-irakaslea eta organo-jolea (h. 1937).
• 1861 – Pablo Uranga, arabar margolaria (h. 1934).
• 1892 – Leon Barrenetxea, gipuzkoar eskultorea (h. 1947).
• 1901 – Juan David García Bacca, euskal venezuelar filosofo eta irakaslea (h. 1992).
• 1912 – Pablo Mandazen, anaia Gines, euskal maisua, biologoa, antropologoa eta apaiza (h. 2011).
• 1921 – Filipe Oihanburu, euskal herritar koreografoa eta idazlea (h. 2023).
• 1940 – José Luis Álava, arabar tiratzaile ohia.
• 1944 – David Barbero, gaztelar jatorriko euskal herritar idazle eta kazetaria, Grijalban.
• 1947 – Pilartxo Etxeberria, filologoa, EHUko irakaslea eta Euskaltzain urgazlea, Teruelen.
• 1950 – Mattin Larzabal, baxenafar kazetari eta euskaltzalea, Ipar Euskal Herrian erreferentea, Gure Irratian hogeita hamar urtez aritua (h. 2020).
• 1953 – Iñigo Iruin, gipuzkoar ezker abertzaleko politikari eta abokatua.
• 1954 – Luis Miguel Arconada, gipuzkoar futbolaria, Errealeko atezaina.
• 1957 – Antonio Troitiño, ETAkidea, Tariego de Cerraton (h. 2021).
• 1966 – Amaia Andrés, gipuzkoar atleta ohia, 800 metroko proban aditua.
• 1968 – Ramon Lazkano, Parisen bizi den euskal musikagilea.
• 1970 – Fernando Iglesias García, arabar soziologo eta politikaria.
• 1973 – Edu Zelaieta, EHUko irakaslea eta euskal idazlea.
• 1977 – Maider Mendizabal, gipuzkoar pilotaria, eskola kirol teknikaria eta entrenatzailea.
• 1984 –
  • Anne-Lise Caudal, lapurtar golfaria.
  • Francisco Javier Tarantino, bizkaitar futbolari ohia.
• 1986 – Beñat Urain, gipuzkoar txirrindulari ohi eta arraunlaria.
• 1987 – Sergio Manuel, bizkaitar saskibaloi arbitroa.
• 1992 – Tania Calvo, arabar pistako-txirrindularia.
• 1997 – Xeber Alkain, gipuzkoar futbolaria.

