Idi na sadržaj

Christoph Willibald Gluck

S Wikipedije, slobodne enciklopedije
Christoph Willibald Gluck
njemački kompozitor i dirigent
Rođenje (1714-07-02) 2. juli 1714.
Erasbach, Gornji Palatinat, Njemačka
Smrt15. novembar 1787(1787-11-15) (73 godine)
Beč, Sveto Rimsko Carstvo
Zanimanjekompozitor, dirigent
Poznat(a) pooperski reformator
Značajna djela
"Orfej i Euridika", "Alceste", "Ifigenija u hramu Tauris",

Christoph Willibald Gluck (Erasbach, 2. juli 1714 - Beč, novembar 1787), njemački kompozitor i dirigent. Bio je operski kompozitor koji se iskušao u gotovo svim operskim žanrovima njegovog vremena. Ostao je najpoznatiji po njegovim prvim "reformskim operama" (Orfej i Euridika i Alceste) i raspravama koje su one izazvale. Njegova muzička djela, a posebno njegove "reformske opere", nastavile su da utiču na kompozitore u nekoliko narednih generacija. Njegov poznati student, Antonio Salieri, koristio je svoje muzičko znanje naučeno od Glucka u svojim dobro primljenim operama. Salieri je bio mentor poznatim kompozitorima kao što su Ludwig van Beethoven, Franz Schubert i Franz Liszt, a time je muzička ostavština Christoha Wilibalda Glucka još značajnija.[1]

Biografija

[uredi | uredi izvor]

Christoph Willibald Ritter von Gluck potiče iz narodnih slojeva. Rođen je 1714. godine u Erasbachu, Njemačka. Mladost je dobrim dijelom (od 1717.) proveo u današnjoj Češkoj, gdje je u gradu Chomutov u isusovačkoj gimnaziji dobio prvu pouku iz muzike. 1731. godine prelazi u Prag, gdje se upisao na filozofski fakultet. 1735. (ili 1736. godine) nalazi se u Beču gdje je upoznao lombardskog kneza Melzija, koji ga je poveo u Milano, Italiju, gdje je četiri godine učio kompoziciju kod Giovannija Battiste Sammartinija.[2] Godine 1745. Gluck ide u London, a 1752. godine se nastanio u Beču gdje je i umro u novembru 1787. godine od drugog srčanog udara.

Muzičko stvaralaštvo

[uredi | uredi izvor]

Italija

[uredi | uredi izvor]
Christoph Willibald Gluck, litografija F. E. Fellera.

Godine 1737. Gluck dolazi u Milano gdje je 4 godine učio kompoziciju kod italijanskog orguljaša i kompozitora Giovannija Battiste Sammartinija. Od njega je naučio novi italijanski stil u instrumentalnoj muzici. To su vjerovatno bile njegovih 6 trio sonata od kojih se svaka sastojala od 2 stavka s menuetom kao završnim stavkom. Ova djela su štampana i objavljena u Londonu 1746. godine. Sammartini nije bio samo kompozitor opere, već i duhovne muzike i simfonija. Kako je operska scena u Milanu bila u stalnom razvoju, Gluck je uspio napraviti saradnju sa jednom operskom kućom - Regio Ducal Teatro - gdje je 26. decembra 1741. god. izvedena njegova prva opera Artaserse. To je bio njegov prvi pravi uspjeh. Tom operom je otvoren Milanski Karneval 1741. godine i za naredna četiri Karnevala napisao je po jednu operu, a u mnogima se pojavljivao kastrat Giovanni Carestini. Gluck je također pisao i opere za druge gradove u sjevernoj Italiji - Torino i Veneciju - gdje je 1744. izvedena opera Ipermestra. Skoro sve opere iz ovog razdoblja Gluck je napisao na Metastasijeve libreta uprkos tome što se pjesniku nije sviđao Gluckov muzički stil.[2]

Putovanja: 1745 - 1752.

