Guinea-bissau
| Guinea-bissau | |
.jpg)
| |
| kian | |
| |
| sintuqi squ kian | 11°52′N 15°36′W |
| kinbhci | 36,125 km2 |
| qalang | Bissau |
| ke | |
| Guinea-Bissau Creole
English Arabic Balanta Hassaniya Arabic Jola-Fonyi Mandinka Mandjak Mankanya Noon Pulaar Serer Soninke | |
| Linpgan squliq | |
| 1,874,303 | |
| Pinqasan ryax nakoka | |
| 24 na tay mqiru’ byacing na qutux kawas | |
| sinnhen | |
| Cyorokay | 22.1% |
| Islangcyaw | 45.1% |
| puqing nqu sinnhen | 14.9% |
| binah | 17.9% |
| ryax nqu kian | |
| UTC | |
| pposa giqas nqu zyuwaw | |
| .gw | |
（Guinea-bissau）
Cineyapiso
Zyuwaw na kinbkesan
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]Squliq na Putawya maki sa qutux seng payat kbhul mpatul mtzyu ptke misu na Cineyapiso na rhyal qani ga ron na Pusucineya.babaw na maki sa qutux seng mtzyu kbhul. Squliq na Putawya psrux cipoq na mtbiran Squliq na Putawya kahul sa qalang na Cineyapiso mtbazi sa mqzinyut na squliq thuk sa wetcyaw.ryax nasa ana kmal qu Squliq na Putawya mha rhyal na Cineyapiso sami cinkenli ma.ana baqun nha lmahang na rhyal ga nipoq balay.mopuw mqeru na kinmhgan ga .mtbazi sa mqzinyut mngyut cipoq lga ，Squliq na Putawya mkura sa Nelu na giqas nqu kiblaq.Squliq na Putawya qani ga mknhuway iyal qu minqolang nha sa Neluw.mtgtuw uzi qu minsqhut nha.binah ga koka na Putawya cingay rhyal wayal nha sqap biq sa ron na Fako na Sife.yang nqu minbhuyaw na Kasamangs na llyung. Putawya ga min ppkal qu kin Inko Bolama.hminas sa Amerika na soto Yulisis.kelangte maki sa kawas qutux seng mspat kbhul mpitu pgan kansyo sa zyuwaw qani，babaw nya lga Bolama ron na Pusuw na Cineyapiso. kawas qutux seng mspat kbhul mpitu pgan mqeru. ron na Pusu na Cineyapiso kahul sa Pusuw wetecyaw msgagay la.babaw na ryax qani. Pusuw na Cineyapiso khangan na Pusuw wetecyaw.kawas qutux seng mqeru kbhul mopuw magal lga.Putawya na lmahang mtlokah tmasoq .ana ga maki qu cikay na smyuk na . kawas qutux seng mqeru kbhul mtzyul tzyu lga mskyut la.kawas qutux seng mqeru kbhul mpatul qutux lga psmsun zyuwaw na hopa qalang.kahul sa Polama mbzyaq sa Piso. Babaw na kawas qutux seng mqeru kbhul mzimal sazing lga kblazyu nha qu gaga.Pusuw na Cineyapiso kinlahang ga sllwan nha ma 「Putawya binah syuaw na umi na rhyal」kawas qutux seng mqeru kbhul mzimal mtzyu lga .Cineyapiso ru Wetcyaw psrux sa Feco pbuci na tan.kawas qutux seng mqeru kbhul mtzyu qutux lga 1 Cineyapiso ru Wetcyaw psrux sa Feco pbuci na tan. Taring msqutux linhoyan ka mtlokah ru mssyu na hetay mwah smut sa Putawya.ana hminas ru tmwang cyugal mang ru magal seng qu hetay na Putawya ga .tan nha ga nyux si klokah tmwang qu rngu nha.kawas qutux seng mqeru kbhul mtzyu pgan spat.Cineyapiso ru Wetcyaw psrux sa Feco pbuci na tan. Nyux nha