İçeriğe atla

I. William

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Başlığın diğer anlamları için I. William (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
I. William
İngiltere kralı
Hüküm süresi25 Aralık 1066 - 9 Eylül 1087
Taç giymesi25 Aralık 1066
Önce gelenII. Harold (taçlı) Edgar Atheling (taçsız)
Sonra gelenII. William
Normandiya dükü
Hüküm süresi3 Temmuz 1035 - 9 Eylül 1087
Önce gelenI. Robert
Sonra gelenRobert Curthose
Doğum1028
Falaise, Fransa
Ölüm9 Eylül 1087 (60 yaşında)
St. Gervais Rahibe Manastırı, Rouen
DefinAbbaye-aux-Hommes, Caen, Fransa
Eş(ler)iMatilda (Flanders)
Çocuk(lar)ıRobert Curthose
Richard
William
Matilda
Cecilia
I. Henry
Adeliza
Konstans
Adela
Agatha (varlığı şüphelidir)
HanedanNormandiya Hanedanı
BabasıI. Robert
AnnesiHerleva

I. William[a] (İngilizce: William of Normandy, Fransızca: Guillaume de Normandie; 1028?[1] – 9 Eylül 1087), Fatih William (William the Conqueror ve Guillaume le Conquérant) ve Piç William[2][b] (William the Bastard ve Guillaume le Bâtard) olarak bilinir. 1035-1087 yılları arasında Normandiya Dükü ve 1066-1087 yılları arasında İngiltere'nin ilk Norman kökenli kralı olarak görev yapmıştır.

Rollo'nun soyundan gelen William, 1035'ten itibaren Normandiya düküydü. 1060 yılına kadar tahtını güvence altına almak için bir dizi mücadelede bulundu. 1066'da Günah Çıkartıcı Aziz Edward'ın ölümünün ardından İngiltere'yi işgal etti. Hastings Muharebesinde, Harold Godwinsonun emrindeki Anglo-Sakson kuvvetlerini yendi. Hayatının geri kalana, İngiltere ve Avrupa anakarasındaki toprakları üzerindeki hakimiyetini sağlamlaştırma mücadeleleri ve en büyük oğlu Robert Curthose ile yaşadığı olaylar damgasını vurdu.

William, evli olmayan Normandiya dükü I. Robert ve metresi Herleva'nın oğluydu. Gayrimeşru statüsü ve reşit olmaması, babasının yerine geçtikten sonra, yönetiminin ilk yıllarını kasıp kavuran kargaşa dönemi gibi, bazı zorluklara neden oldu. Çocukluğu ve ergenliği boyunca, Norman aristokrasisinin üyeleri, hem çocuk dükün kontrolü için hem de kendi çıkarları için birbirleriyle savaştı. 1047'de William bir isyanı bastırmayı başardı ve düklük üzerinde otoritesini kurmaya başladı fakat bu süreç 1060 yılına kadar sürdü. 1050'lerde Flanders'li Matilda ile evlenmesi ona komşu Flandre Kontluğu'nda güçlü bir müttefik sağladı. William, evlendiğinde, destekçilerinin Norman kilisesinde piskopos ve başrahip olarak atanmasını sağlayabildi. Gücünü sağlamlaştırması, hedeflerini değiştirmesine izin verdi ve 1062'de komşu Maine kontluğunun kontrolünü ele geçirdi.

1050'lerde ve 1060'ların başında William, kuzeni ve çocukluk arkadaşı olan ve bir varisi bulunmayan İngiltere kralı Edward'ın tahtının varislerinden biriydi. Edward'ın Ocak 1066'da ölüm döşeğindeyken kral olarak adlandırdığı güçlü İngiliz kontu Harold Godwinson da dahil olmak üzere başka potansiyel varislerde vardı. Edward'ın daha önce kendisine tahtı söz verdiğini ve Harold'ın iddiasını desteklemek için yemin ettiğini savunan William, büyük bir filo kurdu ve Eylül 1066'da İngiltere'yi işgal etti. 14 Ekim 1066'da Hastings Muharebesi'nde Harold'un ordusunu kesin bir şekilde mağlup etti ve Harold'u öldürdü. İngiltere'deki otoritesini sağlamlaştırmak için yaptığı seferlerin ardından William, 1066 Noel Günü Londra'da kral olarak taç giydi. Normandiya'ya dönmeden önce 1067'nin başlarında İngiltere'nin yönetimi için düzenlemeler yaptı. Bunu birkaç başarısız isyan izledi, William'ın hakimiyeti 1075'e kadar İngiltere'de sağlamdı ve saltanatının büyük bir bölümünü kıta Avrupa'sında geçirmesine olanak sağladı.

William'ın son yıllarına kıta Avrupası'ndaki topraklarında yaşadığı sorunlar, oğlu Robert'la yaşanan sorunlar ve İngiltere'nin Danimarkalılar tarafından işgal edilme tehdidi damgasını vurdu. 1086'da, İngiltere'deki tüm arazilerin Fetih öncesi ve o anki mevcut sahipleriyle birlikte listeleyen bir belge olan Domesday Book'un derlenmesini emretti. Kuzey Fransa'da bir sefere liderlik ederken Eylül 1087'de öldü ve Caen'e gömüldü. İngiltere'deki saltanatı, kalelerin inşası, topraklara yeni bir Norman soyluluğunun yerleştirilmesi ve İngiliz din adamlarının düzenindeki değişiklikle damgasını vurdu. Çeşitli etki alanlarını tek bir imparatorluğa entegre etmeye çalışmadı, her bir parçayı ayrı ayrı yönetmeye devam etti. Ölümünden sonra toprakları bölündü: Normandiya Dükalığı oğlu Robert geçerken; İngiltere tahtı hayatta kalan ikinci oğlu William Rufus'a kaldı.

Arka plan

[değiştir | kaynağı değiştir]

Vikingler ilk olarak VIII. yüzyılın sonlarında günümüzde Normandiya denen bölgeye saldırmaya başladı. 911 yılında Saint-Clair-sur-Epte Antlaşması'yla beraber Batı Frank kralı III.Charles, Rouen kontluğunu resmi olarak Viking lideri Rollo'ya verdi. Rouen çevresindeki topraklar, daha sonra Normandiya düklüğünün toprakları haline geldi.[3] Normandiya, X. yüzyılın sonunda İngiltere'ye yönelik İskandinav saldırıları yeniden başladığında bir üs olarak kullanılmış olabilir, bu da İngiltere ile Normandiya arasındaki ilişkileri daha da kötüleştirmiş olabilir.[4] Durumu düzeltmek için İngiliz kralı Tedariksiz Æthelred 1002'de Normandiya dükü II. Richard'ın kız kardeşi Emma'yla evlendi.[5]

İngiltere'ye Danimarka saldırıları devam etti ve Æthelred, Richard'dan yardım istedi.1013'te Danimarka kralı I.Sweyn, Æthelred ve ailesini İngiltere'den sürdüğünde Normandiya'ya sığındılar. Sweyn'in 1014'teki ölümü, Æthelred'in ülkesine dönmesine olanak sağladı, ancak Sweyn'in oğlu Knut, Æthelred'in dönüşüne karşı koydu. Æthelred 1016'da beklenmedik bir şekilde öldü ve Knut İngiltere kralı oldu. Æthelred ve Emma'nın iki oğlu Edward ve Alfred, Normandiya'ya sürgüne giderken anneleri Emma, Knut'un eşi oldu.[6] Knut'un 1035'te ölümünden sonra İngiliz tahtı ilk karısından olan oğlu Harold'a geçerken, Emma'dan olan oğlu HardeknudDanimarka'da kral oldu. Bu dönemde İngiltere'de istikrarsızlık vardı. Alfred, 1036'da annesini ziyaret etmek ve belki de Harold'a meydan okumak için İngiltere'ye döndü. Bir hikâye, Alfred'in buradaki ölümünde Wessex'li Earl Godwin'i suçluyor ancak diğerleri Harold'ı suçluyor. Emma, 1040'ta Harold'ın ölümünün ardından Hardeknud kral olana kadar Flanders'a sürgüne gönderildi. Edward, Hardeknud'un Haziran 1042'de ölümünden sonra kral ilan edildi.[7][c]

İlk yılları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Château de Falaise, Falaise, Aşağı Normandiya, Fransa; William buradaki daha eski bir binada doğdu.

William, 1027 veya 1028'de, büyük olasılıkla 1028'in sonlarına doğru, Normandiya Dükalığı'nda Falaise'de doğdu.[1][8][d] II.Richard'ın oğlu olan I.Robert'in tek oğluydu.[e] Annesi Herleva, Falaise'li Fulbert'in kızıydı; tabakhaneci veya tahnitçi olabilir.[9] Herleva muhtemelen dük ailesinin bir üyesiydi, ancak Robert ile hiç evlenmedi.[2] Daha sonra Herluin de Conteville ile evlendi; iki oğlu ve adı bilinmeyen bir kızı oldu.[f] Herleva'nın kardeşlerinden biri olan Walter, William'ın reşit olmadığı dönemde onun destekçisi ve koruyucusu oldu.[9][g] I.Robert'in başka bir metresinden Adelaide adında bir kızı da vardı.[10]

Robert, 6 Ağustos 1027'de ağabeyi III.Richard'ın yerine dük oldu.[1] Kardeşler, veraset konusunda anlaşmazlığa düşmüştü ve Richard'ın ölümü ani oldu. Robert, bazı yazarlar tarafından makul ama kanıtlanamayan bir suçlama olan Richard'ı öldürmekle suçlandı.[11] Soylu aileler Kilise'yi yağmaladığından ve Bretonya'lı III.Alan, muhtemelen kontrolü ele geçirmek amacıyla düklüğe savaş açtığından, Normandiya'daki koşullar kötüydü. 1031'de Robert, çoğu William'ın saltanatı boyunca öne çıkacak olan soylulardan hatırı sayılır bir destek topladı. Bunlar arasında, başlangıçta düke karşı çıkan Rouen başpiskoposu dükün amcası Robert; I. Richard'ın karısı Gunnor'un yeğeni Osbern; ve I. Richard'ın torunu olan Brionne'lu Gilbert vardı.[12] Robert, tahta çıkışının ardından, hâlâ kuzey Fransa'da sürgünde olan İngiliz prensleri Edward ve Alfred'e Norman desteğini sürdürdü.[2]

Robert'ın Kral Knut'un bir kızıyla kısa bir süre nişanlanmış olabileceğine dair göstergeler var, ancak evlilik gerçekleşmedi. Robert'ın meşru bir oğlu olsaydı, William'ın düklük verasetinde yerini alıp almayacağı belli değildir. Daha önceki dükler gayri meşruydu ve William'ın babasıyla ilişkisi, William'ın Robert'ın en olası varisi olarak kabul edildiğini gösteriyor gibi görünüyor.[2] 1034'te dük, Kudüs'e hacca gitmeye karar verdi. Bazı destekçileri onu yolculuğa çıkmaktan caydırmaya çalışsa da, Ocak 1035'te bir konsey topladı ve toplanan Norman eşrafına Kudüs'e gitmeden önce varisi olarak William'a sadakat yemini ettirdi.[2][13] Robert, 1035 Temmuz ayı başlarında Normandiya'ya dönerken İznik'de öldü.[13]

Normandiya dükü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sorunlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
William'ın aile ilişkilerini gösteren diyagram. Altlarında "---" olan isimler William'ın muhalifleri, "+++" olan isimler William'ın destekçileriydi. Bazı akrabalar zamanla taraf değiştirdi ve her iki sembolle işaretlendi.

William, gayri meşru doğumu ve küçük yaşı da dahil olmak üzere dük olurken çeşitli zorluklarla karşılaştı: belgeler, o sırada ya yedi ya da sekiz yaşında olduğunu gösteriyor.[14][15][h] Büyük amcası Başpiskopos Robert'ın yanı sıra Fransa kralı I. Henry'nin desteğini alarak babasının yerine geçmesi sağlandı.[16] Sürgündeki İngiliz prenslerine 1036'da İngiltere'ye dönme girişimlerinde verilen destekle, yeni dükün koruyucularına babasının politikalarını sürdürmeye çalıştığını gösterdi.[2] Başpiskopos Robert'ın Mart 1037'de ölümü William'a ana destekçilerinden birini kaybettirdi. Normandiya'daki koşullar hızla kaosa sürüklendi.[16] Dükalıktaki kaos 1047 yılına kadar sürdü ve genç dükün kontrolü, iktidar için mücadele edenlerin önceliklerinden biri oldu.[17] İlk başta, Dük'ün velayeti Bretonya'lı Alan'a aitti, ancak Alan 1039'un sonlarında veya Ekim 1040'ta öldüğünde, Brionne'lu Gilbert, William'ın sorumluluğunu üstlendi. Gilbert aylar içinde öldürüldü ve başka bir koruyucu olan Turchetil de Gilbert'in ölümü sırasında öldürüldü.[18] Yine bir başka koruyucu Osbern, 1040'ların başında William'ın odasında dük uyurken öldürüldü. William'ın dayısı Walter'ın ara sıra genç dükü köylülerin evlerinde saklamak zorunda kaldığı söylendi,[19] ancak bu hikâye Orderic Vitalis tarafından bir uydurma olabilir. Tarihçi Eleanor Searle, William'ın daha sonra kariyerinde önemli hale gelen üç kuzeniyle büyüdüğünü tahmin ediyor. Bunlar; William fitzOsbern, Roger de Beaumont ve Montgomery'li Roger'dir.[20] Norman soylularının çoğu, William'ın reşit olmadığı sırada kendi özel savaşlarına ve kan davalarına girse de, vikontlar hala dükün gücünü kabul ediyor ve dini hiyerarşi William'ı destekliyordu.[21]

Val-ès-Dunes Muharebesi alanındaki sütun.

