Gaan na inhoud

Vasektomie

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie

'n Vasektomie is 'n chirurgiese prosedure vir manlike sterilisasie of permanente geboortebeperking. Tydens die prosedure word die manlike vasa deferentia gesny en afgebind of verseël om te voorkom dat sperma in die uretra beland tydens seksuele omgang en die vrou bevrug raak.

Prosedure

[wysig | wysig bron]
Klein snitte en steke ná die tyd.
14 dae ná die prosedure.

'n Vasektomie word gewoonlik in 'n dokter se spreekkamer of mediese kliniek uitgevoer, of in die geval van diere in 'n veearts se kliniek. Hospitalisasie is gewoonlik onnodig, want dit is 'n roetineprosedure en nie ingewikkeld nie, en die snitte is baie klein.

Daar is verskeie maniere vir 'n vasektomie, wat almal ten doel het om minstens een kant van elke vas deferens te verseël. Daar is metodes om angs te verminder en die pasiënt gemaklik te laat voel, soos die gebruik van geen naalde vir narkose nie.[1]

Omdat 'n vasektomieprosedure so eenvoudig is, kan dit gewoonlik binne 30 minute gedoen word. Die pasiënt kan binne sowat 'n uur huis toe gaan om te rus. Baie mans kan binne 'n week hulle seksbedrywighede hervat.

Die prosedure word as 'n permanente manier van geboortebeperking beskou en kan nie maklik omgekeer word nie. Pasiënte kry dikwels berading sodat hulle die emosionele én fisieke uitwerking op lang termyn kan verstaan.[2][3] Die prosedure word gewoonlik nie aanbeveel vir jong, kinderlose mans nie, want hulle is meer geneig om ná die tyd spyt te wees omdat hulle kans op ouerskap verklein of uitgeskakel word.

Komplikasies

[wysig | wysig bron]

Moontlike komplikasies op kort termyn sluit in infeksie, kneusing en bloeding in die skrotum as deel van 'n versameling van bloed buite die are, bekend as hematoom.[4] 'n Studie in 2012 het die infeksiekoers op 2,5% van gevalle vasgestel.[5] Die steke wat ná die tyd ingesit word, is geneig tot irritasie, maar die kans kan verklein word deur dit met gaas of klein pleisters te bedek.

Die belangrikste komplikasies op lang termyn is chroniese pyntoestande of sindrome wat enige van die laerbekkenstreke kan aantas. Die risiko van testikulêre kanker word nie deur 'n vasektomie beïnvloed nie.[6]

In 2014 het die Amerikaanse Urologievereniging (AUA) herbevestig dat 'n vasektomie ook nie 'n risikofaktor vir prostaatkanker is nie. Daar is bevind 'n chirurg hoef nie prostaatkanker te bespreek in hulle konsultasie voor 'n vasektomie nie.[7] Die risiko vir prostaatkanker bly egter omstrede. 'n Studie in 2017 het bevind daar is geen aansienlike toename in die risiko nie,[8] maar 'n studie in 2019 onder 2,1 miljoen Deense mans het bevind vasektomie het die voorkoms van prostaatkanker met 15% verhoog.[9] In 'n ontleding in 2020 is bevind 'n vassektomie verhoog die voorkoms met 9%.[10]

Ander, onlangser studies het die syfer van 15% bevestig, maar bevind mans wat 'n vasektomie gehad het, se kans om aan prostaatkanker te sterf is nie groter as dié sonder 'n vasektomie nie.[11][12]

Pyn ná 'n vasektomie

[wysig | wysig bron]

Postvasektomie-pynsindroom is 'n chroniese en soms aftakelende toestand wat onmiddellik of 'n paar jaar ná 'n vasektomie kan ontwikkel.[13] Die grootste studie oor dié soort pyn is in 2012 deur die AUA gedoen.[14] Mense is net voor en sewe maande ná 'n vasektomie ondervra. Van dié wat gesê het hulle het nie voor die tyd enige skrotumpyn ervaar nie, het 7% verskeie maande later pyn ervaar wat hulle as "lig, 'n effense steurnis" beskryf het, 1,6% pyn wat "gematig was, het pynstillers nodig gehad" en 0,9% pyn wat "taamlik erg was en hulle lewensgehalte beïnvloed het".[15] Postvasektomiepyn kan óf konstant wees óf met tye ervaar word soos met seks, ejakulasie of fisieke inspanning.[16]