[uredi | uredi izvor]

Godine 1745. Gluck do tada poznat kao operski kompozitor, bio je pozvan u Englesku na nagovor Lorda od Middlesexa koji je bio direktor italijanske opere u Londonskom Kraljevskom Pozorištu. Cilj je bio da se oslabi operska programska premoć Georga Friedricha Händela na operske posjetioce u Londonu. Gluck je prihvatio ovu ponudu da bude kompozitor u Londonu. Dvije londonske opere "Pad divova" (ital.La caduta de'giganti) i Artamene izvedene su 1746. godine i sadržale su dosta posuđenih detalja iz prethodnih radova. U Londonu je takodjer napisao i šest trio-sonata, a bio je stalno izložen muzici Georga Friedricha Händela koja je imala veliki uticaj na Gluckov stil. Godine 1747. napisao je opere "La caduta de'giganti" i "Artamene" koja je doživjela veliki uspjeh. Nakon što je napustio Englesku (vjerovatno 1746.) Gluck je došao u kontakt s dvije putujuće operske kompanije, od kojih je jedna 29. juna 1747. izvodila svoju opersku serenadu "Vjenčanje Herkula i Hebe" (italijanski: Le Nozze d'Ercole e d'Ebe) u dvorcu Pillnitz, u blizini Dresdena, povodom dvostrukog kraljevskog vjenčanja koje će ujediniti kraljevske porodice Bavarske i Saksonije. Početkom 1748. godine Gluck se vratio u Beč, gdje je na radio na operi "Semiramide riconosciuta" Pietra Metastasia, sa kojom, je 14. maja 1748. godine na inicijativu carice Marije Terezije otvoren Burgtheater. To se pokazalo kao sjajan uspjeh za kompozitora, iako je pisac libreta Metastasio smatrao muziku za ovu operu potpuno neprikladnom. Iste godine je kao dirigent putujuće operske trupe "Pietro i Angelo Mingotti" putovao preko Hamburga u Kopenhagen, gdje je komponovao operu "La-Serenade Contesa dei Numi" povodom proslave rođenja nasljednika na danski tron Kristijana VII. Ovo muzičko djelo u nekim aspektima najavljuje njegove kasnije operske reforme.

1750. godine Gluck je opet u Pragu, gdje ostaje naredne dvije godine. Za Praški karneval 1750. godine piše operu "Ezio" (na Metastasijev tekst), a naredne godine piše operu "Issipile." Zajedno sa svojom suprugom u ljeto 1752. godine odlazi u Napulj, gdje je komponovao muziku za operu "La clemenza di Tito" na tekst Metastazija.[2]

Beč

[uredi | uredi izvor]

1752. godine Gluck se nastanio u Beču, gdje je ubrzo pronašao pokrovitelja u carskom feldmaršalu Princu Josephu Friedrichu von Sachsen-Hildburghausenu kod koga prvo postaje koncertmajstor u njegovom orkestru, a zatim i kapelmajstor. Imao je uspješne nastupe njegovih simfonija i arija na koncertima koji su se održavali svake sedmice u kneževoj palati. Posebno dobar dojam ostavio je sa svojom operskom serenadom "Kineskinja" (italijanski: Le Cinesi), koja je izvedena 24. septembra 1754. godine u prisustvu cara i carice na veličanstvenoj proslavi u dvorcu Schlosshof. Ovaj uspjeh je možda doprinio odluci direktora dvorskog pozorišta da povjeri ulogu komponovanja "pozorišne i akademske muzike" za kraljevski dvor Christophu Willibaldu Glucku. 5. maja 1755. godine, Gluk je napisao opersku serenadu "La Danza" koja je izvedena za rođendan Leopolda II u carskom dvorcu Laxenburg, u blizini Beča. Nakon toga je 8. decembra iste godine izvedena njegova opera "Opravdana nevinost" (italijanski: L'innocenza giustificata). Tokom posjete Rimu 1756. godine izvedena je njegova opera "Antigona", a nakon toga papa Benedikt XIV. proglašava Glucka vitezom Reda zlatne mamuze. Nakon povratka u Beč počeo je da komponuje muziku za niz francuskih vodvilja, komedija uvezenih iz Pariza. Komedija pod nazivom "Tircis et Doristée" iz 1756. godine je možda bio prvi pokušaj u ovom žanru. U ovim pariskim komedijama dijalog je izgovaran ili pjevan na način uličnih pjesama. Gluck se potom okreće ka komičnoj operi i piše Don Juan u saradnji sa koreografom Gasparom Angolinijem.