tqhuk ku qalang na Cineyapiso kwara na qalang la.kawas qutux seng mqeru kbhul mpitu pgan cyugal mqeru byacing mpusal payat ryax lga Cineyapiso ptke mha mbuci nanak la.ryax na kawas qasa mopuw qutux byacing .LinhkoTahwe.mqeru pgan cyugal ru mpituw minpsenkyo nha. Cineyapiso sswalan nha mtbuci.kawas qutux seng mqeru kbhul mpitu pgan payat byacing mqeru ru mopuw ryax .Putawya swalan ru mtbuci qu Cineyapiso.kawas qutux seng mqeru kbhul mspat pgan.ryax qasa na soto ga Zawan.Prlnato.weayla.mwah mtyaqih ru smyuk sa sefu.kawas qutux seng mqeru kbhul mspat pgan qutux byacing mopuw qutux tehuk . kawas qutux seng mqeru kbhul mspat pgan payat ru magal byacinglga kenli mzyup sa galaun Weayla maras na Kminweyunhwe.kawas qutux seng mqeru kbhul mspat pgan payat lga qutux na tan na kohwe sswal nha qu giqas na gaga.minsenkyo nha Weay qu sinzyunaw msoto la.maki sa pinsrux na zyuwaw qani ga.soto qani ga mrhuw na koka ru sefu na pgleng . nanu yasa Cineyapiso ru Wetcyaw psrux sa Feco pbuci na tan na mrhuw na hetay nha .kawas qutux seng mqeru kbhul mspat cyugal ru、kawas qutux seng mqeru kbhul mspat pgan magal ru kawas qutux seng mqeru kbhul moqeru cyugal ga minhtuw qutux ke mha pzyu qu kekaq ga aki nha pkuxun qu Weayla na sefu. kawas qutux seng mqeru kbhul mqeru pgan payat lga mintxal llamu na tan na soto ru kohwe psenkyo.kawas qutux seng mqeru kbhul mqeru pgan spat mhtuw qutux pintriqan na zit na koka la. kawas qutux seng mqeru kbhul mqeru pgan mqeru Weayla soto wayal nha ptkryun sa binah na koka.kawas sazing seng psenkyo Kunpa.yala（Kumba Ialá）toseng msoto la. kawas sazing seng ru cyugal .Welisimo.keleya.sayyapula.（Veríssimo Correia Seabra）thoki na hetay ptyaqih smyuk sa sefu.kyapung nha qu Kunpa.yala.knal nha ga 「Kunpa.yala ini qba kayket yaqih na qinnhan」，psenkyo na zyuwaw minpira nha snagan nha ryax.snagan nha sa kawas sazing seng ru payat ru byacing mpayat lga msenkyo la kawas sazing seng ru mopuw byacing .thoki na hetay Sayyapu ru binahnahetay maki sa qutux psyuk sa sefu na pintriqan lga mhoqil la.nanu yasa cingay balay na ptyaqih na zyuwaw mhtuw. kawas sazing seng ru magal byacing mtzyu.babaw na pinkyapun na Kunpa.yala mtxal sekyo soto. Kunpa.yala sanka sa senkyo uzi.ana ga maqux qu soto sraral Weayla.kawas sazing seng ru mpitu byacing mpayat ru mqeru ryax.soto Weayla mere nya qu Mrltinoq.tafa.kapi mthoki na sefu.kawas sazing seng ru mqeru byacing qutux lga Patista.talome.na.wai na thoki mere na soto mha laxi qu hetay na soto.nanu yasa Patista.talome.na.wai thoki gryuhun nha kmyut.cyugal byacing qutux ryax ga qalang Piso na cintman sa thoki na hetay na pcyagun nha na ngasal mtbka lru hmoqil kya qu Patista.talome.na.wai.cyugal byacing sazing ryax meziboq ga ，si nha say ma Patista.talome.na.wai.wayal