Akropolis van Athene
| Akropolis van Athene* | |
|---|---|
| Unesco-wêrelderfenisterrein | |
| |
| Uitsig oor die Akropolis van Athene | |
  Akropolis van Athene |
|
| Koördinate: 37°58′17″N 23°43′35″O / 37.97139°N 23.72639°O | |
| Lande |  Griekeland
|
| Tipe | Kultureel |
| Kriteria | i, ii, iii, iv, vi |
| Verwysings | 404 |
| Streek† | Europa |
| Inskripsiegeskiedenis | |
| Inskripsie | 1987 (11de Sessie) |
| * Naam soos dit in die Wêrelderfenislys verskyn. † Streek soos deur Unesco geklassifiseer. | |
Die Akropolis van Athene (Grieks: Ακρόπολη Αθηνών) is die mees bekende akropolis (Gr. akros, akron,[1] rand, ekstreem + polis, stad, meerv. acropoleis) in die wêreld. Alhoewel daar etlike ander akropoleis in Griekeland aangetref word, is die belang van die Akropolis van Athene sodanig dat dit algemeen bekend staan as Die Akropolis sonder kwalifikasie.
Op 26 Maart 2007 is die Akropolis amptelik verklaar as die vooraanstaande monument op die Europese lys van kultuurhistoriese monumente.[2] Die Akropolis is geleë op 'n afgeplatte rots wat 150m uitstyg bo seevlak in die stad Athene, en beslaan 'n oppervlak van ongeveer 3 hektaar. Dit was ook bekend as 'n Kekropia, vernoem na die legendariese slang-man, Kekrops, die eerste Atheense koning. Die Akropolis van Athene is in 1987 deur UNESCO as wêrelderfenisgebied gelys.
Teen die einde van die 5de eeu v.C. was Athene die mooiste stad ter wêreld. Hierdie stad, wat al in die prehistoriese dae van die Bronstydperk sy ontstaan gehad het en volgens oorlewering deur 'n sekere koning Kekrops gestig is, is vernoem na Pallas Athena die skutgodin van die stad. Aanvanklik was Athene nie 'n baie ryk of belangrike stad nie maar met die uitbreiding van die handel het dit geleidelik gegroei.
Die eerste mooi geboue is teen die einde van die 6de eeu v.C. onder die regering van die tiran Peisistratos en sy seuns opgerig. In die jaar 480 v.C. is Athene deur die Persiese leër onder koning Xerxes ingeneem en tot op die grond afgebrand; maar toe die Perse eenmaal verslaan en verdryf was, het die Atheners onder leiding van Perikles besluit om al die tempels en openbare geboue met nuwe prag te herbou. Met die hulp van beroemde argitekte en beeldhouers is die stad verfraai, en het dit die trots van Griekeland en die wonder van die destydse wêreld geword.
Dories en Ionies
[wysig | wysig bron]Met die herbou van die stad is twee argitektoniese style gevolg, nl. die Doriese orde en die Ioniese orde. Die Ioniese suite is ietwat slanker as die Doriese, en bowendien het hulle elkeen 'n basis (voetstuk) en 'n kapiteel wat versier is met “ramshorings", of krullende volute. Ook hul groewe (of kannelures) is effens anders.
Penteliese marmer
[wysig | wysig bron]Die geboue op die Atheense akropolis (die hoë deel van die stad) is gebou van Penteliese marmer afkomstig uit die steengroewe van die Pentelikosberg, nie ver van Athene nie. Hierdie marmer is nie skitterwit nie (hoewel dit 2 000 jaar gelede miskien 'n bietjie witter was as wat dit vandag is), maar het 'n effense goue skynsel, wat veral baie mooi is wanneer dit gesien word teen die helderblou van die Mediterreense hemel en die diepblou van die see wat 'n mens van die akropolis kan sien.
Die Parthenon
[wysig | wysig bron]Atheense akropolis is die Parthenon, ʼn manjifieke Doriese tempel gewy aan die kultus van Pallas Athene, beskermgodin van die stad. Die Parthenon is ontwerp deur Iktinos en gebou deur Kallikrates. Daar is nege jaar aan hierdie tempel gebou (447- 438 v.C.), en dit het daarna nog ses jaar geduur voordat ook al die dekorasiewerk voltooi was.
Die Parthenon is baie groot: 69,54 by 30 m wanneer ons die onderste trap van die stilobaat (tempelvloer) insluit. Dit is gebou in 'n ontwikkelde, uiters smaakvolle vorm van die Doriese boustyl. Selfs vandag nog domineer dit die stad aan sy voet. Met die eerste oogopslag lyk dit. asof die Parthenon ʼn komposisie van reguit lyne en reghoeke is. Maar dit is ʼn optiese illusie: daar is nouliks een reguit lyn in die hele gebou.