Kral Henry genç dükü desteklemeye devam etti,[22] ancak 1046'nın sonlarında William'ın muhalifleri, Cotentin Vikont'u Nigel ve Bessin Vikont'u Ranulf'un desteğiyle Burgonya'lı Guy liderliğindeki aşağı Normandiya merkezli bir isyanda bir araya geldi. Efsanevi unsurlar içerebilecek hikâyelere göre, Guy; William'ı Valognes'da yakalama girişiminde bulunuldu, ancak o, Kral Henry'ye sığınarak karanlıkta kaçtı.[23] 1047'nin başlarında Henry ve William Normandiya'ya döndüler ve Caen yakınlarındaki Val-ès-Dunes Muharebesi'nde galip geldiler.[24] Poitiers'li William, savaşın esas olarak William'ın çabalarıyla kazanıldığını iddia etti, ancak daha önceki kayıtlar, Kral Henry'nin adamlarının ve liderliğinin de önemli bir rol oynadığını iddia ediyor.[2] William, Normandiya'da iktidarı ele geçirdi ve savaştan kısa bir süre sonra, savaşa izin verilen dönemleri kısıtlayarak savaşı ve şiddeti sınırlamak amacıyla, dükalığı genelinde Truce of God ilan etti.[25] Val-ès-Dunes Muharebesi, William'ın düklük üzerindeki kontrolünde bir dönüm noktası olsa da, soylulara karşı üstünlük sağlama mücadelesinin sonu değildi. 1047'den 1054'e kadar olan dönem, 1060'a kadar devam eden daha küçük krizlerle neredeyse sürekli savaş gördü.[26]

Gücü Sağlamlaştırmak

[değiştir | kaynağı değiştir]

William'ın bir sonraki çabası, William'ın kuşattığı Brionne'deki kalesine çekilen Burgonya'lı Guy'a karşıydı. Uzun bir çabadan sonra dük, Guy'ı 1050'de sürgüne göndermeyi başardı.[27] Anjou Kontu Geoffrey Martel'in[28] artan gücüne tavır almak için William, Kral Henry ile ona karşı bir sefere katıldı, Bu ikisi arasındaki bilinen son işbirliğidir. Bir Angevin kalesini ele geçirmek dışında çok şey başaramadılar.[29] Geoffrey, özellikle 1051'de Maine Kontu IV. Hugh'un ölümünden sonra, nüfuzunu Maine kontluğuna doğru genişletmeye çalıştı. Maine'in kontrolünün merkezinde, Alençon ve Domfront'taki kalelerin yanı sıra Bellême'yi Maine ve Normandiya sınırında tutan Bellême ailesinin mülkleri vardı. Bellême'nin kontrolü Fransa kralındaydı, ancak Domfront, Geoffrey Martel'in derebeyliği altındaydı ve William, Alençon'un derebeyiydi. Toprakları oldukça stratejik bir şekilde üç farklı derebeyin arasında konumlanmış olan Bellême ailesi, her birini birbirine karşı kullanmayı ve fiilen bağımsızlığını sağlamayı başardı.[28]

Bayeux İşlemesinden; William'ı üvey erkek kardeşleriyle gösteren resim. William merkezde, Odo solda elleri boş ve Robert sağda elinde kılıçla.

Maine'li Hugh'un ölümü üzerine Geoffrey Martel, William ve Kral Henry'nin itiraz ettiği bir seferle Maine'i işgal etti; sonunda Geoffrey'i kontluktan sürmeyi başardılar ve bu süreçte William, Bellême ailesinin Alençon ve Domfront'taki kalelerini kendisi için almayı başardı. Böylece Bellême ailesi üzerindeki derebeyliğini ilan edebildi ve onları Norman çıkarlarıyla tutarlı hareket etmeye zorladı.[30] Bununla birlikte, 1052'de, bazı Norman soylularının William'ın artan gücüne itiraz etmeye başlamasıyla, kral ve Geoffrey Martel William'a karşı ortak nedende buluştu. Henry'nin dönüşü muhtemelen Normandiya üzerindeki hakimiyeti sürdürme arzusundan kaynaklanıyordu çünkü William'ın artan yönetim kabiliyeti dolayısıyla tehlike altındaydı.[31] William, 1053 boyunca[32] kendi soylularına ve ayrıca yeni Rouen Başpiskoposu Mauger'a karşı askeri seferlerde bulundu.[33]

Şubat 1054'te kral ve Norman isyancılar, düklüğü işgal etti. Henry, ana saldırıyı Évreux kontluğunda yönetirken, kralın kardeşi Odo komutasındaki diğer kanat doğu Normandiya'yı işgal etti.[34] William, kuvvetlerini iki gruba ayırarak işgali karşıladı. İlk olarak Henry ile karşılaştı. Robert, Eu Kontu, Walter Giffard, Roger of Mortemer ve William de Warenne gibi William'ın sıkı destekçileri haline gelen bazılarını içeren ikinci grup, diğer işgalci güçle karşı karşıya kaldı. Bu ikinci kuvvet, işgalcileri Mortemer Savaşı'nda yendi. Savaş, her iki istilayı da sona erdirmenin yanı sıra, dükün dini destekçilerinin Başpiskopos Mauger'ı görevden almasına izin verdi. Fransız kralı ve Anjou Kontu ile olan çatışması 1060 yılına kadar devam etmesine rağmen,[35] Mortemer Savaşı William'ın düklük üzerindeki artan kontrolünde başka bir dönüm noktası oldu.[36] Henry ve Geoffrey, 1057'de başka bir Normandiya istilasına öncülük ettiler, ancak Varaville Savaşı'nda William onları yendi. Bu, William'ın yaşamı boyunca Normandiya'nın son işgaliydi. 1058'de William, Dreux Kontluğunu işgal etti ve Tillières-sur-Avre ve Thimert'i aldı. Henry, William'ı yerinden etmeye çalıştı, ancak Thimert kuşatması Henry'nin ölümüne kadar iki yıl sürdü. Kont Geoffrey ve kralın 1060 yılındaki ölümleri, güç dengesindeki William'a doğru kaydırdı.[37]

William ve Matilda'nın imzaları, 1072'den Winchester Anlaşması'ndaki ilk iki büyük haç.

William'ın lehine olan bir faktör, Flanders'lı Kont V.Baldwin'in kızı olan Flanders'lı Matilda ile evliliğiydi. Evlilik 1049'da ayarlandı, ancak Papa IX.Leo, Ekim 1049'da Rheims Konseyi'nde evliliği yasakladı.[i] Yine de evlilik, muhtemelen papa tarafından onaylanmadan 1050'lerin[38][j] başlarında devam etti. Genel olarak güvenilir kabul edilmeyen geç bir kaynağa göre, papalık onayı 1059'a kadar güvence altına alınmadı, ancak 1050'lerde papalık-Norman ilişkileri genel olarak iyi olduğundan ve Norman din adamları 1050'de Roma'yı olaysız ziyaret edebildiğinden, muhtemelen daha erken güvence altına alındı.[39] Evliliğin papalık tarafından onayı, Caen'de biri William ve diğeri Matilda tarafından olmak üzere iki manastırın kurulmasını gerektirmiş görünüyor.[40][k] Flanders, Fransız kraliyet ailesi ve Alman imparatorlarıyla bağları olan güçlü Fransız topraklarından biri olduğundan, evlilik William'ın statüsünü güçlendirmede önemliydi.[41] Çağdaş yazarlar, dört erkek ve beş veya altı kız çocuğu meydana getiren evliliği başarılı olarak değerlendirdiler.[42]

Görünümü ve karakteri

[değiştir | kaynağı değiştir]

William'ın gerçek bir portresi bulunamadı; Bayeux işlemesinde ve mühürlerinde, madeni paralarında onun çağdaş tasvirleri, otoritesini savunmak için tasarlanmış geleneksel temsillerdir.[43] Gırtlaksı bir sesle iriyarı ve sağlam bir görünümün bazı yazılı açıklamaları vardır. Daha sonraki yaşamında oldukça şişman olmasına rağmen, yaşlılığa kadar mükemmel bir sağlığı vardı.[44] Başkalarının çekemeyeceği yayları çekecek kadar güçlüydü ve büyük bir dayanıklılığa sahipti.[43] Geoffrey Martel, onu bir savaşçı ve bir süvari olarak eşi benzeri olmayan biri olarak tanımladı.[45] Kemiklerinin geri kalanı yok edildiğinde kalan tek kemik olan William'ın uyluk kemiğinin incelenmesi, onun yaklaşık 5 fit 10 inç (1,78 m) boyunda olduğunu gösterdi.[43]

1030'ların sonlarında ve 1040'ların başlarında William için iki öğretmenin kayıtları var, ancak edebi eğitiminin kapsamı belirsiz. Yazarların hamisi olarak tanınmıyordu ve burslara veya diğer entelektüel faaliyetlere sponsor olduğuna dair çok az kanıt var.[2] Orderic Vitalis, William'ın hayatının sonlarında Eski İngilizceyi okumayı öğrenmeye çalıştığını, ancak bu çabaya yeterli zamanı ayıramadığını ve çabucak pes ettiğini kaydeder.[46] Görünüşe göre William'ın ana hobisi avlanmaktı. Matilda ile evliliği oldukça şefkatli görünüyor ve ona sadakatsiz olduğuna dair hiçbir işaret yok. Orta Çağ yazarları William'ı açgözlülüğü ve zalimliği nedeniyle eleştirdiler, ancak kişisel dindarlığı çağdaşları tarafından övüldü.[2]

Normanları Yönetimi

[değiştir | kaynağı değiştir]

William yönetimindeki Normandiya, daha önceki düklerin var olan yönetimlerine benziyordu. Bu, vekilharçlar, kahyalar ve mareşaller de dahil olmak üzere bir grup memurdan oluşan dük hanesi[47] etrafında inşa edilmiş oldukça basit bir idari sistemdi.[48] Dük, tüzükleri onaylayarak ve gelirleri toplayarak sürekli olarak düklük çevresinde dolaştı.[49] Gelirin çoğu, geçiş ücretleri ve birkaç verginin yanı sıra düklük topraklarından geliyordu. Bu gelir, hane dairelerinden biri olan büro tarafından toplanırdı.[48]

William, düklüğündeki kiliseyle yakın ilişkiler geliştirdi. Kilise konseylerinde yer aldı ve Maurilius'un Rouen Başpiskoposu olarak atanması da dahil olmak üzere Norman piskoposluğuna birkaç atama yaptı.[50] Bir diğer önemli atama, William'ın üvey kardeşi Odo'nun 1049 veya 1050'de Bayeux Piskoposu olarak atanmasıydı.[2] Ayrıca, 1040'ların sonlarında William'ın önde gelen dini danışmanlarından biri haline gelen ve 1050'ler ve 1060'lar boyunca öyle kalan Norman olmayan Lanfranc da dahil olmak üzere din adamlarına güvendi. William kiliseye cömertçe bağışta bulundu;[50] 1035'ten 1066'ya kadar Norman aristokrasisi, William'ın Caen'deki iki manastırı da dahil olmak üzere en az yirmi yeni manastır kurdu; bu, düklükteki dini yaşamın dikkate değer bir genişlemesiydi.[51]

İngiltere ve Kıta Avrupası'ndaki sorunlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

1051'de İngiltere'nin çocuksuz kralı Edward, halefi olarak William'ı seçmiş görünüyor.[52] William, Edward'ın dayısı Normandiya dükü II. Richard'ın torunuydu.[52]

1066'da İngiliz tahtına hak iddia edenlerin ve mücadeleye katılan diğerlerinin aile ilişkileri. İngiltere kralları kalın harflerle gösterilmiştir.