Mundua

• 1452 – Rikardo III.a Ingalaterrakoa, Ingalaterrako erregea (h. 1485).
• 1726 – Viktor Amadeo III.a, Sardiniako erregea (h. 1796).
• 1730 – Charles Messier, frantziar astronomoa (h. 1817).
• 1760 – Joan I.a Josef Liechtensteingoa, Liechtensteingo printzea (h. 1836).
• 1817 – Branwell Brontë, ingeles margolari eta idazlea (h. 1848).
• 1821 – Bartolomé Mitre, Argentinako presidentea (h. 1906).
• 1824 – William Thomson, Lord Kelvin, britainiar fisikari eta matematikaria (h. 1907).
• 1838 – Bankim Chandra Chatterji, indiar eleberrigilea (h. 1894).
• 1866 – George Herbert de Carnarvon, ingeles aristokrata eta egiptologo zaletua (h. 1923).
• 1878 – Paul Guillaume, frantziar psikologoa, gestalt psikologiaren ordezkari nagusietariko bat (h. 1962).
• 1879 – Agrippina Vaganova, ballet errusiarreko maistra, dantzaria, koreografoa eta zuzendaria (h. 1951).
• 1891 – Ada Hitchins, britainiar kimikaria (h. 1972).
• 1892 – Pearl S. Buck, estatubatuar idazlea, 1938ko Literaturako Nobel Saria (h. 1973).
• 1898 – Willy Messerschmitt, alemaniar ingeniaria, lehen erreakzio-hegazkina egin zuena (h. 1978).
• 1901 – Suzy Vernon, frantziar aktorea (h. 1997).
• 1904 – Peter Lorre, hungariar-estatubatuar aktorea (h. 1964).
• 1906 –
  • Edward Akufo-Addo, Ghanako presidentea (h. 1979).
  • Estrellita Castro, espainiar abeslari eta aktorea (h. 1983).
• 1908 – Salvador Allende, Txileko presidentea, munduko demokratikoki aukeratutako lehenengo presidente marxista (h. 1973).
• 1909 – Wolfgang Reitherman, Alemanian jaiotako estatubatuar animatzaile, zinema zuzendari eta ekoizlea (h. 1985).
• 1910 – Roy J. Plunkett, estatubatuar kimikaria, tefloiaren asmatzailea (h. 1994).
• 1911 –
  • Juan Antonio Castro Izagirre, gipuzkoar militarra, Espainiako eta Frantziako itsas armadetan aritutakoa (h. 1994).
  • Ernst Witt, alemaniar matematikaria (h. 1991).
  • Babe Zaharias, estatubatuar kirolaria, historiako kirolaririk balioanitzekoetakotzat hartua (h. 1956).
• 1913 – Aimé Césaire, frantsesezko martinikar idazlea eta politikaria (h. 2008).
• 1914 –
  • Shahpur Bakhtiar, Irango lehen ministroa (h. 1991).
  • Laurie Lee, ingeles poeta (h. 1997).
• 1919 – Purificación Pérez Benavent, Pura Arcos, espainiar militante anarkista eta aktibista feminista (h. 1995).
• 1921 – Violette Szabo, SOEko britainiar kidea Bigarren Mundu Gerran, espioia eta Frantziako Erresistentziaren alde aritutakoa (h. 1945).
• 1922 – Eleanor Parker, estatubatuar aktorea (h. 2013).
• 1926 –
  • Milton Glaser, estatubatuar diseinatzaile grafikoa (h. 2020).
  • Lúcia Lambertini, brasildar aktore, zuzendari, ekoizle eta gidoilaria (h. 1976).
• 1927 – Juan Velarde Fuertes, espainiar ekonomista (h. 2023).
• 1933 – Claudio Abbado, italiar orkestra-zuzendaria (h. 2014).
• 1934 – Dave Grusin, estatubatuar jazz eta jazz-fusio piano-jotzaile, moldatzaile eta musikagilea.
• 1937 –
  • João Cutileiro, portugaldar eskultorea (h. 2021).
  • Robert Richardson, estatubatuar fisikaria, 1996ko Fisikako Nobel Saria (h. 2013).
• 1938 – Maria Velho da Costa, portugaldar idazlea (h. 2020).
• 1941 – Takayuki Kuwata, japoniar futbolaria.
• 1942 –
  • Gilberto Gil, brasildar abeslari eta musikagilea.