pqilun na gluw na soto ka sinyaqih lru .mzyup sa sotofu qu hantay .kutan nha qu soto Zoan.perlnato.weayl koka na Cineyapiso sinblayan na thoki Luis.sanka ptke mha wayal mhoqilqu soto la.ana ga ini nha bleqi hapyo qu zyuwaw qani.sefu hya lga tkahul sa koka na razyo ptke mha :ptyaqih na hetay ga wal mrima 「ungat qu prraw la」ru phtuw kwara la，kmal mha maha ni ptyaqih na hetay qani ga mluw sa gaga lga.pkhangan myan misa qani ga qalang na Piso ga rima maki hetay nyux lmahang ru qlannya kwara na ryazyo na minsyu.misu na qalang Piso ga ungat qu pintyaqih nha.cyugal byacing cyugal ryax . koka na Cineyapiso rayli na soto ga Lemonto.Pelela. cyugal ryax lga maki sa cintman la.hya ga Giin na thoki.Pela kmal mha.maki sa 「mluw sa gagakya mtzyu pgan ryax lga psenkyo la mpanga sa zyuwaw na koka na mrhuw」。Mqeru byacing spat ryax koka na Cineyapiso na soto Malang.pakai.saniya ptke sa cintman nya la. kawas sazing seng ru mopuw magal byacing qutux.soto Malang.pakai.saniya mhoqil sa Pali.thoki na kohwe Lemonto.Pelela msoto。Cyugal byacing mtxal psenkyo na soto.payat byacing mopuw sazing ryax.hetay ka ptyaqih na sefu mha hgtun na sefu qu zyuwaw na hetay.ssyukun nha qu sefu.kyapun ru hblang nha qu soto Lemonto.Pelela gleng na thoki te sazing na soto psenkyo na squliq Kalos.kmes ka zik na wagiq citman na mrhuw.byacing payat ru mopuw spat ryax .mssi sa keyak qu ptyaqih nsa sefu ki llamu na hantay koka na tan.ptke ptgahan nha qu sefu na linhoyan.koka mzyup sa qinruzyux na sazing kawas ryax na mtanak.tmasoq sa. ryax na mtanak tmasoq lga psrux sa psenkyo na soto ru Giin.
Koka na Cineyapiso sezi nha ga ryax na mtanak tehuk squ smka na soto、Tayicinc ru llamu na tan ru linhoyan na sefu.soto ga koka na mrhuw.sefu na pgleng ga mrhuw.sefu psmsun zyuwaw na koka.sefu ki kohwe ga msqutux maki qu psrux sa gaga Koka na Cineyapiso na Sfa ga mbuci sa psmsun zyuwaw na koka ru psrux sa gaga.
Koka na Cineyapiso kya qu te qutux qutux na pinsrux na kohwe （Koka na Cineyapiso minsyu na kohwe，Assembleia Nacional Popular da Guiné-Bissau）。
Misu na Koka na Cineyapiso na kohwe ga kawas sazing seng ru mopuw mqeru byacing cyugal .mpusal spat ryax.tekahul sa senkyo mhtuw.kya qutux kbhul ru sazing cintman.kska ga mqeru pgan magal cintman ga kahul sa Koka na Cineyapiso na squliq mhtuw.tahay nya lga mpitu cintman ga biq nya squliq na Cineyapiso minsyu maki sa binah na koka cintman na Giin ga mpayat kawas.Kahul sa qutux seng mqeru kbhul mqeru pgan qutux aring sa llamu tan ga Koka na Cineyapiso ungat ana qutux qu magal sa pkahang na koka siki
mrraw ki binah na tan mcqun mha siqutux linhoyan na sefu.Soto ga tkahul sa psenkyo ga mhtuw.cintman nya ga magal kawas.tkahul sa kohwe mpkal lru .soto mere qu mrhuw psmsun zyuwaw na koka.