Anglo-Sakson Kroniği, "D" versiyonunda, William'ın 1051'in sonlarında İngiltere'yi ziyaret ettiğini, belki de halefiyetini doğrulamak için[53] veya belki de William'ın Normandiya'daki sorunları için yardım sağlamaya çalıştığını belirtir.[54] William'ın o sırada Anjou Dükü ile savaş halinde olduğu göz önüne alındığında, gezi pek olası değil. Edward'ın istekleri ne olursa olsun, William'ın herhangi bir iddiasına, İngiltere'nin en güçlü ailesinin bir üyesi olan Wessex Kontu Godwin'in karşı çıkması muhtemeldi.[53] Edward, Godwin'in kızı Edith ile 1043'te evlenmişti ve Godwin, Edward'ın taht iddiasının ana destekçilerinden biri gibi görünüyor.[55] Ancak 1050'ye gelindiğinde, kral ve kont arasındaki ilişkiler bozuldu ve 1051'de Godwin ve ailesinin İngiltere'den sürülmesine yol açan bir krizle sonuçlandı. Bu sürgün sırasında Edward tahtı William'a teklif etti.[56] Godwin, 1052'de silahlı kuvvetlerle sürgünden döndü ve kral ile kont arasında bir anlaşmaya varıldı, kont ve ailesi topraklarına geri geldi ve Edward'ın Canterbury Başpiskoposu olarak adlandırdığı bir Norman olan Jumièges'li Robert'ı Winchester Piskoposu Stigand ile değiştirdi.[57] Hiçbir İngiliz kaynağı, Başpiskopos Robert'ın William'a veraset vaadini ileten sözde bir büyükelçiliğinden bahsetmiyor ve bundan bahseden iki Norman kaynağı, William of Jumièges ve William of Poitiers, bu ziyaretin ne zaman gerçekleştiğine dair kronolojilerinde kesin değiller.[54]

Maine Kontu II. Herbert 1062'de öldü ve en büyük oğlu Robert'ı Herbert'in kız kardeşi Margaret ile nişanlayan William, oğlu aracılığıyla kontluğu ele geçirdi. Yerel soylular buna direndi, ancak William bölgeyi işgal etti ve 1064'te bölgenin kontrolünü ele geçirdi.[58] William, 1065'te Le Mans piskoposluğuna bir Norman atadı. Ayrıca oğlu Robert Curthose'un yeni Anjou Kontu Sakallı Geoffrey'e saygı göstermesine izin verdi.[59] William'ın batı sınırı böylece güvence altına alındı, ancak Bretonya ile olan sınırı güvensiz kaldı. 1064'te William, detayları belirsiz kalan bir seferde Bretonya'yı işgal etti. Ancak etkisi, Bretonya'yı istikrarsızlaştırmak ve Dük II. Conan'ı iç sorunlara odaklanmaya zorlamak oldu. Conan'ın 1066'da ölümü, William'ın Normandiya'daki sınırlarını daha da güvence altına aldı. William, 1066'da İngiltere'nin işgalini desteklemeye devam eden bazı Breton soylularının desteğini alarak Bretonya'daki seferinden de yararlandı.[60]

Hastings Muharebesi'nde I. William'ın miğferini çıkararak hayatta olduğunu gösterdiği Bayeux İşlemesi'ndeki tasviri.
Metninde William'ın Harold'ın 1064'te kıtaya yaptığı yolculuk sırasında Harold'a silah tedarik ettiğini gösteren Bayeux İşlemesinden bir sahne

İngiltere'de, Earl Godwin 1053'te öldü ancak oğulları güçleniyordu: Harold, babasının kontluğuna geçti ve başka bir oğul, Tostig, Northumbria Kontu oldu. Diğer oğullara daha sonra kontluk verildi: 1057'de Doğu Anglia Kontu olarak Gyrth ve 1055 ile 1057 arasında Kent Kontu olarak Leofwine seçildi.[61] Bazı kaynaklar, Harold'ın William'ın 1064'teki Breton seferine katıldığını[59] ve seferin sonunda William'ın İngiliz tahtına ilişkin iddiasını desteklemeye yemin ettiğini iddia ediyor, ancak hiçbir İngiliz kaynağı bu olayı bildirmiyor ve gerçekten olup olmadığı belli değil. Bu, Kral Edward'ın yerini almak için ana rakip olarak ortaya çıkan Harold'ı itibarsızlaştırmak için tasarlanmış bir Norman propagandası olabilir.[62] Bu arada, taht için başka bir aday ortaya çıktı. Cesur Edmund'un oğlu ve II.Æthelred'nin torunu Edward Ætheling 1057'de İngiltere'ye döndü ve dönüşünden kısa bir süre sonra ölmesine rağmen, iki kızı Margaret ve Christina ve oğlu Edgar Ætheling'in de dahil olduğu ailesini yanında getirdi.[63][l]

1065'te Northumbria, Tostig'e karşı ayaklandı ve isyancılar, Tostig'in yerine kont olarak Mercia Kontu Edwin'in küçük kardeşi Morcar'ı seçtiler. Harold, belki de taht teklifinde Edwin ve Morcar'ın desteğini almak için isyancıları destekledi ve Kral Edward'ı Tostig'i Morcar'la değiştirmeye ikna etti. Tostig, Flanders Kontu IV. Baldwin'in kızı olan karısı Judith ile birlikte Flanders'a sürgüne gitti. Edward hastaydı ve 5 Ocak 1066'da öldü. Edward'ın ölüm döşeğinde tam olarak ne olduğu belli değil. Edward'ın bir biyografisi olan Vita Ædwardi'den türetilen bir hikâye, eşi Edith, Harold, Başpiskopos Stigand ve Robert FitzWimarc'ın kendisinin başında olduğunu ve kralın halefi olarak Harold'ı seçtiğini iddia ediyor. Norman kaynakları, Harold'ın bir sonraki kral olarak seçildiği gerçeğine itiraz etmiyorlar, ancak Harold'ın yemininin ve Edward'ın daha önceki taht vaadinin Edward'ın ölüm döşeğinde değiştirilemeyeceğini beyan ediyorlar. Daha sonraki İngiliz kaynakları, Harold'ın İngiltere'nin din adamları ve eşrafı tarafından kral olarak seçildiğini belirtti.[64]

İngiltere'nin İşgali

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi

Harold'ın hazırlıkları

[değiştir | kaynağı değiştir]
1066'daki bazı olayların yerleri.

Harold, 6 Ocak 1066'da Edward'ın yeni Norman tarzı Westminster Abbey'inde taç giydi, ancak töreni kimin gerçekleştirdiği konusunda bazı tartışmalar var. İngiliz kaynakları töreni York Başpiskoposu Ealdred'in gerçekleştirdiğini iddia ederken, Norman kaynakları taç giyme töreninin papalık tarafından kanonik olmayan bir başpiskopos olarak kabul edilen Stigand tarafından gerçekleştirildiğini belirtiyor.[65] Belki de sürgündeki kardeşi Tostig de dahil olmak üzere başka adaylar olduğu için Harold'ın taht iddiası tamamen güvenli değildi.[66][m] Norveç kralı Harald Hardrada'nın da, yaklaşık 1040 yılında Hardeknud ile Magnus veya Hardeknud'un varisi olmadan ölmesi durumunda diğerinin yerine geçeceğine dair bir anlaşma yapan Kral I. Magnus'un amcası ve varisi olarak tahta çıkma iddiası vardı.[67] Son aday, beklenen istilasına karşı Kral Harold Godwinson'ın hazırlıklarını yaptığı Normandiyalı William'dı.[68] Harold'ın erkek kardeşi Tostig, Mayıs 1066'da İngiltere'nin güney kıyılarında keşif saldırıları yaptı ve Flanders'li Baldwin tarafından hazırlanan bir filoyu kullanarak Wight adasına indi. Tostig çok az yerel destek almış gibi görünüyor ve Lincolnshire'a ve Humber Nehri yakınlarına yapılan başka baskınlar fazla başarılı olamadı, bu yüzden bir süre kaldığı İskoçya'ya çekildi. Norman yazar Jumièges'li William'a göre, William bu arada Kral Harold Godwinson'a bir elçilik heyeti göndererek Harold'a William'ın iddiasını destekleme yeminini hatırlattı, ancak bu elçilik heyetinin gerçekten gidip gitmediği belli değil. Harold, William'ın beklenen işgal kuvvetini püskürtmek için bir ordu ve filo topladı. Yazın büyük bir bölümünde İngiliz Kanalı boyunca asker ve gemiler konuşlandırdı.[68]

William'ın hazırlıkları

Bayeux İşlemesinden Normanlar'ın İngiltere'yi işgal etmeye hazırlandıklarını gösteren sahne.

Poitiers'li William, Dük William tarafından toplanan bir konseyi anlatır; burada yazar, William'ın soyluları ve destekçileri arasında İngiltere'nin işgalini riske atıp atmayacağına dair büyük bir tartışmanın hesabını verir. Muhtemelen bir tür resmi toplantı yapılmış olsa da, dük o zamana kadar soyluları üzerinde kontrol kurduğundan ve toplananların çoğu ganimetlerden paylarını almak için endişeli olacağından, İngiltere'nin fethi için herhangi bir tartışmanın gerçekleşmesi olası değildir.[69] Poitiers'li William ayrıca dükün, bir papalık sancağıyla birlikte Papa II. Alexander'ın fetih için onayını aldığını anlatır. Yazar ayrıca dükün Kutsal Roma İmparatoru IV. Henry ve Danimarka kralı II. Sweyn'in desteğini aldığını iddia etti. Ancak Henry hâlâ reşit değildi ve Sweyn'in Harold'ı destekleme olasılığı daha yüksekti, o da Sweyn'e Norveç kralına karşı yardım edebilirdi, bu yüzden bu iddialara dikkatle yaklaşılmalıdır. Papa, başarılı olduktan sonra fetih için papalık onayı vermiş olsa da, başka hiçbir kaynak işgalden önce papalık desteğini iddia etmiyor.[n][70] William'ın yaptığı kefareti ve sonraki papaların açıklamalarını içeren işgalden sonraki olaylar, papalık onayı iddiasına ikinci derece destek veriyor. Norman işleriyle başa çıkmak için William, sefer süresince Normandiya'yı karısına bıraktı.[2]

Yaz boyunca William, Normandiya'da bir ordu ve bir işgal filosu topladı. Jumièges'li William'ın düklük filosunun 3.000 gemiden oluştuğu iddiası açıkça bir abartı olsa da, muhtemelen büyüktü ve çoğunlukla sıfırdan inşa edilmişti. Poitiers'li William ve Jumièges'li William, filonun nerede inşa edildiği konusunda hemfikir olmasalar da, ikisi de filonun sonunda Valery-sur-Somme'den yola çıktığı konusunda hemfikirdir.[o] Filo, William'ın kendi toprakları olan Normandiya ve Maine'den gelen birliklere ek olarak, Bretonya, kuzeydoğu Fransa ve Flanders'dan çok sayıda paralı asker, müttefik ve gönüllü ile Avrupa'nın diğer bölgelerinden daha küçük sayıları içeren bir işgal gücü taşıyordu. Ordu ve filo Ağustos başında hazır olmasına rağmen, ters rüzgarlar gemileri Eylül sonuna kadar Normandiya'da tuttu. Harold'ın kuvvetlerinin kıyı boyunca konuşlandırıldığını ortaya çıkaran İngiltere'den gelen istihbarat raporları da dahil olmak üzere William'ın gecikmesinin muhtemelen başka nedenleri vardı. William, rakipsiz bir iniş yapana kadar işgali ertelemeyi tercih ederdi.[70] Harold yaz boyunca kuvvetlerini tetikte tuttu, ancak hasat mevsiminin gelmesiyle 8 Eylül'de ordusunu dağıttı.[71]

Tostig ve Hardrada'nın işgali

[değiştir | kaynağı değiştir]
East Riding, Yorkshire'daki Stamford Köprüsü Savaşı'nın modern zamandaki yeri.

Tostig Godwinson ve Harald Hardrada, Eylül 1066'da Northumbria'yı işgal etti ve York yakınlarındaki Fulford Savaşı'nda Morcar ve Edwin komutasındaki yerel güçleri yendi. Kral Harold işgal haberini aldı ve kuzeye yürüdü, işgalcileri yendi ve 25 Eylül'de Stamford Köprüsü Savaşı'nda Tostig ve Hardrada'yı öldürdü.[67] Norman filosu nihayet iki gün sonra yelken açtı ve 28 Eylül'de İngiltere'de Pevensey Körfezi'ne indi. William daha sonra birkaç mil doğudaki Hastings'e taşındı ve burada harekât üssü olarak bir kale inşa etti. Oradan, iç kısımları harap etti ve Normandiya ile iletişim hattı olan denizden uzaklaşmayı reddederek Harold'ın kuzeyden dönüşünü bekledi.[71]

Hastings Savaşı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Hastings Muharebesi

Harald Hardrada ve Tostig'i yendikten sonra Harold, Morcar ve Edwin de dahil olmak üzere ordusunun çoğunu kuzeyde bıraktı ve geri kalanıyla Norman istilasıyla başa çıkmak için güneye yürüdü.[71] Muhtemelen William'ın gelişini güneye seyahat ederken öğrenmişti. Harold Londra'da durdu ve Hastings'e yürümeden önce yaklaşık bir hafta oradaydı, bu nedenle, yaklaşık 200 mil(320 kilometre) mesafe için günde ortalama 27 mil (43 kilometre)[72] ile güneye yürüyüşünde yaklaşık bir hafta geçirmiş olması muhtemeldir.[73] Harold, Normanlar'ı şaşırtmaya çalışsa da, William'ın izcileri İngilizlerin düke gelişini bildirdi. Savaştan önceki kesin olaylar, kaynaklardaki çelişkili ifadelerle belirsizdir, ancak hepsi William'ın ordusunu kalesinden çıkarıp düşmana doğru ilerlediği konusunda hemfikirdir.[74] Harold, William'ın Hastings'teki kalesinden yaklaşık 6 mil (9,7 km) uzakta, Senlac Tepesi'nde (bugünkü, Doğu Sussex) bir savunma pozisyonu almıştı.[75]

Bayeux İşlemesinden Hastings Savaşı'nı tasvir eden sahne.