Vrhunac Gluckove komične opere je izvedba "Neočekivani gost" (francuski: La rencontre imprévue), 7. januara 1746. u Beču. U ovoj operi nije više bilo vodviljskih elemenata, a krajnji rezultat je bilo tipično djelo komične opere.[2]

Reforma opere

[uredi | uredi izvor]
Originalni notni zapis početka arije "Misero e che farò" iz opere Alceste.

U predgovoru za operu "Alceste" koju je potpisao kompozitor, stoji kao manifest operske reforme čiji ciljevi su "jednostavnost, istinitost i prirodnost" u radnji, jeziku, muzičkoj recitaciji i obliku. U njemu se posebno odbacuju suvišna ukrašavanja u stilu opere serie libretiste Metastazija. Umjesto radnji u starom stilu, trebala bi da bude jednostavna, istinita i prirodna akcija u tradiciji klasične drame i umjesto dvorskih konvencija, trebalo bi da bude čisto ljudski element. Refren, zasnovan na klasičnom obrazcu trebao bi da ima jednaku važnost sa glavnim likovima akcije, učestvujući neposredno u dramatičnim događajima. Funkcija muzike bi bila, prema riječima u predgovoru za operu "Alceste":

da služi poeziji kao sredstvo izražavanja i da slijedi radnju u priči, bez prekidanja ili gušenja radnje sa beskorisnim suvišnim ukrasima.

[2] U to vrijeme komična opera je izgubila svoju nekadašnju svježinu, a šale u njoj su postale "istrošene" ili dosadne. Gluck je želio vratiti operu svojim prvobitnim vrijednostima pa tako vratiti u središte pažnje ljudsku dramu i strasti, te vratiti normalan odnos izmedju riječi i muzike. Prvi rezultat njegovog novog razmišljanja jeste balet Don Juan koji je premijerno izveden 17. oktobra 1761. godine.

5. oktobra 1762. godine premijerno je izvedena opera "Orfej i Euridika" (Orfeo ed Euridice), prva reformistička opera koja je doživjela veliki uspjeh kod publike. Tekst je napisao Ranieri d´ Calzibigi, plesove je aranžirao Gasparo Angiolini, a glavnu ulogu je tumačio kastrati Gaetano Guadagni - sve su to osobe koje su snažno podržavale Gluckove reformističke ideje. Novine u ovoj operi su uvrštavanje hora i baleta, nedostatak pisanja virtuoznih pjevačkih dionica i veće objedinjavanje pojedinačnih pjesama u operi. Nakon smrti Franje I supruga Marija Terezija, kraljica Ugarske je zatvorila pozorišta gdje su se izvodile opere. Gluck i Calzibigi su počeli raditi na drugoj od njihovih reformskih opera, "Alceste" koja se bavi temama bračne predanosti i tuge i time je izgledalo kao da je pravljeno po mjeri carice. Ova opera je premijerno izvedena 15. oktobra 1767. godine. Sljedeća opera napravljena u zajedničkoj saradnji je bila "Paris i Helena" (Paride ed Elena) iz 1770. godine koja nije dobro prošla kod publike.[1]

Pariz

[uredi | uredi izvor]

Iako se Gluck nikada nije trajno preselio u Pariz, on je ipak često posjećivao ovaj grad tokom 1770-ih. Uskoro počinje polahko da širi svoje ideje i po Francuskoj. Prije svoje prve posjete 1773. godine obećao je Pariskoj operi (sa kojom potpisuje ugovor na mjesto upravnika 1770. godine) šest novih radova. Prvi od njih je bila opera "Ifigenija na Aulidi" (Iphigénie en Aulide), koja je bila premijerno izvedena 19. aprila 1774. godine. Ova opera je u Parizu pokrenula debatu oko relativno dobrih mjerila tradicionalne francuske ozbiljne opere u odnosu na novu vrstu opere pod italijanskim uticajem.[1] Oni koji su se protivili tadašnjem stavu Christopha Willibalda Glucka su pozvali Niccolo Piccinnija da bi on pokazao kakva bi opera zapravo trebala biti. Tada se pojavljuju dvije grupe pristalica opere - Glukisti (oni koji su podržavali Glucka) i Pičinisti (oni koji su bili uz Piccinnija). Sukob koji je dostigao svoj vrhunac 1777. godine nikad nije doveo do međusobnih polemika između Glucka ili Piccinnija ili njihovog aktivnog učešća u sporu. Tokom prvog izvođenja opere "Armide" 23 septembra 1777. godine sukob operskih pozorišta dostigao je svoj vrhunac, ali ubrzo nakon izvedbe Piccinnijeve opere "Roland" 27. januara 1778. godine, njihov međusobni sukob je opet popustio. Gluck se povukao u Beč, a posljednja posjeta Parizu je počela krajem 1778. godine, gdje je stigao sa svoja dva najnovija završena dramatska djela, "Ifigenija na Tauridi" (Iphigénie en Tauride) (1779.) i "Echo et Narcisse" (1779.). Izvedba Iphigénie 18. maja 1779. godine je bila njegov najveći uspjeh u Parizu, ali druga opera "Echo et Narcisse" (koja je prvi put izvedena 24 septembra 1779. godine) je imala slab prijem kod publike. Gluck koji je pretrpio moždani udar za vrijeme probe opere "Écho et Narcisse", napustio je Pariz zadnji put početkom oktobra 1779. godine.[2]

