Оцелот
| Оцелот | |
|---|---|
[[Файл:_Zoo_Itatiba.jpg) | |
Илмий таснифлаш | |
| Олам: | Ҳайвонлар |
| Тип: | Умуртқалилар |
| Синф: | Сут эмизувчилар |
| Туркум: | Йиртқичлар |
| Оила: | Мушуксимонлар |
| Халқаро илмий номи | |
| Леопардус пардалис | |
| Кичик турлар | |
| |
| Ареал | |
 | |
Оцелот (аст. tlalocelotl "оcелот" , тлалли "майдон" + оcелот "ягуар"[1], лотинча: Леопардус пардалис) - Америкада яшовчи мушуксимонлар оиласига мансуб йиртқич сутемизувчи.
Тавсифи
[edit | edit source]Оцелотнинг бошидан думнинг учигача узунлиги 1 дан 1.4 м гача, баландлиги - тахминан 50 см, вазни - 10 дан 16 кг гача бўлади. Юнги сарғиш-жигарранг, қора ҳалқа шаклидаги доғлар билан қопланган. Ҳалқалар ичидаги мўйна уларнинг атрофидагидан бир оз қуюқроқ. Бўйин ва элка атрофида доғлар чизиқларга ўзгарган бўлиб, панжаларда - нуқталарга айланаг. Қорин ва жағи оқ рангга бўялган. Қулоқлари қора, орқа томонида катта оқ нуқталари мавжуд. Оцелот ташқи кўриниши бўйича узун думли мушук ёки леопард боласига ўхшайди, гарчи у узун думли мушукдан каттароқ ва леопарддан кичикроқ бўлса ҳам.
Яшаш ҳудуди
[edit | edit source]Оцелотлар Марказий Америкада, Жанубий Американинг шимолий ва марказий қисмларида тарқалган. Оцелот яшаш жойининг энг шимолий минтақаси деб АҚШнинг Техас штати, Шимолий Америкадаги Аризона жанубини қайд этилса бўлади. Оцелотлар аҳолиси тропик ўрмонлар ҳуш кўришади ва очиқ, айдонлардан йироқроқ юради.
Хулқ-атвори
[edit | edit source]Оцелотлар ёлғиз яшайди ва асосан тунда ов қилади. Куннинг жазирама вақтида дарахтларнинг чуқурликларида яширинишни яхши кўрадилар. Дарахтлар ва тошларга чиқишнинг ажойиб қобилиятига қарамай, улар эрда ов қилишади. Оцелотлар ўлжаси асосан кичик сутемизувчилар ва қушларни ўз ичига олади, лекин ба'зида улар илонларни ҳав овлашади. Оцелотнинг энг катта вакиллари кичик эшаклар ва чўчқаларга ов қилишлигиси мумкин.
Оцелотлар ў ҳудудларига жуда боғланган бўлишади. Эркакларнинг 31 км² гача бўлган майдонлари бир ёки бир нечта урғочиларнинг 14 км² гача бўлган майдонлари билан кесишади. Жуфтланиш йилнинг исталган вақтида содир бўлиши мумкин. 2,5 ойдан кейин бир ёки иккита бола туғилади, улар 7 ҳафта давомида она сути билан озиқланади. Тахминан 2 ёшда улам мустақит ҳаётга қадам босишади.
Қориқлашниш даражаси
[edit | edit source]Ҳозирги вақтда бу тур Халқаро Табиатни Муҳофаза қилиш Иттифоқи томонидан "Энг кам хавф остида" деб таснифланган, аммо узоқ вақтдан бери "Заиф турлар" деб ҳисобланган[2]. Оцелот диапазони Амазон дарёси ҳавзалари каби кириш қийин бўлган ҳудудларни ўз ичига олади, бу ерда ушбу турнинг катта популяцияси мавжуд бўлиши мумкин, бу турнинг ҳозирги муҳофаза ҳолатини оқлайди. Йиртқич ҳайвонларнинг жойлашувининг зичлиги бўйича экологик тадқиқотлар ҳанузгача оцелотларни қитʻанинг қўплаб олган энг кенг тарқалган мушуксимон деб ҳисобланади. 1990-йиллар ма'лумотларига кўра уларнинг умумий сони 0,8 миллиондан 3 миллионга етган. Турларнинг популяциясини тиклашга турни қўллаб-қувватлаш учун этарли майдонга эга қўриқхоналарни яратиш ҳисобига эришилди. Бироқ, оцелот - тропик ўрмонларнинг табиий яшаш жойларининг камайиши туфайли аҳоли доимий равишда камайиб бормоқда.
Турларга қўшимча хавфлардан бири бу оцелотларнинг ўлжаси бўлган турлар популяциясининг камайишидур, бу яшаш жойларининг бузилиши ёки уларни овлаш натижасида юзага келади. Бу муаммо ҳатто Эспирито-Санто шимолидаги қўриқхоналарда ҳам мавжуд.
Турларни йўқ бўлиб кетиш хавфидан сақлаб қолиш стратегияси, биринчи навбатда, яшаш муҳитини ҳимоя қилишни ва деградациядан кейин уни тиклашни ўз ичига олади, бу айниқса Бразилиянинг жануби-шарқида ҳудудларг тегишли.
Кичик турлари
[edit | edit source]- Леопардус пардалис пардалис, Амазонка бо'йлаб
- Леопардус пардалис аэқуаториалис, Шимолий Анд тоғлари
- Леопардус пардалис албесcенс[3] Мексика, Техас
- Леопардус пардалис марипенсис, Венесуэла, Гаяна
- Леопардус пардалис меарнси[3] Марказий Америка
- Леопардус пардалис митис[3] Аргентина, Парагвай
- Леопардус пардалис нелсони, Мексика
- Леопардус пардалис псеудопардалис, Колумбия
- Леопардус пардалис пусеаус, Эквадор
- Леопардус пардалис сонориэнсис, Мексика
- Леопардус пардалис стеинбачи, Боливия
Қизиқарли фактлар
[edit | edit source]
- Салвадор департаменти Усултан ўз номига оцелотларга қарздор. Науатл тилидан таржима қилинганда "окелотлар шаҳри" деган ма'нони англатади.
- Убунту Линух операцион тизимининг 11.10 версияси "Онеириc Оcелот" деб номланади.
- Метал Геар Солид ўйинлари сериясида "Револвер Оcелот" тахаллусли қаҳрамон бор, Метал Геар Солид 3 да у "Оcелот Унит" махсус гуруҳини бошқаради.
- Оцелот Минеcрафт компютер ўйинида ҳам мавжуд
- Оцелот Ассассин'с Cреэд ИВ: Блаcк Флаг компютер ўйинида ҳам намойиш этилган.
- Оцелот - 2142-жанг майдонидаги Пан-Осиё коалициясининг ҳарбий машинаси.
- Оцелот "Арчер" сериалида 2-мавсумнинг 10-қисмида ва 3-мавсумнинг 6-қисмида мавжуд. (Э'тиборлиси, оцелотнинг лақаби Бабу).
Ҳаволалар
[edit | edit source]- Оцелот ўзининг табиий муҳитида Архивная копия - Смицон институтининг WИЛД лойиҳаси доирасида олинган фотосуратлар.
Манбалар
[edit | edit source]- ↑ Марй Сидней Сержеанцон. А ҳисторй оф фореигн wордс ин Энглиш, Роутледге & К. Паул, 1968
- ↑ Леопардус пардалис
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Андоза:Книга:Редкие и исчезающие животные. Млекопитающие