Sielkundige uitwerking

[wysig | wysig bron]

Sowat 90% van mans is na berig word tevrede met die feit dat hulle 'n vasektomie gehad het,[17] terwyl 7-10% spyt is oor hulle besluit.[18] Vir die mans in 'n verhouding het spyt minder voorgekom as albei maats saam besluit het om die prosedure te laat uitvoer.[19]

Jonger mense wat 'n vasektomie kry, is aansienlik meer geneig om spyt te wees en 'n omkeringsoperasie te vra. Mense in hulle 20's is volgens een studie 12,5 keer meer geneig om 'n ommekeer van hulle vasketomie later in hulle lewe te verlang. Berading voor die operasie word gewoonlik vir jonger pasiënte aanbeveel.[20][21]

Swangerskap ná 'n vasektomie

[wysig | wysig bron]

Om 'n moontlike swangerskap later in hulle lewe moontlik te maak deur middel van kunsmatige bevrugting, laat sommige mans voor 'n vasektomie van hulle sperma vries. Dr. Allan Pacey, 'n senior lektor in andrologie aan die Universiteit van Sheffield en sekretaris van die Britse Vrugbaarheidsvereniging, sê baie mense wat hom vir 'n omkeringsoperasie kom spreek, sê as hulle daaraan gedink het, sou hulle dit laat doen het. Pacey skryf: "Die probleem is dat jy 'n man vra om 'n moontlike toekoms sonder sy huidige maat te voorsien – en dit kan moeilik wees as sy langs jou sit."[22]

Omkeringsoperasie

[wysig | wysig bron]

Hoewel mense wat 'n vasektomie oorweeg nie daaraan moet dink as omkeerbaar nie, kan lewensomstandighede verander. Daar is 'n chirurgiese prosedure met vasovasostomie ('n vorm van mikrochirurgie) waarmee 'n vasektomie omgekeer kan word. Dit is in 1971 die eerste keer uitgevoer.[23][24] Vasovasostomie is doeltreffend om swangerskappe met 'n wisselende mate van sukses moontlik te maak, maar kos duisende rande (in Amerika $10 000 en meer).[25] Die sukseskoers is sowat 55% as dit binne 10 jaar gedoen word en neem daarna af tot sowat 25%.[26]

Ná 'n omkeringsoperasie is die spermtelling en -beweeglikheid aansienlik laer as voor die tyd. Daar is ook bewyse dat meer abnormale sperma vervaardig kan word.[27][28] Dit kan lei tot 'n groter gevaar van misvorming by pasgebore babas.[27]

Sowat 2% van mans wat 'n vasektomie gehad het, sal binne 10 jaar 'n omkeringsoperasie laat doen.[21] Van die redes is die opbreking van 'n verhouding, die dood van 'n lewensmaat of kind, of 'n verandering in lewensomstandighede soos beter finansies.[22] Sommige operasies word ook gedoen in 'n poging om postvasektomie-pynsindroom te verlig.[29]

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]

Die eerste vasektomieë op mense is in die laat 19de eeu uitgevoer. Dit is aanvanklik gebruik as behandeling vir prostaatvergroting en om "uitgeworpenes" te steriliseer.[30] Vasektomie as 'n metode van vrywillige geboortebeperking het in die Tweede Wêreldoorlog begin.[31] Die eerste vasektomie op rekord is in 1823 op 'n hond uitgevoer.[31]

Kastrasie is soms in die 1880's gebruik as behandeling teen 'n vergrote prostaat, maar weens die ernstige newe-effekte het dokters alternatiewe metodes gesoek. Die eerste persoon wat vasektomie in die plek van kastrasie aanbeveel het, was óf die Amerikaner James Ewing Mears (in 1890) óf die Fransman Jean Casimir Félix Guyon.[30] Die eerste vasektomie op 'n mens is vermoedelik deur die Britse chirurg Reginald Harrison uitgevoer.[31] Teen 1900 het Harrison berig hy het al meer as 100 vasektomieë uitgevoer, met geen nadelige uitwerking nie.[30]