Tili/kian
Koka na Cineyapiso maki sa Feco na te byaqan wagi.kwara Pizekes llamu na taw（Bijagos Archipelago），te byaqan wagi ’mubuy Tasiyung kura ghyaq ga ’mubuy Saynacyarl te htgan wagi 、kura mkilux ga qes na Cineya.kinhbci nya ga cyugal mang mtzyu seng qutux kbhul mpusal pinfangkoli.qinryuxan na syuawumi ga cyugal kbhul ru mzimal kongli.spyang kinwiqan ga cyugal kbhul mi.zit na koka ka te htgan na wagi ga mkilux ru mgasa na k’man.（savanna），wagiq cikay qu rhyal nya.kwara na rhyal nha ga b’nux na syuaw na umi. Koka na Cineyapiso gluw na mkilux na hayyung na pzyugan na kayal .krryax ga mkilux ru msluy .mtzyu byacing ga tehuk mopuw qutux byacing ga pzyugan na kayal qlwaxan.mzyup sa byaqan wagi ru mkilux na behuy.mopuw sazing byacing tehuk magal byacing ga mtkzay na kayal.mzyup sa htgan wagi ki kura ghyaq na hamatan na behuy（harmattan）。
Psmsun zyuwaw na psplang
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]Kawas sazing sazing seng ru mopuw cyugal ga. Koka na Cineyapiso na Yawko ga baqun ma wayal tmwang misu qani ga maki sa babaw cinbwanan linpgan ga te mtzyu Yawko na pinbahuw. Koka na Cineyapisopposa binah na koka qu qqulih ru bonaw bway na Cunli ru qhoniq、bwax ga spyang nniqun nha pinbahuw na Koka na Cineyapiso .Koka na Cineyapiso aluw nha sa binah na koka kinwagiq ga mopuw mtzyu okq usd（sazing seng ru mpusal kawas）。
Linpgan na squliq
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]Tehuk kawas sazing seng ru mqeru cyugal byacing. Koka na Cineyapiso linpgan na squliq ga qutux kbhul mzimal payat mang ru spat seng qutux kbhul mzimal mqeru.mqeru pqan mqeru% ga minsyu na squliq mqalux.cyugal linpgan nha.kkwara ga tqhut sa kura ghyaq ru htgan sa wagi ru ghyaq na Fula ru kmal sa ke na Mandinka squliq、maki sa kura sa mkilux syuaw na umi na qalang na Balanta ki Papel ru cinqalang sa cunyanng ru kura sa ghyaq qalang na syuaw umi na Manjaco ru Mancanha。Tahay nya lga squliq na Mulato（squliq na mqalux ru squliq na Putawya mimaw ramu na kinbahan）。Cipoq qu squliq balay na Putawya .baha hmswa ga Koka na Cineyapiso mbuci lga cingay qu kinlahang na Putawya na squliq ga wayal mge sa Koka na Cineyapiso.
Guinea-bissau (幾內亞比索) hya’ ga cyux maki’ tay 12 00 N, 15 00 W na Xweco syuw.
kwara’ kinghciyan niya’ 36,125 sq km (maki’ tay 138ginkgan kin wahci’)
(kinwhci’ niya’ ga 28,120 sq km , kinwhci’ na lawsayan wsilung hya’ ga 8,005 sq km)
Kinkhmayan kwara’ squliq hya’ ga 1,759,159.
Pinbcyan naha’ sni’ naha’ rhzyal hya’ iy pqmahun hya’ ga 44.80% , lhlahuy hya’ ga 55.20%, sni’ naha’ sa pptzyuwaw sa bzinah hya’ ga 0%.
spzyang qalang na Kokka’ (首都)
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]spzyang naha’ krahu’ qalang hya’ ga Bissau.
snyan kinramat inlungan na Kokka’ (國家紀念日)
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]snyan kinramat inlungan na Kokka’ hya’ ga 24 na tay mqiru’ byacing na qutux kawas.
mrhuw Kokka’ (國家元首)
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]mrhuw Kokka’ ta’ misuw hya’ ga José Mário Vaz, aring ryax 23 squ byacing tay 6 sa kawas 2014 lga, musa’ spazyang balay ms’rux kya la.