  • Larry Taylor, estatubatuar musikaria (h. 2019).
• 1954 – Catherine Samba-Panza, Afrika Erdiko Errepublikako bitarteko presidente ohia.
• 1955 –
  • Maxime Bossis, frantziar futbolari ohia.
  • Fabrizia Pons, italiar automobil-pilotu, rally-pilotu eta kopilotu ohia.
• 1956 –
  • Sima Sami Bahous, NBE Emakumeak agentziaren zuzendari exekutiboa.
  • Chris Isaak, estatubatuar rock abeslari eta gitarra-jotzailea.
• 1960 – Elza Dunkels, suediar zientzialaria eta ikertzailea da, pedagogian eta Interneten erabileran aditua.
• 1961 – Greg LeMond, estatubatuar txirrindulari ohia, Frantziako Tourra irabazten zuen lehen ez-europarra.
• 1966 – Dany Boon, frantziar umorista, aktore eta zinema zuzendaria.
• 1967 –
  • Benoît Hamon, frantziar politikaria.
  • Francesc Ribera i Toneu, kataluniar abeslari, musikari eta politikaria.
• 1968 –
  • Guðni Jóhannesson, Islandiako presidentea.
  • Paolo Maldini, italiar futbolari ohia.
  • Jovenel Moïse, Haitiko presidentea (h. 2021).
• 1970 –
  • Paul Thomas Anderson, estatubatuar zinema zuzendari, ekoizle eta gidoigilea.
  • Hanna Arsenych-Baran, ukrainar eleberrigile, olerkari, eskola-irakasle eta idazlea (h. 2021).
  • Sean Hayes, estatubatuar aktorea.
  • Chris O'Donnell, estatubatuar telebista eta zinemako aktorea.
• 1971 – Max Biaggi, italiar motoziklismoko pilotu ohia.
• 1972 – Patrícia Godinho Gomes, gineabissautar historialari, idazle eta irakaslea.
• 1977 – Quincy Lewis, estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
• 1981 – Panmela Castro, brasildar artista eta ekintzailea.
• 1984 –
  • Indila, frantziar kantautore, abeslari eta musikaria.
  • Aubrey Plaza, estatubatuar aktorea.
  • Deron Williams, NBAko estatubatuar saskibaloi jokalaria.
• 1985 – Fatoumata Kébé, frantziar astronomo, astrofisikari eta hezitzailea, espazioaren kutsaduran espezializatua.
• 1987 –
  • Melissa Jiménez, belgikar-kataluniar kirol-kazetaria.
  • Titica, angolar abeslari transgeneroa.
• 1989 – Pauline Étienne, belgikar aktorea.
• 1992 – Jennette McCurdy, estatubatuar aktorea eta abeslaria.
• 1993 –
  • Ariana Grande, estatubatuar abeslari, aktore eta kanta-idazlea.
  • Amanda Sampedro, espainiar futbolaria.
• 1995 – Javiera Arnillas, perutar modeloa, aktorea eta pertsona transen eskubideen aldeko ekintzailea.
• 1997 – Jacob Elordi, australiar aktorea.
• 2001 – Ivan Litvinovitx, bielorrusiar gimnasta.
• 2005 – Alexia Herbehereetakoa, Herbehereetako printzesa.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1803 – Fermin Lasuen, arabar misiolari frantziskotarra (j. 1736).
• 1809 – Arnaud Jean Meillan, lapurtar politikaria (j. 1748).
• 1891 – Lorenzo Arrieta Maskarua, bizkaitar politiko eta diputatu tradizionalista (j. 1821).
• 1934 – Juan Bautista Istilart, Argentinako Tres Arroyos hirira bizitzera joandako euskal industrialari, ongile eta asmatzailea, Argentinan (j. 1867).
• 1937 – Alfredo Espinosa, euskal herritar politikari errepublikarra eta medikua, frankistek eraila (j. 1903).
• 1958 – Miguel Otamendi, gipuzkoar ingeniaria, Madrilen (j. 1878).
• 1965 – Zeferino Jemein, euskal politikari eta idazle abertzalea (j. 1887).
• 1970 – Veremunda Olasagarre, iruindar sozialista, UGTko burua (j. 1912).