Die suile leun effens na binne, omtrent 60 min ver, en met die tipiese swelling van die skagte is hulle ook glad nie suiwer silindries nie. Ook is die stilobaat nie heeltemal waterpas nie: dit is in die middel effens hoër as langs die kante. Hierdie klein afwykings is doelbewus ingebring, sodat die gebou op die oog 'n indruk van reghoekigheid sou maak. (As dit werklik reghoekig was, sou dit gelyk het asof die hele gebou uitmekaarspring.)
Die Parthenon is so genoem of omdat dit die woonvertrek van die jong meisies (parthenoi) wat die tempel bedien het, bevat het, of omdat dit die kolossale kultusbeeld van Athena Parthenos - Athena die Maagd – bevat het. Hierdie beroemde beeld, van hout gemaak en beklee met plate van goud en ivoor, was die werk van Pheidias, wat 'n soortgelyke beeld vervaardig het vir die Zeus-tempel by Olimpia. Pheidias was ook verantwoordelik vir die ontwerp van die ontsaglike hoeveelheid beeldhouwerk in marmer wat sowel die pedimente (die driehoekige gewelvelde) as die lang marmerfries langs die binnemure versier het, en waarvan groot gedeeltes gelukkig bewaar gebly het.
Hierdie fries, 127 m in lengte, toon in laagreliëf die plegtige optog van die Atheense volk, te voet en te perd, by geleentheid van die groot jaarlikse “Pan-athenaia" - die hoogty van die Athena-kultus. Meer as die helfte van hierdie skitterende marmerpanele is in 1811 deur ʼn Skotse edelman, lord Elgin, na Brittanje verskeep, waar dit tans die pronkstukke van die Britse Museum in Londen uitmaak.
Die Erechtheion
[wysig | wysig bron]Noord van die Parthenon staan 'n eienaardige, gekompliseerde gebou in die Ioniese styl. Dit het verskillende oeroue heiligdomme gehuisves, o.m. een van Athene, en een van Erechtheus, 'n legendariese koning van Athene. In een van die voorhowe het 'n ou olyfboom gestaan wat volgens die oorlewering deur Athena self as geskenk aan die stad gegee was. 'n Interessante besonderheid van hierdie tempel is sy suidelike portiek, of balkon, waarvan. die dak nie deur gewone suile gedra word me, maar deur ses bekoorlike vrouefigure (die sogenaamde Kórai of Kariatides) in marmer gebeitel.
Die Tempel van Athena Níkê
[wysig | wysig bron]Hierdie mooi klein tempeltjie, gewy aan Athena, Godin van die Oorwinning (Níkê), is deur Kallikrátes gebou (427- 424 v.C.). In al sy kleinheid en eenvoud is dit een van die allermooiste voorbeelde van die Ioniese boustyl.
Die Standbeeld van Athena Prómachos
[wysig | wysig bron]Naby die Propulaia het daar 'n reuse-standbeeld gestaan van Athena die Beskermer (Promachos). Hierdie vergulde bronsbeeld, meer as 9 meter hoog, was die werk van Pheidias en dateer van omstreeks 450 v.C. Vir die seelui wat oor die waters van die Saroniese Golf die stad genader het was die blinkende helm en spies van hierdie Athena-beeld 'n bekende baken in die verte.
Die Propulaia
[wysig | wysig bron]Die Atheners wou graag aan hul akropolis 'n ingang gee wat al die mooi geboue waardig sou wees. Daarom het hulle 'n monumentale toegangspoort met vyf deurgange gebou, in die Doriese styl, maar met Ioniese suile aan die binnekant, na die ontwerp van die argitek Mnesikles. Die bouwerk is in 437 v.C. begin, maar toe die groot Peloponnesiese Oorlog teen die Spartane in 431 v.C. uitbreek, was dit nog nie klaar nie, en dit is ten slotte nooit voltooi nie. Dit is genoem. Pro-pulaia, dit wil sê “Voorportale" of “Toegangspoorte". Die ou pad wat steil teen die akropolis uitgeslinger het, is ʼn makliker helling gegee, en daar is later ook trappies uitgekap vir voetgangers.
Bronne
[wysig | wysig bron]- KENNIS, 1980, ISBN 079810824X, volume 2, bl. 384, 385
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ acro-. (geen datum). In Grieks beteken akropolis "hoogste stad". The American Heritage Dictionary of the English Language, Vierde uitgawe. Nageslaan 29 Sept 2008, uit Dictionary.com webblad: Aanhaling: "[Van Griekse akros, ekstreem; kyk "ak-" in Indo-Europese wortels.] "
- ↑ Acropolis proclaimed top European Cultural Heritage Monument (Xinhua) - in Engels
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Akropolis van Athene.
