Otselot
| Otselot | |
|---|---|
[[Fayl:_Zoo_Itatiba.jpg) | |
Ilmiy tasniflash | |
| Olam: | Hayvonlar |
| Tip: | Umurtqalilar |
| Sinf: | Sut emizuvchilar |
| Turkum: | Yirtqichlar |
| Oila: | Mushuksimonlar |
| Xalqaro ilmiy nomi | |
| Leopardus pardalis | |
| Kichik turlar | |
| |
| Areal | |
 | |
Otselot (ast. tlalocelotl "ocelot" , tlalli "maydon" + ocelot "yaguar"[1], lotincha: Leopardus pardalis) - Amerikada yashovchi mushuksimonlar oilasiga mansub yirtqich sutemizuvchi.
Tavsifi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Otselotning boshidan dumning uchigacha uzunligi 1 dan 1.4 m gacha, balandligi - taxminan 50 sm, vazni - 10 dan 16 kg gacha boʻladi. Yungi sargʻish-jigarrang, qora halqa shaklidagi dogʻlar bilan qoplangan. Halqalar ichidagi moʻyna ularning atrofidagidan bir oz quyuqroq. Boʻyin va elka atrofida dogʻlar chiziqlarga oʻzgargan boʻlib, panjalarda - nuqtalarga aylanag. Qorin va jagʻi oq rangga boʻyalgan. Quloqlari qora, orqa tomonida katta oq nuqtalari mavjud. Otselot tashqi koʻrinishi boʻyicha uzun dumli mushuk yoki leopard bolasiga oʻxshaydi, garchi u uzun dumli mushukdan kattaroq va leoparddan kichikroq boʻlsa ham.
Yashash hududi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Otselotlar Markaziy Amerikada, Janubiy Amerikaning shimoliy va markaziy qismlarida tarqalgan. Otselot yashash joyining eng shimoliy mintaqasi deb AQShning Texas shtati, Shimoliy Amerikadagi Arizona janubini qayd etilsa boʻladi. Otselotlar aholisi tropik oʻrmonlar hush koʻrishadi va ochiq, aydonlardan yiroqroq yuradi.
Xulq-atvori
[tahrir | manbasini tahrirlash]Otselotlar yolgʻiz yashaydi va asosan tunda ov qiladi. Kunning jazirama vaqtida daraxtlarning chuqurliklarida yashirinishni yaxshi koʻradilar. Daraxtlar va toshlarga chiqishning ajoyib qobiliyatiga qaramay, ular erda ov qilishadi. Otselotlar oʻljasi asosan kichik sutemizuvchilar va qushlarni oʻz ichiga oladi, lekin ba'zida ular ilonlarni hav ovlashadi. Otselotning eng katta vakillari kichik eshaklar va choʻchqalarga ov qilishligisi mumkin.
Otselotlar oʻ hududlariga juda bogʻlangan boʻlishadi. Erkaklarning 31 km² gacha boʻlgan maydonlari bir yoki bir nechta urgʻochilarning 14 km² gacha boʻlgan maydonlari bilan kesishadi. Juftlanish yilning istalgan vaqtida sodir boʻlishi mumkin. 2,5 oydan keyin bir yoki ikkita bola tugʻiladi, ular 7 hafta davomida ona suti bilan oziqlanadi. Taxminan 2 yoshda ulam mustaqit hayotga qadam bosishadi.
Qoriqlashnish darajasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Hozirgi vaqtda bu tur Xalqaro Tabiatni Muhofaza qilish Ittifoqi tomonidan "Eng kam xavf ostida" deb tasniflangan, ammo uzoq vaqtdan beri "Zaif turlar" deb hisoblangan[2]. Otselot diapazoni Amazon daryosi havzalari kabi kirish qiyin boʻlgan hududlarni oʻz ichiga oladi, bu yerda ushbu turning katta populyatsiyasi mavjud boʻlishi mumkin, bu turning hozirgi muhofaza holatini oqlaydi. Yirtqich hayvonlarning joylashuvining zichligi boʻyicha ekologik tadqiqotlar hanuzgacha otselotlarni qitʻaning qoʻplab olgan eng keng tarqalgan mushuksimon deb hisoblanadi. 1990-yillar ma'lumotlariga koʻra ularning umumiy soni 0,8 milliondan 3 millionga yetgan. Turlarning populyatsiyasini tiklashga turni qoʻllab-quvvatlash uchun etarli maydonga ega qoʻriqxonalarni yaratish hisobiga erishildi. Biroq, otselot - tropik oʻrmonlarning tabiiy yashash joylarining kamayishi tufayli aholi doimiy ravishda kamayib bormoqda.
Turlarga qoʻshimcha xavflardan biri bu otselotlarning oʻljasi boʻlgan turlar populyatsiyasining kamayishidur, bu yashash joylarining buzilishi yoki ularni ovlash natijasida yuzaga keladi. Bu muammo hatto Espirito-Santo shimolidagi qoʻriqxonalarda ham mavjud.
Turlarni yoʻq boʻlib ketish xavfidan saqlab qolish strategiyasi, birinchi navbatda, yashash muhitini himoya qilishni va degradatsiyadan keyin uni tiklashni oʻz ichiga oladi, bu ayniqsa Braziliyaning janubi-sharqida hududlarg tegishli.
Kichik turlari
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Leopardus pardalis pardalis, Amazonka bo'ylab
- Leopardus pardalis aequatorialis, Shimoliy And togʻlari
- Leopardus pardalis albescens[3] Meksika, Texas
- Leopardus pardalis maripensis, Venesuela, Gayana
- Leopardus pardalis mearnsi[3] Markaziy Amerika
- Leopardus pardalis mitis[3] Argentina, Paragvay
- Leopardus pardalis nelsoni, Meksika
- Leopardus pardalis pseudopardalis, Kolumbiya
- Leopardus pardalis puseaus, Ekvador
- Leopardus pardalis sonoriensis, Meksika
- Leopardus pardalis steinbachi, Boliviya
Qiziqarli faktlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Salvador departamenti Usultan oʻz nomiga otselotlarga qarzdor. Nauatl tilidan tarjima qilinganda "okelotlar shahri" degan ma'noni anglatadi.
- Ubuntu Linux operatsion tizimining 11.10 versiyasi "Oneiric Ocelot" deb nomlanadi.
- Metal Gear Solid oʻyinlari seriyasida "Revolver Ocelot" taxallusli qahramon bor, Metal Gear Solid 3 da u "Ocelot Unit" maxsus guruhini boshqaradi.
- Otselot Minecraft kompyuter oʻyinida ham mavjud
- Otselot Assassin's Creed IV: Black Flag kompyuter oʻyinida ham namoyish etilgan.
- Otselot - 2142-jang maydonidagi Pan-Osiyo koalitsiyasining harbiy mashinasi.
- Otselot "Archer" serialida 2-mavsumning 10-qismida va 3-mavsumning 6-qismida mavjud. (E'tiborlisi, otselotning laqabi Babu).
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Otselot oʻzining tabiiy muhitida Архивная копия - Smitson institutining WILD loyihasi doirasida olingan fotosuratlar.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Mary Sidney Serjeantson. A history of foreign words in English, Routledge & K. Paul, 1968
- ↑ Leopardus pardalis
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Andoza:Книга:Редкие и исчезающие животные. Млекопитающие