In die laat 1890's is vasektomieë ook voorgestel vir die sterilisasie van mans wat beskou is as onbevoeg om voort te plant. Die eerste so 'n voorstel in die VSA was in 1897 deur A.J. Ochsner, 'n chirurg van Chicago, in 'n geskrif met die naam "Surgical treatment of habitual criminals". Hy het geglo vasektomieë is 'n eenvoudige, doeltreffende manier om die golf van rasse-agteruitgang te keer wat in dié tyd algemeen as werklik ervaar is.[32][33] In 1902 het Harry C. Sharp, die chirurg van die Indiana-verbeteringskool, berig hy het 42 aangehoudenes gesteriliseer in 'n poging om beide misdaadgedrag in sulke individue en die geboorte van toekomstige misdadigers te verminder.[34]

Die Oostenrykse dokter Eugen Steinach (1861-1944) het geglo 'n eensydige vasektomie (die afbinding van net een vas deferens) in ouer individue kan algemene en seksuele lewenskrag herstel, vergrote prostate verklein en verskeie kwale genees deur op 'n manier die hormoonvervaardiging van die gevasektomiseerde tetikel te vergroot.[35] Dié prosedure het in die 1920's baie gewild geword en is ondergaan deur baie ryk mans, insluitende Sigmund Freud en W.B. Yeats.[36] Dié uitwerking was waarskynlik nie werklik nie en ná die latere ontwikkeling van sintetiese, inspuitbare hormone het dié operasie sy gewildheid verloor.[35][37]