Mundua

• 363 – Juliano Apostata, erromatar enperadorea.
• 822 – Saichō, Tendai-shū tradizioa sortu zuen japoniar monje budista (j. 767).
• 985 – Ramiro III.a Leongoa, Leongo erregea.
• 1541 – Francisco Pizarro, Peruko konkistatzailea (j. 1478).
• 1574 – Gabriel I.a Montgomerykoa, Henrike II.aren guardiaren kapitaina, torneo baten nahi gabe erregea hil zuena (j. 1530).
• 1653 – Juliana Morell, poeta, humanista eta domingotar moja (j. 1594).
• 1752 – Giulio Alberoni, italiar kardinala, Filipe V.a Espainiakoaren Lehen ministroa (j. 1664).
• 1795 – Johann Christoph Friedrich Bach, alemaniar musikagilea (j. 1732).
• 1810 – Joseph-Michel Montgolfier, frantziar industriagizon eta asmatzailea, bere anai Jacques-Etiennekin batera baloi aerostatikoaren sortzaileetako bat (j. 1740).
• 1811 –
  • Juan Aldama, Mexikoko independentziaren aldeko matxinatua, fusilatua.
  • Ignacio Allende, mexikar militarra, fusilatua (j. 1769).
• 1830 – Jurgi IV.a Erresuma Batukoa, Erresuma Batua eta Britainiar Jabegoen erregea (j. 1762).
• 1836 – Claude Joseph Rouget de Lisle, frantziar musikagilea eta militarra (j. 1760).
• 1861 – Pavel Josef Safarik, eslovakiar filologoa eta arkeologoa (j. 1795).
• 1878 – Maria de las Mercedes Orleanskoa, Espainiako erregina ezkontidea (j. 1860).
• 1918 – Peter Rosegger, alemanezko idazle austriarra (j. 1943).
• 1922 – Alberto I.a, Monakoko Printzea (j. 1848).
• 1927 – Armand Guillaumin, frantziar margolari inpresionista (j. 1841).
• 1938 – James Weldon Johnson, estatubatuar idazle, poeta, kazetari, kritiko, abokatu eta antropologoa (j. 1871).
• 1939 – Ford Madox Ford, ingeles nobelagile eta editorea (j. 1873).
• 1943 – Karl Landsteiner, austriar-estatubatuar medikua, 1930eko Medikuntzako Nobel saria (j. 1868).
• 1947 – Richard Bedford Bennett, Kanadako lehen ministroa (j. 1871).
• 1951 –
  • Peter Cheyney, ingeles eleberrigilea (j. 1896).
  • Udny Yule, britainiar estatistikaria (j. 1871).
• 1957 –
  • Alfred Döblin, alemaniar eleberrigilea (j. 1878).
  • Malcolm Lowry, ingeles idazlea (j. 1909).
• 1961 – Hélène Dutrieu, belgikar-frantziar txirrindularia eta hegazkinlaria (j. 1877).
• 1967 –
  • Françoise Dorléac, frantziar aktorea (j. 1942).
  • Lorenzo Milani, italiar apaiz eta pedagogoa (j. 1923).
• 1975 – José María Escrivá, espainiar apaiza, Opus Deiaren eta Nafarroako Unibertsitatearen fundatzailea (j. 1902).
• 1979 –
  • Akwasi Afrifa, Ghanako estatuburua, fusilatua (j. 1936).
  • Fred Akuffo, Ghanako estatuburua, fusilatua (j. 1937).
• 1982 – Luis Morales Oliver, Espainiako Liburutegi Nazionaleko zuzendaria (j. 1895).
• 1985 – Elias Sarkis, Libanoko presidentea (j. 1924).
• 1987 – Henk Badings, herbeheretar musikagilea (j. 1907).
• 1988 – Hans Urs von Balthasar, suitzar teologo eta apaiz katolikoa (j. 1905).
• 1990 – Manuel de Pedrolo, katauniar idazlea (j. 1918).
• 1996 – Veronica Guerin, irlandar kazetaria, eraila (j. 1958).
• 1997 – Israel Kamakawiwo'ole, hawaiiar musikaria (j. 1959).
• 2000 – Judith Wright, australiar poeta, ekologista eta aborigenen lurraldeen defendatzailea (j. 1915).
• 2001 – Gina Cigna, italiar soprano dramatikoa (j. 1900).
• 2002 - Dolores Gray, estatubatuar aktore eta abeslaria (j. 1924).
• 2003 – Isaac Schapera, britainiar antropologoa (j. 1905).
• 2004 – Naomi Shemer, israeldar musikari eta kantautorea, "Israelgo kantu eta poesiaren lehen dama" (j. 1930).
• 2010 – Algirdas Brazauskas, Lituaniako presidentea (j. 1932).
• 2012 – Nora Ephron, estatubatuar eleberrigilea, gidoigilea eta zinema-zuzendaria (j. 1941).
• 2015 – Jevgeni Primakov, Errusiako lehen ministroa (j. 1929).
• 2017 – Habib Thiam, Senegalgo lehen ministroa (j. 1933).
• 2018 – Henri Namphy, Haitiko presidentea (j. 1932).
• 2020 –
  • Milton Glaser, estatubatuar diseinatzaile grafikoa (j. 1926).
  • Jaroslav Pollák, eslovakiar futbolaria (j. 1947).
• 2021 – Mir Hazar Khan Khoso, Pakistango lehen ministroa (j. 1929).
• 2022 – Thue Christiansen, groenlandiar irakasle, artista bisuala eta politikaria, Groenlandiako banderaren diseinatzailea (j. 1940).
• 2023 – Lloyd Erskine Sandiford, Barbadosko 4. lehen ministroa (j. 1937).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Zaloa eta Zarimutz.
• Jaiegunak: San Pelaio: Zarautz

Kanpo estekak

• Datuak: Q2661
• Multimedia: 26 June / Q2661

Ekainaren 25 | Urteko egutegi | Ekainaren 27