Çatışma 14 Ekim'de sabah 9 civarında başladı ve bütün gün sürdü, ancak geniş bir taslak bilinmesine rağmen, kaynaklardaki çelişkili anlatımlarla kesin olaylar bilinmiyor.[76] Her iki taraftaki sayılar yaklaşık olarak eşit olmasına rağmen, William'ın hem süvari hem de piyade, birçok okçusu varken, Harold'ın ise yalnızca piyadeleri ve varsa birkaç okçusu vardı.[77] İngiliz askerleri sırt boyunca bir kalkan duvarı oluşturdular ve ilk başta o kadar etkiliydiler ki William'ın ordusu ağır kayıplarla geri püskürtüldü. William'ın Breton birliklerinden bazıları paniğe kapıldı ve kaçtı ve bazı İngiliz birlikleri, Norman süvarileri tarafından saldırıya uğrayıp yok edilene kadar kaçan Bretonları takip etmiş görünüyor. Bretonların kaçışı sırasında, Norman güçleri arasında dükün öldürüldüğüne dair söylentiler yayıldı, ancak William birliklerini toplamayı başardı. İngilizleri bir kez daha takibe almak ve onları Norman süvarilerinin tekrarlanan saldırılarına maruz bırakmak için iki Norman geri çekilme numarası daha yapıldı.[78] Eldeki kaynaklar öğleden sonraki olaylar hakkında daha fazla kafa karıştırıyor, ancak belirleyici olayın, hakkında farklı hikâyeler anlatılan Harold'ın ölümü olduğu anlaşılıyor. Jumièges'li William, Harold'ın dük tarafından öldürüldüğünü iddia etti. Bayeux işlemesinin, Harold'ın ölümünü gözüne giren bir okla olduğu iddia edildi, ancak bu, Harold'ın kafasına bir ok yarasıyla öldürüldüğü 12. yüzyıl hikâyelerine uymak için duvar işlemesinin daha sonra yeniden işlenmesi olabilir.[79]

Harold'ın cesedi, savaştan sonraki gün zırhından veya vücudundaki izlerden teşhis edildi. Harold'ın bazı erkek kardeşleri ve arabalarının da dahil olduğu İngiliz cesetleri savaş alanında kaldı. Harold'ın annesi Gytha Thorkelsdóttir, muzaffer düke oğlunun vücudunun ağırlığı kadar altın teklif etti, ancak teklifi reddedildi.[p] William cesedin denize atılmasını emretti, ancak bunun gerçekleşip gerçekleşmediği belli değil. Harold tarafından kurulan Waltham Abbey, daha sonra cesedinin gizlice oraya gömüldüğünü iddia etti.[80]

Londra'ya Yürüyüş

[değiştir | kaynağı değiştir]

William, İngilizlerin zaferinin ardından teslim olacağını ummuş olabilir, ancak teslim olmadılar. Bunun yerine, bazı İngiliz din adamları ve eşrafı Ætheling Edgar'ı kral olarak aday gösterdiler, ancak Edgar'a verdikleri destek sadece göstermelikti. Kısa bir süre bekledikten sonra William, Dover'ı, Kent'in bazı kısımlarını ve Canterbury'yi ele geçirirken, aynı zamanda kraliyet hazinesinin bulunduğu Winchester'ı ele geçirmek için bir kuvvet gönderdi.[81] Bu ele geçirmeler, William'ın arkasında kalan bölgeleri ve gerekirse Normandiya'ya geri çekilme hattını güvence altına aldı.[2] William daha sonra, Kasım ayı sonlarında ulaştığı Londra'dan Thames nehrinin karşısındaki Southwark'a yürüdü. Daha sonra, kuvvetlerini Londra'nın güneyi ve batısında yol boyunca yakarak yönetti. Sonunda Aralık ayı başlarında Wallingford'da Thames nehrini geçti. Stigand orada William'a teslim oldu ve kısa süre sonra dük Berkhamsted'e taşındığında, Edgar the Ætheling, Morcar, Edwin ve Ealdred de teslim oldu. William daha sonra bir kale inşa etmek için Londra'ya kuvvetler gönderdi; 1066 Noel Günü'nde Westminster Abbey'de taç giydi.[81]

İngiltere'de Gücünü Sağlamlaştırması

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk Eylemler

[değiştir | kaynağı değiştir]

William, taç giyme töreninden sonra İngiltere'de kaldı ve yerli eşrafı uzlaştırmaya çalıştı. Kalan kontlar - Edwin (Mercia'dan), Morcar (Northumbria'dan) ve Waltheof (Northampton'dan) - topraklarında ve unvanlarında onaylandı.[82] Waltheof, William'ın üvey kız kardeşi Adelaide'nin kızı olan yeğeni Judith ile evlendi[83] ve Edwin ile William'ın kızlarından biri arasında bir evlilik teklif edildi. Ætheling Edgar'a da topraklar verilmiş gibi görünüyor. Kilise makamları, kanonik olmayan Stigand da dahil olmak üzere işgalden önceki piskoposlar tarafından tutulmaya devam etti.[82] Ancak Harold ve erkek kardeşlerinin aileleri, Hastings'te William'a karşı savaşan diğer bazı kişiler gibi topraklarını kaybetti.[84] Mart ayına gelindiğinde William, Normandiya'ya dönecek kadar güvendeydi, ancak yanına Stigand, Morcar, Edwin, Edgar ve Waltheof'u aldı. İngiltere'den sorumlu üvey kardeşi Bayeux Piskoposu Odo'yu, bir başka etkili destekçisi olan eski vasisinin oğlu William fitzOsbern ile birlikte bıraktı.[82] Her ikisi de kontluklara seçildi - fitzOsbern'den Hereford'a (veya Wessex'e) ve Odo'da Kent'e.[2] Genel olarak iki Norman'ı görevlendirmesine rağmen, yerli İngiliz şeriflerinin çoğunu elinde tuttu.[84] Yeni İngiliz kralı Normandiya'ya vardığında Rouen'e ve Fecamp Manastırı'na gitti[82] ve ardından iki Norman manastırında yeni kiliselerin kutsanmasına katıldı.[2]

William Normandiya'dayken, eski bir müttefiği olan Boulogne Kontu Eustace, Dover'ı işgal etti ama geri püskürtüldü. Vahşi Eadric'in Hereford'a saldırmasıyla ve Harold'ın annesi Gytha'nın direnişin odak noktası olduğu Exeter'de isyanlarla İngiliz direnişi de başlamıştı.[85] FitzOsbern ve Odo, yerli nüfusu kontrol etmeyi zor buldu ve krallık üzerindeki hakimiyetlerini sürdürmek için bir kale inşa etme programı üstlendi.[2] William, Aralık 1067'de İngiltere'ye döndü ve kuşattığı Exeter'e yürüdü. Kasaba 18 gün dayandı ve William'ın eline geçtikten sonra kontrolünü sağlamak için bir kale inşa etti. Bu arada Harold'ın oğulları, İrlanda'daki bir üsten İngiltere'nin güneybatısına baskınlar düzenliyorlardı.Kuvvetleri Bristol yakınlarına indi ancak Eadnoth tarafından yenildiler. Paskalya'da William, kısa süre sonra Mayıs 1068'de taç giyecek olan eşi Matilda'nın da katıldığı Winchester'daydı.[85]

İngiliz Direnci

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Kuzey Seferi (1069)
William tarafından York'ta inşa edilen ikinci motte-and-bailey kalesi olan Baile Hill'in kalıntıları.

1068'de Edwin ve Morcar, Northumbria Kontu Gospatric'in desteğiyle ayaklandı. Tarihçi Orderic Vitalis, Edwin'in isyan etme nedeninin, kendisi ile William'ın kızlarından biri arasında önerilen evliliğin gerçekleşmemiş olması olduğunu, ancak başka bir nedenin muhtemelen Edwin'in kendi kontluğu içindeki gücünü etkileyen Herefordshire'daki fitzOsbern'in artan gücünü içerdiğini belirtir. Kral, Edwin'in topraklarında yürüdü ve Warwick Kalesi'ni inşa etti. Edwin ve Morcar teslim oldu, ancak William güneye dönmeden önce York ve Nottingham Kaleleri inşa ederek York'a devam etti. Güneye giden yolculuğunda Lincoln, Huntingdon ve Cambridge Şatoları inşa edilmeye başlandı. William, bu yeni tahkimatlardan sorumlu kişiler atadı aralarında Nottingham'da William Peverel ve Warwick'te Henry de Beaumont vardı. Sonra kral 1068'in sonlarında Normandiya'ya döndü.[85]

1069'un başlarında, Ætheling Edgar isyan çıkardı ve York'a saldırdı. William York'a dönüp başka bir kale inşa etmesine rağmen, Edgar özgür kaldı ve sonbaharda Kral Sweyn'e katıldı.[q] Danimarka kralı İngiltere'ye büyük bir filo getirmişti ve sadece York'a değil, Exeter ve Shrewsbury'ye de saldırmıştı. York, Edgar ve Sweyn'in birleşik güçleri tarafından ele geçirildi. Edgar, destekçileri tarafından kral ilan edildi. William, Maine'deki bir isyanı görmezden gelerek hızlı bir şekilde karşılık verdi ve 1069 Noel Günü'nde tacını York harabelerinde sembolik olarak taktı. Daha sonra Danimarkalılara para vermeye başladı. Gittiği gibi kırsal bölgeyi harap ederek Tees Nehri'ne yürüdü. Desteğinin çoğunu kaybeden Edgar,[86] Kral III.Malcolm'un Edgar'ın kız kardeşi Margaret ile evli olduğu İskoçya'ya kaçtı.[87] İsyana katılan Waltheof, Gospatric ile birlikte teslim oldu ve her ikisinin de topraklarını elinde tutmasına izin verildi. Ancak William işini bitirmemişti; kışın Pennines üzerinde yürüdü ve Chester ve Stafford Kalelerini inşa etmeden önce Shrewsbury'de kalan isyancıları yendi. Kraliyet güçlerinin içinden geçtiği kırsal bölgenin bir kısmının yakılıp yıkılmasını içeren bu harekât, genellikle "Kuzey Seferi" olarak bilinir; Nisan 1070'te William, Winchester'da Paskalya için tacını törenle taktığında sona erdi.[86]

Kilise İşleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

William, 1070 yılında Winchester'dayken, papa tarafından gönderilen üç papalık elçisi olan John Minutus, Peter ve Sion'lu Ermenfrid ile bir araya geldi.[88] Elçiler, Paskalya sırasında William'ı törenle taçlandırdılar. Tarihçi David Bates, bu taç giyme törenini William'ın fethi için törensel papalık "onay mührü" olarak görüyor.[2] Elçiler ve kral daha sonra İngiliz kilisesini reforme etmeye ve yeniden düzenlemeye adanmış bir dizi dini konsey düzenlemeye başladılar. Stigand ve kardeşi Elmham Piskoposu Æthelmær, piskoposluk görevlerinden alındı. Yerli başrahiplerden bazıları da hem Paskalya yakınlarında düzenlenen konseyde hem de Whitsun yakınlarındaki başka bir konseyde görevden alındı. Whitsun konseyi, Eylül 1069'da ölen Ealdred'in yerine Lanfranc'ın Canterbury'nin yeni Başpiskoposu ve Thomas of Bayeux'un yeni York Başpiskoposu olarak atandığını gördü.[88] William'ın üvey kardeşi Odo belki de Canterbury'ye atanmayı bekliyordu, ancak William muhtemelen bir aile üyesine bu kadar yetki vermek istemiyordu.[r] Atamanın bir başka nedeni de, papalığın Lanfranc'ı ataması için yaptığı baskı olabilir.[89] Görevden alınan piskoposların ve başrahiplerin yerine Norman din adamları atandı ve sürecin sonunda, Edward tarafından atanan birkaç kıta piskoposuyla birlikte yalnızca iki yerli İngiliz piskoposu görevde kaldı.[88] 1070 yılında William ayrıca, kısmen savaştaki ölümler için bir kefaret ve kısmen de ölüler için bir anıt olarak, Hastings Savaşı'nın olduğu yerde yeni bir manastır olan Battle Abbey'i kurdu.[2] 1080'de Lillebonne'da düzenlenen bir dini konseyde, Norman kilisesi üzerindeki nihai yetkisi onaylandı.[90]