Vasektomie is in die Tweede Wêreldoorlog begin gebruik as 'n manier van vrywillige geboortebeperking.[31] Die eerste vasektomieprogram op 'n nasionale vlak is in 1954 in Indië van stapel gestuur.[38]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ "What Happens When I Get a Vasectomy?". WebMD (in Engels). Besoek op 7 Oktober 2021.
  2. ↑ THONNEAU, P.; D'ISLE, BÉATRICE (1990). "Does vasectomy have long-term effects on somatic and psychological health status?". International Journal of Andrology. 13 (6): 419–432. doi:10.1111/j.1365-2605.1990.tb01050.x. PMID 2096110.
  3. ↑ Labrecque, Michel; Paunescu, Cristina; Plesu, Ioana; Stacey, Dawn; Légaré, France (2010). "Evaluation of the effect of a patient decision aid about vasectomy on the decision-making process: a randomized trial". Contraception. 82 (6): 556–562. doi:10.1016/j.contraception.2010.05.003. PMID 21074020.
  4. ↑ Yang, Fang; Li, Junjun; Dong, Liang; Tan, Kun; Huang, Xiaopeng; Zhang, Peihai; Liu, Xiaozhang; Chang, Degui; Yu, Xujun (2021). "Review of Vasectomy Complications and Safety Concerns". The World Journal of Men's Health. 39 (3): 406–418. doi:10.5534/wjmh.200073. ISSN 2287-4208. PMC 8255399. PMID 32777870.
  5. ↑ Nevill et al (2013) Surveillance of surgical site infection post vasectomy. Journal of Infection Prevention. Januarie 2013. Vol 14(1) [1]
  6. ↑ Schwingl, Pamela J; Guess, Harry A (2000). "Safety and effectiveness of vasectomy". Fertility and Sterility. 73 (5): 923–936. CiteSeerX 10.1.1.494.1247. doi:10.1016/S0015-0282(00)00482-9. PMID 10785217.
  7. ↑ "AUA Responds to Study Linking Vasectomy with Prostate Cancer". American Urological Association. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 31 Maart 2016. Besoek op 19 Maart 2016.
  8. ↑ Bhindi, Bimal; Wallis, Christopher J. D.; Nayan, Madhur; Farrell, Ann M.; Trost, Landon W.; Hamilton, Robert J.; Kulkarni, Girish S.; Finelli, Antonio; Fleshner, Neil E.; Boorjian, Stephen A.; Karnes, R. Jeffrey (17 Julie 2017). "The Association Between Vasectomy and Prostate Cancer: A Systematic Review and Meta-analysis". JAMA Internal Medicine. 177 (9): 1273–1286. doi:10.1001/jamainternmed.2017.2791. PMC 5710573. PMID 28715534.
  9. ↑ Husby, Anders; Wohlfahrt, Jan; Melbye, Mads (1 Januarie 2020). "Vasectomy and Prostate Cancer Risk: A 38-Year Nationwide Cohort Study". Journal of the National Cancer Institute. 112 (1): 71–77. doi:10.1093/jnci/djz099. ISSN 1460-2105. PMID 31119294.
  10. ↑ Cheng, Sheng; Yang, Bo; Xu, Liwei; Zheng, Qiming; Ding, Guoqing; Li, Gonghui (9 Augustus 2020). "Vasectomy and prostate cancer risk: a meta-analysis of prospective studies". Carcinogenesis. 42 (1): 31–37. doi:10.1093/carcin/bgaa086. ISSN 1460-2180. PMID 32772072.
  11. ↑ Seikkula, Heikki; Kaipia, Antti; Hirvonen, Elli; Rantanen, Matti; Pitkäniemi, Janne; Malila, Nea; Boström, Peter J. (Februarie 2020). "Vasectomy and the risk of prostate cancer in a Finnish nationwide population-based cohort". Cancer Epidemiology. 64: 101631. doi:10.1016/j.canep.2019.101631. ISSN 1877-783X. PMID 31760357. S2CID 208276171.
  12. ↑ Xu, Yawei; Li, Lei; Yang, Wuping; Zhang, Kenan; Ma, Kaifang; Xie, Haibiao; Zhou, Jingcheng; Cai, Lin; Gong, Yanqing; Zhang, Zheng; Gong, Kan (29 April 2021). "Association between vasectomy and risk of prostate cancer: a meta-analysis". Prostate Cancer and Prostatic Diseases. 24 (4): 962–975. doi:10.1038/s41391-021-00368-7. ISSN 1476-5608. PMID 33927357. S2CID 233458537.
  13. ↑ Nangia, Ajay K.; Myles, Jonathan L.; Thomas Aj, Anthony J. (2000). "Vasectomy Reversal for the Post-Vasectomy Pain Syndrome: : A Clinical and Histological Evaluation". The Journal of Urology. 164 (6): 1939–1942. doi:10.1016/S0022-5347(05)66923-6. PMID 11061886.
  14. ↑ "Vasectomy Guideline - American Urological Association". www.auanet.org.
  15. ↑ Leslie TA; Illing RO; Cranston DW; et al. (2007). "The incidence of chronic scrotal pain after vasectomy: a prospective audit". BJU Int. 100 (6): 1330–3. doi:10.1111/j.1464-410X.2007.07128.x. PMID 17850378. S2CID 23328539.
  16. ↑ Christiansen C, Sandlow J (2003). "Testicular Pain Following Vasectomy: A Review of Post vasectomy Pain Syndrome". Journal of Andrology. 24 (3): 293–8. doi:10.1002/j.1939-4640.2003.tb02675.x. PMID 12721203.
  17. ↑ THONNEAU, P.; D'ISLE, BÉATRICE (1990). "Does vasectomy have long-term effects on somatic and psychological health status?". International Journal of Andrology. 13 (6): 419–432. doi:10.1111/j.1365-2605.1990.tb01050.x. PMID 2096110.