Posljednje godine

[uredi | uredi izvor]

Gluck je proveo posljednjih osam godina svog života u Beču, a brigu o njegovom zdravlju je vodila njegova supruga. On je i dalje neumorno radio. U Beču je Gluk napisao još nekoliko djela od manje važnosti. 1781. godine je izvedena opera Ifigenija na Tauridi na njemačkom jeziku, koja je prvi put izvedena u Beču, 23. oktobra 1781. godine povodom posjete ruskog velikog vojvode Pavla Petroviča, kasnije cara Pavla I. U poznoj dobi svog života Gluck se ponovo susreo sa Mozartom, nakon već jednog ranijeg susreta u Parizu. Sastali su se u nekoliko navrata, ali se blisko prijateljstvo između njih nikada nije razvilo. 15. novembra 1787. godine je doživio drugi srčani udar i nekoliko dana kasnije je preminuo. Dva dana kasnije, bio je sahranjen na glavnom groblju u Beču uz opštu žalost građana ovog grada.[2]

Stil i utjecaj

[uredi | uredi izvor]

Jedan od velikih majstora opere 18. vijeka, Gluck je bio poznat po svom elegantnom objedinjavanju francuske i italijanske operske tradicije, najbolje predstavljene kroz izuzetna djela kao što su "Orfej i Euridika" i "Alceste." Godine 1762., Gluck je napisao operu "Orfeo i Euridika", najavljujući novu eru u historiji opere. Kombinirajući klasične ideale ljepote i jednostavnosti s urođenim osjećajem dramatskog zamaha, raskinuo je sa mnogim formalnim konvencijama baroka postavljajući standard za cijelu generaciju operskih kompozitora. Na mnogo načina opera u 19. vijeku je imala svoju koncepciju u radovima Christopha Willibalda Glucka. Njegovi radovi se smatraju osnovnim doprinosom muzičkoj drami, a njegove ideje su postepeno prihvaćene, prvo od strane samog Nicollo Piccinnija, a kasnije i Luigija Cherubinija, koji je bio veoma uspješan kao operski kompozitor 1790-ih. i početkom 1800-ih. U 19. vijeku pristup Christopha Willibalda Glucka operi je usvojio Gaspare Spontini, koji je sa svoje strane utjecao na Hectora Berlioza kao operskog kompozitora.[3]

Popis scenskih djela

[uredi | uredi izvor]

Literatura

[uredi | uredi izvor]
  • Josip Andreis - Historija muzike (1969.)

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b c "Christoph Willibald Gluck". musicacademyonline.com. Arhivirano s originala, 14. 11. 2020. Pristupljeno 16. 8. 2015.
  2. ^ a b c d e f g "Christoph Willibald Gluck". Encyclopedia Britannica. Pristupljeno 16. 8. 2015.
  3. ^ Zoran Minderovic. "Christoph Willibald Gluck - Biography - AllMusic". AllMusic. Pristupljeno 16. 8. 2015.
Commons logo
Commons logo
Commons ima datoteke na temu: Christoph Willibald Gluck
Preuzeto iz "https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Christoph_Willibald_Gluck&oldid=3539058"