İngiltere ve Kıtada Avrupası'ndaki Sorunlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Danimarka Baskınları ve İsyan

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sweyn İngiltere'den ayrılacağına söz vermiş olmasına rağmen, 1070'in başlarında Humber ve East Anglia boyunca Ely Adası'na baskın düzenleyerek geri döndü ve burada yerel bir thegn olan Wake'e katıldı. Wake'ın güçleri, yakalayıp yağmaladıkları Peterborough Manastırı'na saldırdı.William, 1070 yılında Sweyn ve filosunun ayrılmasını sağlamayı başardı[91] ve bu Le Mans kasabasının 1069'da ayaklandığı Maine'deki sorunlarla başa çıkmak için Normandiya'ya dönmesine izin verdi. Bir başka endişe de Flanders Kontu VI. Baldwin'in Temmuz 1070'te ölümüydü dul eşi Richilde, iki küçük oğulları Arnulf ve Baldwin için naiplik yaptığı için bir krize yol açtı. Ancak buna Baldwin'in erkek kardeşi Robert itiraz etti. Richilde, Normandiya'da bulunan William fitzOsbern'e evlenme teklif etti ve fitzOsbern kabul etti. Ancak Şubat 1071'de Cassel Savaşı'nda öldürüldükten sonra Robert kont oldu. Kral William'ın kıtadaki gücüne karşıydı, bu nedenle Cassel Savaşı, William'a önemli bir destekçiye mal olmanın yanı sıra kuzey Fransa'daki güç dengesini alt üst etti.[92]

1071'de William, kuzeydeki son isyanı bastırdı. Earl Edwin kendi adamları tarafından ihanete uğradı ve öldürüldü, William ise Wake ve Morcar'ın saklandığı Ely'yi kontrol altına almak için bir geçit inşa etti. Hereward kaçtı, ancak Morcar yakalandı, kontluğundan mahrum bırakıldı ve hapsedildi. 1072'de William, yakın zamanda İngiltere'nin kuzeyini işgal etmiş olan Malcolm'u yenerek İskoçya'yı işgal etti. William ve Malcolm, Abernethy Antlaşması'nı imzalayarak barışı kabul ettiler ve Malcolm muhtemelen oğlu Duncan'ı barış için rehin olarak bıraktı. Belki de anlaşmanın bir başka şartı, Edgar Ætheling'in Malcolm'un sarayından atılmasıydı.[93] William daha sonra dikkatini Normandiya'ya çevirdi ve 1073'ün başlarında Anjou Kontu Fulk le Rechin'in Maine işgaliyle başa çıkmak için Normandiya'ya döndü. Hızlı bir seferle William, Le Mans'ı Fulk'un elinden aldı ve seferi 30 Mart 1073'e kadar tamamladı. Bu, William'ın gücünü kuzey Fransa'da daha güvenli hale getirdi, ancak yeni Flanders kontu, Ætheling Edgar'ı sarayına kabul etti. Robert ayrıca üvey kız kardeşi Bertha ile Norman gücüne karşı çıkan Fransa kralı I. Philip'i evlendirdi.[94]

William, ordusunu 1073'te terhis etmek için İngiltere'ye döndü, ancak hızla 1074'ün tamamını geçirdiği Normandiya'ya döndü.[95] İngiltere'yi Richard fitzGilbert[96] ve William de Warenne ile Lanfranc dahil olmak üzere destekçilerinin ellerine bıraktı.[97] William'ın bir yıl boyunca İngiltere'den ayrılması, krallık üzerindeki kontrolünün güvende olduğunu hissettiğinin bir işaretiydi.[96] William Normandiya'dayken Edgar Ætheling, Flanders'dan İskoçya'ya döndü. William'ın gücüne karşı çıkanlar için bir odak noktası arayan Fransız kralı, daha sonra Edgar'a, William'a karşı stratejik bir avantaj sağlayacak olan, Kanal üzerindeki Montreuil-sur-Mer kalesinin verilmesini önerdi.[98] Ancak Edgar, kısa bir süre sonra William'a boyun eğmek zorunda kaldı ve William'ın sarayına döndü.[95][s] Philip, bu girişimde engellenmesine rağmen, dikkatini Bretonya'ya çevirerek 1075'te bir isyana yol açtı.[98]

Earlların İsyanı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Norwich Kalesi. Kale, Earls İsyanı sonrasına tarihlenir, ancak kale höyüğü daha erkendir.

1075'te, William'ın yokluğunda, Norfolk Kontu Ralph de Gael ve Hereford Kontu Roger de Breteuil, "Earların İsyanı"nda William'ı devirmek için komplo kurdular.[97] Ralph en azından kısmen Breton'du ve 1066'dan önce hayatının çoğunu hâlâ topraklarının olduğu Bretonya'da geçirmişti.[99] Roger, William fitzOsbern'in oğlu bir Normandı, ancak babasından daha az yetkiye sahipti.[100] Ralph'ın otoritesi de kontluktaki seleflerinden daha az görünüyor ve isyana karışmasının nedeni muhtemelen buydu.[99]

İsyanın kesin nedeni belirsiz, ancak Ralph'ın Suffolk'taki Exning'de düzenlenen Roger'ın bir akrabasıyla yaptığı düğünde başlatıldı. Northumbria kontu Waltheof, William'ın favorilerinden biri olmasına rağmen işin içindeydi ve Ralph ve Roger'ı desteklemek için isyan etmeye hazır bazı Breton lordları vardı. Ralph ayrıca Danimarka'dan yardım istedi. William, İngiltere'deki adamları isyanı bastırırken Normandiya'da kaldı. Roger, Worcester Piskoposu Wulfstan ve Evesham Başrahibi Æthelwig'in çabaları nedeniyle Herefordshire'daki kalesini terk edemedi. Ralph, Bayeuxlu Odo, Geoffrey de Montbray, Richard fitzGilbert ve William de Warenne'in ortak çabalarıyla Norwich Kalesi'nde hapsedildi. Ralph sonunda karısının kontrolü altında Norwich'ten ayrıldı. İngiltere'den ayrıldı ve sonunda Bretonya'ya vardı. Norwich kuşatıldı ve teslim oldu, garnizonun Bretonya'ya gitmesine izin verildi. Bu arada Danimarka kralının kardeşi Knut, 200 gemilik bir filoyla nihayet İngiltere'ye gelmişti, ancak Norwich çoktan teslim olduğu için çok geçti. Danimarkalılar daha sonra geri dönmeden önce kıyı boyunca yağma düzenledi.[97] William daha sonra 1075'te Danimarka tehdidiyle başa çıkmak için İngiltere'ye döndü ve karısı Matilda'yı Normandiya'da vekil olarak bıraktı. Winchester'da Noel'i kutladı ve isyanı halletti.[101] Roger ve Waltheof, Waltheof'un Mayıs 1076'da idam edildiği hapishanede tutuldu. Bundan önce William, Ralph'ın Bretonya'da isyana devam ettiği yere dönmüştü.[97]

Yurt içi ve yurt dışı sıkıntıları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Earl Ralph, Dol'daki kalenin kontrolünü ele geçirdi ve Eylül 1076'da William, Bretonya'ya ilerledi ve kaleyi kuşattı. Fransa kralı Philip daha sonra kuşatmayı kaldırdı ve William'ı 1076'da Dol Savaşı'nda yenerek onu Normandiya'ya geri çekilmeye zorladı. Bu, William'ın savaşlardaki ilk yenilgisi olmasına rağmen, bir şeyleri değiştirmek için çok az şey yaptı. Maine'e yapılan bir Angevin saldırısı, 1076'nın sonlarında veya 1077'de yenildi ve başarısız saldırıda Kont Fulk le Rechin yaralandı. Amiens Kontu Simon de Crépy'nin bir manastırda emekli olması daha ciddiydi. Bir keşiş olmadan önce Simon, Vexin kontluğunu Kral Philip'e devretti. Vexin, Normandiya ile Fransız kralının toprakları arasında bir tampon devletti ve Simon, William'ın bir destekçisiydi.[t] William, 1077'de Philip ile barışmayı başardı ve 1077'nin sonlarında veya 1078'in başlarında Kont Fulk ile bir ateşkes sağladı.[102]

1077'nin sonlarında veya 1078'in başlarında William ile en büyük oğlu Robert arasında sorunlar başladı. Orderic Vitalis, bunu Robert ile iki küçük kardeşi William ve Henry arasındaki bir tartışmayla başladığını tanımlasa da, tartışmanın William ve Henry'nin Robert'a su atmasıyla başladığına dair bir hikâye de dahil, Robert'ın kendini güçsüz hissetmesi çok daha muhtemel. Orderic, daha önce Maine ve Normandiya'nın kontrolünü talep ettiğini ve reddedildiğini anlatıyor. 1077 veya 1078'deki sorun, Robert'ın çoğu William'ın destekçilerinin oğulları olan bir grup genç adamla birlikte Normandiya'dan ayrılmasıyla sonuçlandı. Bunların arasında Belleme'li Robert, William de Breteuil ve Richard fitzGilbert'in oğlu Roger da vardı.Bu genç adam çetesi, Normandiya'ya baskın yapmak için ilerledikleri Remalard'daki kaleye gitti. Akıncılar, William'ın kıtadaki düşmanlarının çoğu tarafından desteklendi.[103] William hemen isyancılara saldırdı ve onları Remalard'dan kovdu, ancak Kral Philip onlara yeni destekçilerin katıldığı Gerberoi'deki kaleyi verdi. William daha sonra Ocak 1079'da Gerberoi'yi kuşattı. Üç hafta sonra, kuşatma altındaki kuvvetler kaleden çıktı ve kuşatıcıları gafil avlamayı başardı. William, Robert tarafından attan indirildi ve yalnızca bir İngiliz, kendisi de öldürülen Wigod'un oğlu Toki tarafından ölümden kurtarıldı.[104] William'ın güçleri kuşatmayı kaldırmak zorunda kaldı ve kral Rouen'e döndü. 12 Nisan 1080'de William ve Robert bir uzlaşmaya vardılar ve William bir kez daha Robert'ın öldüğünde Normandiya'yı alacağını onayladı.[105]

1087'de William'ın topraklarını gösteren harita (açık pembe alanlar William tarafından kontrol ediliyordu).

William'ın Gerberoi'deki yenilgisinin haberi, kuzey İngiltere'de zorluklara yol açtı. Ağustos ve Eylül 1079'da İskoç kralı Malcolm, Tweed Nehri'nin güneyine baskın düzenledi ve neredeyse bir ay süren bir baskında Tees Nehri ile Tweed arasındaki araziyi harap etti. Norman'ın tepkisinin olmaması, Northumbrialıların huzursuz olmasına neden olmuş gibi görünüyor ve 1080 baharında, Durham Piskoposu ve Northumbria Kontu William Walcher'ın yönetimine isyan ettiler. Walcher 14 Mayıs 1080'de öldürüldü ve kral, isyanla başa çıkması için üvey kardeşi Odo'yu gönderdi.[106] William, Temmuz 1080'de Normandiya'dan ayrıldı[107] ve sonbaharda oğlu Robert, İskoçlara karşı bir sefere gönderildi. Robert, Lothian'a baskın düzenledi ve Malcolm'u İngiltere'ye dönerken Newcastle upon Tyne'da bir tahkimat inşa ederek şartları kabul etmeye zorladı.[106] Kral, 1080 Noeli için Gloucester'da ve 1081'de Whitsun için Winchester'daydı ve her iki durumda da tacını törenle takıyordu. Bu dönemde İngiltere'ye bir papalık elçiliği geldi ve William'ın İngiltere için papalığa sadakat göstermesini istedi, bu talebi reddetti.[107] William ayrıca 1081'de Galler'i ziyaret etti, ancak İngiliz ve Galler kaynakları ziyaretin kesin amacı konusunda farklılık gösteriyor. Anglo-Sakson Kroniği, bunun askeri bir sefer olduğunu belirtiyor, ancak Galli kaynaklar bunu Aziz David onuruna St Davids'e bir hac olarak kaydediyor.William'ın biyografisini yazan David Bates, önceki açıklamanın daha olası olduğunu savunuyor ve Galler'de güç dengesinin yakın zamanda değiştiğini ve William'ın Norman gücünü genişletmek için değişen koşullardan yararlanmak isteyeceğini açıklıyor. 1081'in sonunda William, Maine'deki karışıklıklarla uğraşmak üzere Normandiya'ya geri döndü. Maine'e bir keşif gezisine liderlik etmesine rağmen, sonuç bunun yerine bir papalık elçisi tarafından düzenlenen müzakere edilmiş bir anlaşmaydı.[108]

