Палеаграфія
Палеагра́фія (грэч. παλαιός — старажытны; грэч. γραφω — пішу) — дапаможная гістарычная навука, якая вывучае знешнія прыкметы рукапісных помнікаў у іх гістарычным развіцці.
Агульнай палеаграфіі не існуе, а ў залежнасці ад алфавітаў, а таксама і моў, адрозніваюць палеаграфіі арабскую, армянскую, грузінскую, глаголіцкую, грэчаскую, індыйскую, кірыліцкую, кітайскую, лацінскую і інш. Напрыклад, славянская палеаграфія, у залежнасці ад мовы і асаблівасцей культурнага развіцця, падзяляецца на балгарскую, беларускую, заходнеславянскую, украінскую, рускую і сербскую.
Асноўная задача палеаграфіі — вывучэнне знешніх прыкмет старажытных рукапісаў дзеля вызначэння часу і месца іх стварэння. Вывучэнне знешніх прыкмет таксама дазваляе вызначыць аўтарства, гісторыю стварэння, устанавіць аўтэнтычнасць, выявіць падробкі і г. д.
Прадметам палеаграфіі з’яўляецца вывучэнне менавіта старажытных, або тых, што, прынамсі, маюць прыкметы старажытнасці, рукапісных помнікаў пісьменнасці як такой, г. зн. прызначаных іменна для перадачы інфармацыі, але не прадметаў матэрыяльнай культуры, якія маюць якія-небудзь надпісы. Надпісы на бытавых прадметах, вышыўкі тэкстаў на прадметах з тканіны, літарныя і лічбавыя знакі на помніках архітэктуры, скульптуры, жывапісу, манетах, пячацях, камянях звычайна[1] не ўваходзяць у прадмет палеаграфіі[2]. Палеаграфія не займаецца экспертызай сучасных даследчыку почыркаў ці рукапісаў, хаця ў метадах даследавання і экспертызы ёсць пэўнае падабенства.
Метад палеаграфіі параўнаўчы, і заключаецца ў вывучэнні знешніх прыкмет старажытных рукапісаў, месца і час стварэння якіх вядомыя[3] і супастаўленні вынікаў гэтага вывучэння з вонкавымі прыкметамі помнікаў, месца і час стварэння якіх невядомы. Таксама палеаграфія, у пэўнай ступені, вывучае змест і асаблівасці мовы помнікаў, бо асаблівасці мовы сведчаць аб месцы стварэння помніка.
Палеаграфія датуе помнікі даволі вялікімі адрэзкамі часу — ад 10 да 200 гадоў, бо змены ў знешніх прыкметах старажытных рукапісаў адбываліся марудна. Таксама даволі шырока вызначаецца месца напісання — краінай ці рэгіёнам, якія былі пад ўплывам пэўнага культурнага цэнтра.
Гл. таксама
[правіць | правіць зыходнік]Зноскі
- ↑ Щепкин В. Н. Цели и метод палеографии.
- ↑ Беларуская палеаграфія, як і некаторыя іншыя, з-за нястачы старажытных, да XIII ст., пісьмовых крыніц выкарыстоўвае даныя вывучэння таксама і гэтых надпісаў.
- ↑ З пастаўленых аўтарамі храналагічных і тапалагічных дат або дзякуючы ўпамінанням вядомых гістарычных падзей і асоб.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Стуканаў А. А. Палеаграфія // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 551. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