  18. ↑ Labrecque, Michel; Paunescu, Cristina; Plesu, Ioana; Stacey, Dawn; Légaré, France (2010). "Evaluation of the effect of a patient decision aid about vasectomy on the decision-making process: a randomized trial". Contraception. 82 (6): 556–562. doi:10.1016/j.contraception.2010.05.003. PMID 21074020.
  19. ↑ Köhler TS, Fazili AA, Brannigan RE (Augustus 2009). "Putative health risks associated with vasectomy". Urol. Clin. North Am. 36 (3): 337–45. doi:10.1016/j.ucl.2009.05.004. PMID 19643236.
  20. ↑ POTTS, J.M.; PASQUALOTTO, F.F.; NELSON, D.; THOMAS, A.J.; AGARWAL, A. (Junie 1999). "Patient Characteristics Associated with Vasectomy Reversal" (PDF). The Journal of Urology. 161 (6): 1835–1839. doi:10.1016/S0022-5347(05)68819-2. PMID 10332448. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 3 Maart 2021. Besoek op 28 Januarie 2014.
  21. ↑ 21,0 21,1 Dohle, Gert R.; Diemer, Thorsten; Kopa, Zsolt; Krausz, Csilla; Giwercman, Aleksander; Jungwirth, Andreas; European Association of Urology Working Group on Male Infertility (Januarie 2012). "European Association of Urology guidelines on vasectomy". European Urology. 61 (1): 159–163. doi:10.1016/j.eururo.2011.10.001. ISSN 1873-7560. PMID 22033172.
  22. ↑ 22,0 22,1 Murphy, Clare. "Divorce fuels vasectomy reversals", BBC News, 18 Maart 2009. Besoek op 19 September 2012.
  23. ↑ "About Vasectomy Reversal". Professor Earl Owen's homepage. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Desember 2007. Besoek op 29 November 2007.
  24. ↑ Owen ER (1977). "Microsurgical vasovasostomy: a reliable vasectomy reversal". Urology. 167 (2 Pt 2): 1205. doi:10.1016/S0022-5347(02)80388-3. PMID 11905902.
  25. ↑ Vasectomy Reversal http://www.epigee.org/guide/vasectomy_reversal.html
  26. ↑ "Vasectomy reversal: first cut isn't final". The Independent (in Engels). 29 Maart 2009. Besoek op 28 Junie 2023.
  27. ↑ 27,0 27,1 Sukcharoen, Nares; Ngeamvijawat, J; Sithipravej, T; Promviengchai, S (2003). "High sex chromosome aneuploidy and diploidy rate of epididymal spermatozoa in obstructive azoospermic men". Journal of Assisted Reproduction and Genetics. 20 (5): 196–203. doi:10.1023/A:1023674110940. PMC 3455301. PMID 12812463.
  28. ↑ Abdelmassih, V.; Balmaceda, JP; Tesarik, J; Abdelmassih, R; Nagy, ZP (2002). "Relationship between time period after vasectomy and the reproductive capacity of sperm obtained by epididymal aspiration". Human Reproduction. 17 (3): 736–740. doi:10.1093/humrep/17.3.736. PMID 11870128.
  29. ↑ Horovitz, D. (Februarie 2012). "Vasectomy reversal provides long-term pain relief for men with the post-vasectomy pain syndrome". Journal of Urology. 187 (2): 613–7. doi:10.1016/j.juro.2011.10.023. PMID 22177173.
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 Drake, M.J.; Mills, I.W.; Cranston, D. (1999). "On the chequered history of vasectomy". BJU International. 84 (4): 475–481. doi:10.1046/j.1464-410x.1999.00206.x. PMID 10468765. S2CID 20563820.
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 31,3 Leavesley, JH (1980). "Brief history of vasectomy". Family Planning Information Service. 1 (5): 2–3. PMID 12336890.
  32. ↑ A.J., Ochsner (1969). "Surgical Treatment of Habitual Criminals". Buck V Bell Documents (in Engels).
  33. ↑ Carlson, Elof Axel (2011). "The Hoosier Connection: Compulsory Sterilization as Moral Hygiene". In Lombardo, Paul A. (red.). A Century of Eugenics in America: From the Indiana Experiment to the Human Genome Era. Indiana University Press. p. 19. ISBN 978-0253222695.
  34. ↑ Reilly, Phillip (1991). The Surgical Solution: A History of Involuntary Sterilization in the United States. Johns Hopkins University Press. pp. 30–33.
  35. ↑ 35,0 35,1 Schultheiss, Dirk; Engel, Rainer M. (1 November 2003). "G. Frank Lydston (1858–1923) revisited: androgen therapy by testicular implantation in the early twentieth century". World Journal of Urology (in Engels). 21 (5): 356–363. doi:10.1007/s00345-003-0370-z. ISSN 0724-4983. PMID 14586546. S2CID 12706657.
  36. ↑ Ellmann, Richard (9 Mei 1985). "Yeats's Second Puberty". The New York Review of Books. Besoek op 23 Augustus 2017.
  37. ↑ McLaren, Angus (9 Maart 2012). Reproduction by Design: Sex, Robots, Trees, and Test-Tube Babies in Interwar Britain (in Engels). University of Chicago Press. ISBN 9780226560694.
  38. ↑ Sharma, Sanjay (April–Junie 2014). "A Study of Male Sterilization with No Scalpel Vasectomy" (PDF). JK Science. 16 (2): 67. Besoek op 23 Oktober 2015.

Skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Vasektomie&oldid=2634787"