Son Yılları

[değiştir | kaynağı değiştir]

William'ın 1082 ile 1084 arasındaki eylemlerinin kaynakları yetersizdir. Tarihçi David Bates'e göre, bu muhtemelen kayda değer çok az şey olduğu ve William Normandiya'da olduğu için Anglo-Sakson Kroniğinin kaydedeceği hiçbir şey olmadığı anlamına geliyor.[109] 1082'de William üvey kardeşi Odo'nun tutuklanmasını emretti. Hiçbir çağdaş yazar üvey kardeşler arasındaki tartışmaya neyin sebep olduğunu kaydetmediğinden, kesin nedenler belirsizdir. Orderic Vitalis daha sonra Odo'nun papa olma özlemleri olduğunu kaydetti. Orderic ayrıca Odo'nun William'ın bazı vasallarını güney İtalya'nın işgalinde Odo'ya katılmaya ikna etmeye çalıştığını da anlattı. Bu, William'ın müsamaha göstermeyeceği, kralın vasalları üzerindeki yetkisini tahrif etmek olarak kabul edilirdi. Odo, William'ın saltanatının geri kalanında hapiste kalmasına rağmen, topraklarına el konulmadı. William'ın oğlu Robert, Fransız kralının desteğiyle bir kez daha isyan ettiğinde, 1083'te daha fazla zorluk yaşandı. Bir başka darbe de Kraliçe Matilda'nın 2 Kasım 1083'te ölümü oldu. William her zaman karısına yakın olarak tanımlandı ve onun ölümü onun sorunlarını daha da artırırdı.[110]

Maine, muhtemelen 1084'te Hubert de Beaumont-au-Maine'in isyanıyla zor olmaya devam etti. Hubert, Sainte-Suzanne'deki kalesinde William'ın güçleri tarafından en az iki yıl kuşatıldı, ancak sonunda kralla barıştı ve lehine iade edildi. William'ın 1084 ve 1085'teki hareketleri belirsiz - 1084 Paskalyasında Normandiya'daydı, ancak o yıl İngiltere'nin Danimarka kralı IV. Knut'un işgaline karşı savunması için değerlendirilen vergiyi toplamak için İngiltere'de bulunmuş olabilir. İngiliz ve Norman kuvvetleri 1085 boyunca ve 1086'ya kadar tetikte kalmasına rağmen, işgal tehdidi Knut'un Temmuz 1086'da ölümüyle sona erdi.[111]

Kral olarak William

[değiştir | kaynağı değiştir]

İngiltere'deki değişiklikler

[değiştir | kaynağı değiştir]
William tarafından yaptırılan Londra'daki Beyaz Kule.

İngiltere'yi güvence altına alma çabalarının bir parçası olarak William, aralarında Londra Kulesi'nin merkezi kalesi olan Beyaz Kule'nin de bulunduğu birçok kale, başkule ve Motte ve bailey şatosu inşa ettirdi. Bu tahkimatlar, Normanlar'ın isyanla tehdit edildiğinde güvenli bir yere çekilmelerine ve kırları işgal ederken garnizonların korunmasına izin verdi.İlk kaleler basit toprak ve ahşap yapılardı, daha sonra taş yapılar ile değiştirildi.[112]

İlk başta, yeni yerleşen Normanların çoğu "ev şövalyeleri" tuttu ve hizmetlilerini kendi tımarlarıyla yerleştirmediler, ancak yavaş yavaş bu "ev şövalyelerine" subinfeudation olarak bilinen bir süreçle kendi toprakları verildi. William ayrıca yeni yarattığı eşrafından yalnızca askeri kampanyalara değil, aynı zamanda kale garnizonlarına da sabit şövalye kotaları eklemelerini istedi. Askeri güçleri organize etmenin bu yöntemi, Fetih öncesi İngilizlerin askerlik hizmetini deri gibi bölgesel birimlere dayandırma uygulamasından bir sapmaydı.[113] William'ın ölümüyle, bir dizi isyanı savuşturduktan sonra, yerli Anglo-Sakson aristokrasisinin yerini Normandiya eşrafı almıştı. İlk fetihte William'a eşlik eden Normanların tümü İngiltere'de büyük miktarda toprak satın almadı. Bazıları, her zaman sakin görünmeyen bir krallıkta toprakları ele geçirmeye isteksiz görünüyor. İngiltere'deki yeni zengin Normanlar'ın bir kısmı William'ın yakın ailesinden veya üst Norman soylularından gelse de, diğerleri nispeten mütevazı geçmişlere sahipti.[114] William, Normandiyadaki takipçilerine bir veya daha fazla belirli İngiliz'in mülkünden bazı topraklar verdi; diğer zamanlarda, daha önce birçok farklı İngiliz tarafından tutulan kompakt bir toprak grubunu bir Norman takipçisine, genellikle stratejik olarak yerleştirilmiş bir kalenin etrafındaki toprakların birleştirilmesine izin vermek için verdi.[115]

Orta Çağ tarihçisi Malmesbury'li William, kralın ayrıca kilometrelerce araziyi ele geçirip nüfusunu azalttığını ve onu, coşkulu avlanma zevkini desteklemek için kraliyet New Forest bölgesine dönüştürdüğünü söylüyor. Modern tarihçiler, New Forest nüfusunun büyük ölçüde abartıldığı sonucuna vardılar. New Forest topraklarının çoğu, fakir tarım arazileridir ve arkeolojik ve coğrafi araştırmalar, bir kraliyet ormanına dönüştürüldüğünde muhtemelen seyrek yerleşim olduğunu göstermiştir.[116] William avlanma sevgisiyle tanınıyordu ve kimin avlanabileceğini ve neyin avlanabileceğini düzenleyen orman yasasını ülkenin bazı bölgelerine getirdi.[117]

Yönetim

[değiştir | kaynağı değiştir]
Fatih William'ın İngiliz sikkesi.

1066'dan sonra William, ayrı alanlarını bir dizi kanunla tek bir birleşik devlette birleştirmeye çalışmadı. Altı izlenimi hala var olan 1066'dan sonraki mührü, İngiltere'yi fethini ve kral rolünü vurgularken, dük rolünden ayrı ayrı söz eder.[u] William, Normandiya'dayken Fransız kralına sadakat borçlu olduğunu kabul etti, ancak İngiltere'de böyle bir kabul yapılmadı - Bu, William'ın topraklarının çeşitli bölümlerinin ayrı kabul edildiğine dair daha fazla kanıttır. Normandiya, İngiltere ve Maine'in idari mekanizması, her biri kendi biçimlerini koruyarak diğer topraklardan ayrı olmaya devam etti. Örneğin İngiltere, kıtada bilinmeyen yazıları kullanmaya devam etti. Ayrıca Normandiya'da hükûmet için üretilen tüzükler ve belgeler, formüller açısından İngiltere'de üretilenlerden farklıydı.[118]

William, Norman sisteminden daha karmaşık olan bir İngiliz sistemini devraldı. İngiltere, daha sonra yüzlerce veya wapentake'e bölünmüş olan shirelere veya Hundred'lere bölündü. Her shire, kabaca bir Norman vikontu ile aynı statüye sahip olan, şerif adı verilen bir kraliyet görevlisi tarafından yönetiliyordu. Kraliyet adaletinden ve kraliyet gelirini toplamaktan bir şerif sorumluydu.[48] Genişletilmiş alanını denetlemek için William, dük olduğundan daha fazla seyahat etmek zorunda kaldı. 1067 ile ölümü arasında en az 19 kez Normandiya ile İngiltere arasında gidip geldi. William, zamanının çoğunu Hastings Savaşı ile 1072 arasında İngiltere'de geçirdi ve bundan sonra zamanının çoğunu Normandiya'da geçirdi.[119][v] Hükûmet hâlâ William'ın evinin merkezindeydi; topraklarının bir bölümündeyken, alanlarının diğer bölümleri için kararlar alınır mektup ve diğer belgelerden yararlanan bir iletişim sistemi aracılığıyla iletilirdi. William ayrıca, özellikle yokluğun uzun olması bekleniyorsa, yokluğunda karar verebilecek yardımcılar atadı. Genellikle bu, William'ın yakın ailesinin bir üyesiydi - sıklıkla üvey kardeşi Odo veya karısı Matilda olurdu. Bazen belirli konularla ilgilenmek için vekiller atanırdı.[120]

William, bir arazi vergisi olan Danegeld'in tahsilatına devam etti. Bu dönemde Batı Avrupa yöneticileri tarafından toplanan tek vergi olduğu için bu, William için bir avantajdı. Arazilerin değerine dayalı yıllık bir vergiydi ve farklı oranlarda toplanabiliyordu. Çoğu yıl, deri başına iki şilin oranını gördü, ancak krizlerde, post başına altı şiline kadar çıkabiliyordu.[121] Etki alanlarının çeşitli bölümleri arasındaki madeni paralar, farklı döngülerde ve tarzlarda basılmaya devam etti. İngiliz madeni paraları genellikle yüksek sanatsal standartlara sahip yüksek gümüş içeriğine sahipti ve her üç yılda bir yeniden basılmaları gerekiyordu. Norman sikkeleri çok daha düşük bir gümüş içeriğine sahipti, genellikle düşük sanatsal kaliteye sahipti ve nadiren yeniden basıldı. Ayrıca İngiltere'de başka madeni para basılmasına izin verilmezken, Normandiya'da diğer madeni paralar yasal ödeme aracı olarak kabul edildi. Normandiya'da pek İngiliz sikkesinin dolaşımda olduğuna dair kanıt da yok, bu da İngiltere ve Normandiya'nın para sistemlerini entegre etmeye çok az çaba gösterildiğini açıklıyor.[118]

Vergilendirmenin yanı sıra, William'ın İngiltere'deki büyük toprakları onun yönetimini güçlendirdi. Kral Edward'ın vârisi olarak tüm eski kraliyet topraklarını kontrol ediyordu. Ayrıca, kralı geniş bir farkla İngiltere'deki en büyük toprak sahibi yapan Harold ve ailesinin topraklarının çoğunun kontrolünü elinde tuttu.[w]

Domesday Book

[değiştir | kaynağı değiştir]
Domesday Bookdan bir sayfa.

Noel 1085'te William, kontluklar tarafından organize edilen, krallığı boyunca kendisi ve vasalları tarafından kontrol edilen arazi mülklerine ilişkin bir kitabın derlenmesini emretti. Bu Artık Domesday Book olarak bilinen bir çalışmayla sonuçlandı. Her kontluk için liste, sahiplerine göre gruplanmış olarak her arazi sahibinin mülklerini verir. Listeler, Fetih'ten önce araziye kimin sahip olduğunu, değerini, vergi matrahının ne olduğunu ve genellikle köylülerin, pullukların ve mülkiyetin sahip olduğu diğer kaynakların sayısını tanımlar. Kasabalar ayrı ayrı listelendi. Tees Nehri ve Ribble Nehri'nin güneyindeki tüm İngiliz kontlukları dahil edildi ve tüm çalışma, Anglo-Sakson Kroniğinin William'ın sonuçları aldığını ve tüm baş eşrafın yemin ettiğini kaydettiği 1 Ağustos 1086'da tamamlanmış görünüyor. Salisbury Yemini, bağlılık yeminlerinin yenilenmesidir.[122] William'ın çalışmayı istemesindeki kesin sebep belirsiz, ancak muhtemelen feodal yükümlülüklerin kaydını yapmak ve artan vergilendirmeyi haklı çıkarmak gibi birkaç amacı vardı.[2]

Ölümü ve Sonrası

[değiştir | kaynağı değiştir]

William, 1086'nın sonlarına doğru İngiltere'den ayrıldı. Normandiya'ya geri döndükten sonra, Fransız krallarına karşı müttefik arama politikasını ilerletmek için kızı Constance'ı Bretonya Dükü Alan ile evlendirdi. Hala Fransız kralıyla müttefik olan William'ın oğlu Robert, William'ın Temmuz 1087'de Fransız Vexin'e karşı bir sefer düzenlemesine yetecek kadar sorun çıkarmakta aktif görünüyor. Mantes'i ele geçirirken, William ya hastalandı ya da eyerinin kabzası tarafından yaralandı.[123] 9 Eylül 1087'de öldüğü Rouen'deki Saint Gervase manastırına götürüldü.[2] Ölümünden önceki olaylarla ilgili bilgi karışık çünkü iki farklı anlatım var. Orderic Vitalis, birçok kişinin yaptığı konuşmalarla tamamlanmış uzun bir anlatıma sahiptir, ancak bu muhtemelen gerçekte ne olduğundan çok bir kralın nasıl ölmesi gerektiğine dair bir açıklamadır. Diğeri, De obitu Willelmi veya On the Death of William'ın, isimleri değiştirilmiş iki 9. yüzyıl söylentisinin bir kopyası olduğu gösterildi.[123] William, Normandiya'yı Robert'a bıraktı ve İngiltere'nin velayeti, kral olacağı varsayımıyla William'ın hayatta kalan ikinci oğluna verildi. En küçük oğul Henry parayı aldı. İngiltere'yi ikinci oğluna emanet ettikten sonra, yaşlı William, genç William'ı 7 veya 8 Eylül'de Lanfranc'a başpiskoposa yeni krala yardım etmesini emreden bir mektupla İngiltere'ye geri gönderdi. Diğer vasiyetler arasında Kilise'ye hediyeler ve fakirlere dağıtılacak para yer alıyordu. William ayrıca üvey kardeşi Odo da dahil olmak üzere tüm mahkûmlarının serbest bırakılmasını emretti.[123]

Abbaye-aux-Hommes, Caen'deki sunağın önündeki William'ın mezarı.

William'ın ölümünü düzensizlik takip etti; ölüm döşeğinde başında olan herkes cesedi Rouen'de bıraktı ve kendi işleriyle ilgilenmek için aceleyle yola çıktı. Sonunda, Rouen din adamları, cesedin William'ın Abbaye-aux-Hommes vakfına gömülmek istediği Caen'e gönderilmesini ayarladı. Normandiya piskoposları ve başrahiplerinin yanı sıra oğlu Henry'nin de katıldığı cenaze, ailesinin kilisenin inşa edildiği araziyi yasadışı bir şekilde yağmaladığını iddia eden bir Caen vatandaşının iddiasıyla rahatsız oldu. Aceleyle yapılan istişarelerden sonra iddianın doğru olduğu gösterildi ve adama tazminat verildi. Ceset mezara indirildiğinde başka bir kötü olay meydana geldi. Ceset, alan için çok büyüktü ve görevliler cesedi mezara girmeye zorladığında patlayarak kilisenin her yerine iğrenç bir koku yaydı.[124]

William'ın mezarı şu anda 19. yüzyılın başlarından kalma Latince yazıtlı mermer bir levha ile işaretlenmiştir. Mezar, ilk kez 1522'de papalığın emriyle açıldığı 1087'den beri birkaç kez rahatsız edildi. Sağlam beden o dönemde mezara iade edildi, ancak 1562'de Fransız Din Savaşları sırasında mezar yeniden açıldı ve bir uyluk kemiği dışında kemikler dağıldı ve kayboldu. Bu yalnız kalıntı, 1642'de yeni bir işaretleyici ile yeniden gömüldü ve 100 yıl sonra daha ayrıntılı bir anıtla değiştirildi. Bu mezar, Fransız Devrimi sırasında tekrar yıkıldı, ancak sonunda mevcut mezar taşıyla değiştirildi.[125][x]

Mirası

[değiştir | kaynağı değiştir]
Falaise, Fransa'daki Fatih William Heykeli.

William'ın ölümünün hemen sonucu, oğulları Robert ve William arasında İngiltere ve Normandiya'nın kontrolü konusunda bir savaştı.[2] 1100'de genç William'ın ölümü ve en küçük kardeşi Henry'nin kral olarak tahta geçmesinden sonra bile, Normandiya ve İngiltere, Robert'ın 1106'da Tinchebray Savaşı'nda Henry tarafından yakalanmasına kadar kardeşler arasında çekişmeli kaldı. Verasetle ilgili zorluklar, aristokrasinin yaşlı William'a kaptırdıkları gücün çoğunu geri kazanmasıyla Normandiya'da otorite kaybına yol açtı. Oğulları ayrıca, 1089'da ayaklanan ve daha sonra Norman etkisinden çoğunlukla bağımsız kalmayı başaran Maine üzerindeki kontrollerinin çoğunu da kaybetti.[126] William'ın fethinin İngiltere üzerindeki etkisi derindi; Ülkenin Kilisesi, aristokrasisi, kültürü ve dilindeki değişiklikler modern zamanlara kadar devam etti. Fetih, krallığı Fransa ile daha yakın temasa getirdi ve Fransa ile İngiltere arasında Orta Çağ boyunca süren bağlar kurdu. William'ın işgalinin bir başka sonucu da, İngiltere ile İskandinavya arasındaki eski yakın bağların kopmasıydı. William'ın hükûmeti, İngiliz ve Norman sistemlerinin unsurlarını, daha sonraki Orta Çağ İngiliz krallığının temellerini atan yeni bir sistemde harmanladı.[127] Richard Southern gibi bazıları, Fethin Roma'nın Düşüşü ile 20. yüzyıl arasındaki Avrupa tarihindeki en radikal değişiklik olduğunu iddia ederken, değişikliklerin ne kadar ani ve geniş kapsamlı olduğu tarihçiler arasında hâlâ bir tartışma konusu. H. G. Richardson ve G. O. Sayles gibi diğerleri, Fethin getirdiği değişiklikleri Southern'ın önerdiğinden çok daha az radikal olarak görüyorlar.[128] Tarihçi Eleanor Searle, William'ın işgalini "bir İskandinav dışında hiçbir hükümdarın dikkate almayacağı bir plan" olarak tanımlıyor.[129]

William'ın saltanatı, ölümünden önce de tarihsel tartışmalara neden oldu. Poitiers'li William, William'ın saltanatı ve faydaları hakkında güzel bir şekilde bahsetti, ancak Anglo-Sakson Kroniğin'deki William'ın ölüm ilanı William'ı sert terimlerle kınıyor.[128]

Fetihten bu yana geçen yıllarda, politikacılar ve diğer liderler William'ı ve saltanatının olaylarını İngiliz tarihi boyunca siyasi olayları göstermek için kullandılar. İngiltere Kraliçesi I. Elizabeth'in hükümdarlığı sırasında Başpiskopos Matthew Parker, Fethin daha saf bir İngiliz Kilisesi'ni bozduğunu gördü ve Parker bunu restore etmeye çalıştı. 17. ve 18. yüzyıllarda, bazı tarihçiler ve hukukçular, William'ın saltanatının yerli Anglo-Saksonlara bir "Norman boyunduruğu" dayattığını gördüler; bu, 19. yüzyılda milliyetçi çizgiler boyunca daha fazla ayrıntılandırmayla devam eden bir argüman. Bu çeşitli tartışmalar, William'ın bazı tarihçiler tarafından ya İngiltere'nin büyüklüğünün yaratıcılarından biri olarak ya da İngiliz tarihindeki en büyük yenilgilerden birini veren olarak görülmesine yol açtı. Diğerleri onu İngiliz anayasasının düşmanı veya alternatif olarak yaratıcısı olarak gördü.[130]

Ailesi ve çocukları

[değiştir | kaynağı değiştir]

William ve karısı Mathilde de Flandre'nin en az dokuz çocukları olmuştur.[131] Oğulların doğum sırası bilinmektedir, ancak hiçbir kaynak kızlarının doğum sırasını belirtmemiştir.[132]

  1. Robert 1051 ile 1054 arası doğmuş, 10 Şubat 1134 günü ölmüştür.[131] Normandiya dükü, Conversano Dükü Brindisili Geoffrey'nin kızı (ve Robert Guiscard'ın büyük yeğeni) Conversanolı Sybilla ile evlenmiştir.[133]
  2. Richard 1056'dan önce doğmuş, yaklaşık 1075 yılında ölmüştür.[131]
  3. William 1056 ile 1060 arası doğmuş, 2 Ağustos 1100 günü ölmüştür.[131] İngiltere kralı, New Forest'ta öldürüldü.[134]
  4. Henry 1068 sonlarında doğmuş, 1 Aralık 1135 günü ölmüştür.[131] İngiltere kralı, İskoçya kralı III. Malcolm'un kızı Matilda ile evlenmiştir. İkinci karısı Louvain'li Adeliza'dır.[135]
  5. Adeliza (ya da Adelida,[136] Adelaide[135]) 1113'ten önce ölmüştür, Harold Godwinson ile nişanlandığı yazılmıştır, muhtemelen Préaux'da Saint Léger rahibesi.[136]
  6. Cecilia (ya da Cecily) 1066'dan önce doğdu, 1127'de öldü, Caen'de Sainte-Trinité Manastırı'nda baş rahibe.[131]
  7. Matilda[132][136] yaklaşık 1061'de doğdu, muhtemelen yaklaşık 1086'da öldü.[135] Kıyamet Günü Kitabı'nda (Domesday Book) adı William'ın kızı olarak zikredilmiştir.[131]
  8. Konstans 1090 yılında öldü, Brittany Dükü IV. Alan ile evlendi.[131]
  9. Adela 1137 yılında öldü, Blois Kontu Stephen ile evlendi.[131]
  10. (varlığı şüphelidir) Agatha, León ve Castile kralı VI. Alfonso'nun nişanlısı.[y]

William'ın gayrimeşru çocuğu olduğuna dair hiçbir kanıtı yoktur.[140]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Eski Norman; I.Williame Eski İngilizce; I.Willelm
  2. ^ Norman olmayan çağdaş kaynaklarda düzenli olarak bastardus (piç) olarak tanımlandı.
  3. ^ Tarihçi Poitiers'li William, Edward'ın tahtı ele geçirmesini Dük William'ın çabalarından kaynaklandığını iddia etse de, William o zamanlar kendi düklüğünde fiilen güçsüz olduğundan, bu pek olası değildir.
  4. ^ William'ın kesin doğum tarihi, Norman tarihçilerin çelişkili ifadeleriyle karıştırılıyor. Orderic Vitalis, William'ın ölüm döşeğinde 64 yaşında olduğunu iddia ediyor ve bu da doğumunun 1023 civarında olacağı anlamına geliyor. Malmesbury'li William, babası öldüğünde William'ın 7 yaşında olduğunu söyler ve 1028 yılını verir.
  5. ^ Bu da, Normandiyalı Emma'yı büyük halası ve Kral Edward'ı kuzeni yapar.
  6. ^ Bu kız daha sonra La Ferté-Macé lordu William ile evlendi. Erkek çocuklarının adı ise Odo (Bayeux) ve Kont Robert (Mortain) idi.
  7. ^ Walter'ın iki kızı vardı. Biri rahibe oldu, diğeri Matilda, Ralph Tesson ile evlendi.
  8. ^ Gayrimeşruluğun kilise ve toplum tarafından nasıl görüldüğü bu dönemde bir değişim geçiriyordu. Gregoryen reformunun etkisi altındaki Kilise, evlilik dışı cinsel ilişki günahı sonucu doğan herhangi bir çocuğu lekelediği görüşündeydi, ancak William'ın yaşamı boyunca soylular Kilise'nin bakış açısını tamamen benimsememişlerdi. 1135'e gelindiğinde, William'ın oğlu İngiltere kralı I. Henry'nin oğlu Gloucester'lı Robert'ın gayri meşru doğumu, Henry İngiliz soylularından bir miktar destek almasına rağmen meşru erkek varisleri olmadan öldüğünde Robert'ın kral olarak halefini engellemek için yeterliydi.
  9. ^ Yasağın nedenleri açık değil. Konsey'den neden olduğuna dair bir kayıt yok ve ana kanıt Orderic Vitalis'ten. Dolaylı bir şekilde William ve Matilda'nın çok yakın akraba olduklarını ima etti, ancak hiçbir ayrıntı vermedi, bu nedenle konu belirsizliğini koruyor.
  10. ^ Evliliğin kesin tarihi bilinmiyor, ancak muhtemelen 1051 veya 1052'deydi ve kesinlikle 1053'ün sonundan önceydi, çünkü Matilda, o yılın sonlarına tarihlenen bir tüzükte William'ın karısı olarak adlandırılıyor.
  11. ^ İki manastır, yaklaşık 1059'da William tarafından kurulan erkekler için Abbaye-aux-Hommes (veya St Étienne) ve Matilda tarafından yaklaşık dört yıl sonra kurulan kadınlar için Abbaye aux Dames (veya Sainte Trinité)'dır.
  12. ^ Ætheling, "kraliyet prensi" anlamına gelir ve genellikle yönetici bir kralın oğlunu veya erkek kardeşini ifade eder.
  13. ^ Ætheling Edgar başka bir davacıydı, ancak Edgar gençti, muhtemelen 1066'da sadece 14 yaşındaydı.
  14. ^ Bayeux İşlemesi, William'ın güçleri tarafından taşınan bir papalık sancağını tasvir edebilir, ancak bu şekilde adlandırılmamıştır.
  15. ^ Poitiers, filonun Dives Nehri'nin ağzında inşa edildiğini belirtirken, Jumièges, Saint-Valery-sur-Somme'de inşa edildiğini belirtir.
  16. ^ Malmesbury'li William, William'ın Gytha'nın teklifini kabul ettiğini belirtir, ancak William of Poitiers, William'ın teklifi reddettiğini belirtir. Harold'ın modern biyografi yazarları, William'ın teklifi reddettiği konusunda hemfikirdir.
  17. ^ Ortaçağ kronikleri, 11. yüzyıl olaylarına sıklıkla yalnızca mevsime göre atıfta bulunarak daha kesin tarihlemeyi imkansız hale getirdi.
  18. ^ Tarihçi Frank Barlow, William'ın gençken amcası Mauger'in hırslarından muzdarip olduğuna ve bu nedenle böyle bir başka durum yaratmayı tasvip etmeyeceğine dikkat çekiyor.
  19. ^ Edgar, güney İtalya'daki Norman prensliğine gittiği 1086 yılına kadar William'ın sarayında kaldı.
  20. ^ Simon, William'ın bir destekçisi olmasına rağmen, Vexin aslında Kral Philip'in derebeyliği altındaydı, bu yüzden Philip, Simon bir keşiş olduğunda kontluğun kontrolünü ele geçirdi.
  21. ^ Mühür, atlı bir şövalyeyi gösterir ve atlı bir mührün günümüze ulaşan ilk örneğidir.
  22. ^ 1066 ile 1072 arasında William, Normandiya'da sadece 15 ay ve geri kalanını İngiltere'de geçirdi. 1072'de Normandiya'ya döndükten sonra, İngiltere'de yaklaşık 40 aya karşılık Normandiya'da yaklaşık 130 ay geçirdi.
  23. ^ Domesday Book'ta kralın toprakları, bir sonraki en büyük toprak sahibi olan üvey kardeşi Odo'nun topraklarının dört katı ve üçüncü en büyük toprak sahibi olan Montgomery'li Roger'ın yedi katı değerindeydi.
  24. ^ Şu anda mezarda bulunan uyluk kemiğinin 1642'de yeniden gömülen kemik olduğu varsayılıyor, ancak Viktoria dönemi tarihçisi EA Freeman, kemiğin 1793'te kaybolduğu görüşündeydi.
  25. ^ William of Poitiers, İber krallarının iki erkek kardeşinin William'ın kızının eline rakip olduğunu ve aralarında anlaşmazlığa yol açtığını söyler.[137] Bazı tarihçiler bunları Kastilya'dan II. Sancho II ve Galiçya'dan kardeşi II. García II ve gelin, Sancho'nun İberyalı olmayan bir isim taşıyan belgelenmiş eşi Alberta olarak tanımlanmıştır.[138] Crépy Kontu Simon'ın anonim vita'sı rakip olarak León'dan VI. Alfonso ile Robert Guiscard'ı rakip olarak gösterirken, William of Malmesbury ve Orderic Vitalis William'ın bir kızının "Galiçya kralı" Alfonso ile nişanlandığını ancak kralın evlenme gerçekleşmeden öldüğünü söyler. Historia Ecclesiastica adlı eserinde Orderic onu özellikle "Harold'ın eski nişanlısı" Agatha olarak adlandırır.[137][138] Bu, Orderic'in Gesta Normannorum Ducum'da Harold'ın nişanlısı yerine William'ın kızı Adelidis olarak yaptığı daha önceki eklemeler ile çelişir.[136] VI. Alfonso'nun karmaşık evlilik tarihinin günümüz açıklamaları, William'ın Agatha adında bir kızı ile nişanlandığını kabul eder.[137][138][139] Douglas, Agatha'yı bilinen kızı Adeliza'ya karışmış bir referans olarak reddetmiştir.[131] Elisabeth van Houts çekimserdir, şöyle ki Adeliza'nın rahibe olmadan önce nişanlanma olasılığına açık, fakat aynı zamanda Agatha'nın William'ın ayrı bir kızı olabileceğini kabul eder.[136]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c Bates William the Conqueror. s. 33. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t "Bates "William I" Oxford Dictionary of National Biography". 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Collins Early Medieval Europe. ss. 376-377. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022. 
  4. ^ Williams Æthelred the Unready. ss. 42-43. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022. 
  5. ^ Williams Æthelred the Unready. ss. 54-55. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022. 
  6. ^ Huscroft Norman Conquest. ss. 80-83. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022. 
  7. ^ Huscroft Norman Conquest. ss. 83-85. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022. 
  8. ^ "William the Conqueror". 18 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ a b Douglas William the Conqueror. ss. 379-382. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022. 
  10. ^ van Houts "Les femmes" Tabularia "Études". ss. 19-34. 
  11. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 31-32. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022. 
  12. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 32-34, 145. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022. 
  13. ^ a b Douglas William the Conqueror. ss. 35-37. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022. 
  14. ^ Bates William the Conqueror. s. 36. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022. 
  15. ^ Douglas William the Conqueror. s. 37. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022. 
  16. ^ a b Douglas William the Conqueror. ss. 38-39. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022. 
  17. ^ Douglas William the Conqueror. s. 51. 
  18. ^ Douglas William the Conqueror. s. 40. 
  19. ^ Bates William the Conqueror. s. 37. 
  20. ^ Searle Predatory Kinship. ss. 196-198. 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2022. 
  21. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 42-43. 
  22. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 45 46. 
  23. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 47-49. 
  24. ^ Bates William the Conqueror. s. 38. 
  25. ^ Bates William the Conqueror. s. 40. 
  26. ^ Douglas William the Conqueror. s. 53. 
  27. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 54-55. 
  28. ^ a b Douglas William the Conqueror. ss. 56-58. 
  29. ^ Bates William the Conqueror. ss. 43-44. 
  30. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 59-60. 
  31. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 63-64. 
  32. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 66-67. 
  33. ^ Douglas William the Conqueror. s. 64. 
  34. ^ Douglas William the Conqueror. s. 67. 
  35. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 68-69. 
  36. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 75-76. 
  37. ^ Bates William the Conqueror. s. 50. 
  38. ^ Douglas William the Conqueror. s. 76. 
  39. ^ Bates William the Conqueror. ss. 44-45. 
  40. ^ Douglas William the Conqueror. s. 80. 
  41. ^ Bates William the Conqueror. s. 45. 
  42. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 393-395. 
  43. ^ a b c Bates William the Conqueror. ss. 115-116. 
  44. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 368-369. 
  45. ^ Searle Predatory Kinship. s. 203. 
  46. ^ Huscroft Norman Conquest. s. 323. 
  47. ^ Bates William the Conqueror. s. 133. 
  48. ^ a b c Bates William the Conqueror. ss. 23-24. 
  49. ^ Bates William the Conqueror. ss. 63-65. 
  50. ^ a b Bates William the Conqueror. ss. 64-66. 
  51. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 111-112. 
  52. ^ a b "Barlow "Edward" Oxford Dictionary of National Biography". 20 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  53. ^ a b Bates William the Conqueror. ss. 46-47. 
  54. ^ a b Huscroft Norman Conquest. ss. 93-95. 
  55. ^ Huscroft Norman Conquest. ss. 86-87. 
  56. ^ Huscroft Norman Conquest. ss. 89-91. 
  57. ^ Huscroft Norman Conquest. ss. 95-96. 
  58. ^ Douglas William the Conqueror. s. 174. 
  59. ^ a b Bates William the Conqueror. s. 53. 
  60. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 178-179. 
  61. ^ Huscroft Norman Conquest. ss. 98-100. 
  62. ^ Huscroft Norman Conquest. ss. 102-103. 
  63. ^ Huscroft Norman Conquest. s. 97. 
  64. ^ Huscroft Norman Conquest. ss. 107-109. 
  65. ^ Huscroft Norman Conquest. ss. 115-116. 
  66. ^ Huscroft Ruling England. ss. 11-12. 
  67. ^ a b Huscroft Norman Conquest. ss. 118-119. 
  68. ^ a b Huscroft Ruling England. ss. 12-13. 
  69. ^ Bates William the Conqueror. ss. 79-81. 
  70. ^ a b Huscroft Norman Conquest. ss. 120-123. 
  71. ^ a b c Carpenter Struggle for Mastery. s. 72. 
  72. ^ Marren 1066. s. 93. 
  73. ^ Huscroft Norman Conquest. s. 124. 
  74. ^ Lawson Battle of Hastings. ss. 180-182. 
  75. ^ Marren 1066. ss. 99-100. 
  76. ^ Huscroft Norman Conquest. s. 126. 
  77. ^ Carpenter Struggle for Mastery. s. 73. 
  78. ^ Huscroft Norman Conquest. ss. 127-128. 
  79. ^ Huscroft Norman Conquest. s. 129. 
  80. ^ Huscroft Norman Conquest. s. 131. 
  81. ^ a b Huscroft Norman Conquest. ss. 131-133. 
  82. ^ a b c d Huscroft Norman Conquest. ss. 138-139. 
  83. ^ Douglas William the Conqueror. s. 423. 
  84. ^ a b Carpenter Struggle for Mastery. ss. 75-76. 
  85. ^ a b c Huscroft Ruling England. ss. 57-58. 
  86. ^ a b Carpenter Struggle for Mastery. ss. 76-77. 
  87. ^ Douglas William the Conqueror. s. 225. 
  88. ^ a b c Bates William the Conqueror. ss. 106-107. 
  89. ^ Barlow English Church 1066–1154. s. 59. 
  90. ^ Turner "Richard Lionheart" French Historical Studies. s. 521. 
  91. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 221-222. 
  92. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 223-225. 
  93. ^ Bates William the Conqueror. ss. 107-109. 
  94. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 228-229. 
  95. ^ a b Bates William the Conqueror. s. 111. 
  96. ^ a b Bates William the Conqueror. s. 112. 
  97. ^ a b c d Douglas William the Conqueror. ss. 231-233. 
  98. ^ a b Douglas William the Conqueror. ss. 230-231. 
  99. ^ a b Williams "Ralph, earl" Oxford Dictionary of National Biography. 
  100. ^ Lewis "Breteuil, Roger de, earl of Hereford" Oxford Dictionary of National Biography. 
  101. ^ Bates William the Conqueror. ss. 181-182. 
  102. ^ Bates William the Conqueror. ss. 183-184. 
  103. ^ Bates William the Conqueror. ss. 185-186. 
  104. ^ Douglas and Greenaway,. s. 158. 
  105. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 238-239. 
  106. ^ a b Douglas William the Conqueror. ss. 240-241. 
  107. ^ a b Bates William the Conqueror. s. 188. 
  108. ^ Bates William the Conqueror. s. 189. 
  109. ^ Bates William the Conqueror. s. 122. 
  110. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 243-244. 
  111. ^ Bates William the Conqueror. ss. 196-198. 
  112. ^ Bates William the Conqueror. ss. 147-148. 
  113. ^ Bates William the Conqueror. ss. 154-155. 
  114. ^ Bates William the Conqueror. ss. 148-149. 
  115. ^ Bates William the Conqueror. ss. 152-153. 
  116. ^ Young Royal Forests. ss. 7-8. 
  117. ^ Bates William the Conqueror. ss. 118-119. 
  118. ^ a b Bates William the Conqueror. ss. 138-141. 
  119. ^ Bates William the Conqueror. ss. 133-134. 
  120. ^ Bates William the Conqueror. ss. 136-137. 
  121. ^ Bates William the Conqueror. ss. 151-152. 
  122. ^ Bates William the Conqueror. ss. 198-202. 
  123. ^ a b c Bates William the Conqueror. ss. 202-205. 
  124. ^ Bates William the Conqueror. ss. 207-208. 
  125. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 362-363. 
  126. ^ Bates William the Conqueror. ss. 208-209. 
  127. ^ Bates William the Conqueror. ss. 210-211. 
  128. ^ a b Clanchy England and its Rulers. ss. 31-32. 
  129. ^ Searle Predatory Kinship. s. 232. 
  130. ^ Douglas William the Conqueror. ss. 4-5. 
  131. ^ a b c d e f g h i j Douglas William the Conqueror pp. 393–395
  132. ^ a b Bates "William I" Oxford Dictionary of National Biography
  133. ^ Thompson "Robert, duke of Normandy" Oxford Dictionary of National Biography
  134. ^ Barlow "William II" Oxford Dictionary of National Biography
  135. ^ a b c Fryde, et al., Handbook of British Chronology, p. 35
  136. ^ a b c d e Van Houts "Adelida" Oxford Dictionary of National Biography
  137. ^ a b c Salazar y Acha "Contribución al estudio" Anales de la Real Academia pp. 307–308
  138. ^ a b c Reilly Kingdom of Leon-Castile Under Alfonso VI p. 47
  139. ^ Canal Sánchez-Pagín "Jimena Muñoz" Anuario de Estudios Medievales pp. 12–14
  140. ^ Given-Wilson and Curteis Royal Bastards p. 59
Resmî unvanlar
Önce gelen:
Edgar Atheling
İngiltere kralı
25 Aralık 1066 - 9 Eylül 1087 		Sonra gelen:
II. William
Önce gelen:
I. Robert
Normandiya dükü
3 Temmuz 1035 - 9 Eylül 1087 		Sonra gelen:
Robert Curthose
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=I._William&oldid=34008758" sayfasından alınmıştır