Ocitania (rajon)

Occitania

*Occitània*
Occitania Occitània
Komb
	Gordes, një fshat Provençal
	Flamuri
	Prejardhja: Oc (po në Ocitan) + "itania" nga Akuitania
	Himni: Se Canta (Occitan); "Nëse këndon";
	Harta gjuhësore e Ocitanisë (rr. 1900)
	Koordinatat: 44°18′00″N 2°52′41″E / 44.3000°N 2.8781°E
Kontinenti	Europa
Sipërfaqja
• Gjithsej	198.113 km2 (76,492 sq mi)
Popullsia
• Gjithsej	16,1 milionë

Oksitania ( Ocitanisht: Occitània [ utsiˈtanjɔ ], [ ukʃiˈtanjɔ ] ose [ u(k)siˈtanja ]) është rajoni historik në Evropën Perëndimore dhe Jugore ku gjuha oksitane është folur historikisht ^[1] dhe ku përdoret herë pas here si gjuhë e dytë. Kjo zonë kulturore përfshin afërsisht pjesën më të madhe të të tretës jugore të Francës (përveç vendit Bask Francez dhe Katalonjës Franceze ) si dhe një pjesë të Spanjës ( Lugina e Aranit ), Monakos dhe pjesë të Italisë ( Luginat Oksitane ).

Occitania është njohur si një koncept gjuhësor dhe kulturor që nga Mesjeta . Territori u bashkua në kohën romake si Shtatë Provincat ( latinisht: Septem Provinciae ^[2] ) dhe në Mesjetën e Hershme ( Aquitanica ose Mbretëria Visigotike e Tuluzës, ^[3] ose pjesa e Luigjit të devotshëm pas divisio regnorum të Thionville-it në 806 ^[4] ).

Aktualisht, rajoni ka një popullsi prej 16 milionë banorësh dhe midis 200,000-800,000 ^[5] njerëz janë ose folës amtarë ose të rrjedhshëm të oksitanishtes. ^[6] Më shpesh fliten frëngjisht, piemonteze, katalanisht, spanjisht dhe italisht . Që nga viti 2006, gjuha oksitane është gjuhë zyrtare në Katalonjë, e cila përfshin Luginën e Aranit ku oksitanishtja fitoi statusin zyrtar në 1990.

Nën sundimin e Perandorisë Romake, shumica e Occitanisë njihej si Aquitania, ^[7] territoret e pushtuara më parë njiheshin si Provincia Romana (shih Provence moderne), ndërsa provincat veriore të asaj që sot quhet Franca quheshin Gallia ( Gaul ). Nën Perandorinë e Mëvonshme, si Aquitania ashtu edhe Provincia Romana u grupuan në Shtatë Provincat ose Viennensis. Provence dhe Gallia Aquitania (ose Aquitanica ) kanë qenë në përdorim që nga kohërat mesjetare për Occitania (dmth. Limousin, Auvergne, Languedoc dhe Gascony ).

Dukati historik i Akuitanisë nuk duhet me rajonin modern të quajtur Aquitaine: kjo është arsyeja pse termi Occitania u ringjall në mesin e shekullit të XIX-të. Emrat "Ocitania" dhe "Gjuha Ocitane" (Occitana lingua) u shfaqën në tekstet latine që në 1242–1254 deri më 1290 dhe në vitet e mëvonshme të fillimit të shekullit të XIV; ekzistojnë disa tekste në të cilat zonës i referohen indirekt si "vendi i gjuhës Ocitane" (Patria Linguae Occitanae). Emri Lenga d'òc u përdor në italisht (Lingua d'òc) nga Dante në fundin e shekullit XIII. Mbaresa paksa e pazakontë e termit Occitania vjen me gjasë nga një nënpunës francez që bashkoi òc [ɔk] dhe Aquitània [ɑkiˈtanjɑ] në një term portmanto, duke shkrirë kështu gjuhën dhe tokën në një koncept.

Më 28 shtator 2016, Occitanie u bë emri i një rajoni administrativ që pasoi rajonet e Midi-Pyrénées dhe Languedoc-Roussillon, ^[8] është një pjesë e vogël e Ocitanisë.

Gjeografia

Ocitania përfshin rajonet e mëposhtme:

Gjysma jugore e Francës: Provence, Drôme-Vivarais, Auvergne, Limousin, Guyenne, Gascony, southern Dauphiné dhe Languedoc. Frëngjishtja është tashmë gjuha dominante në zonë dhe Ocitanishtja nuk ka status zyrtar.
Luginat Ocitane në Alpet italiane, ku gjuha ocitane fitoi status zyrtar në 1999. Këto janë 14 luginat piemonteze në provincat Cuneo dhe Torino, si dhe komunitetet e shpërndara malore të Ligurias (provinca e Imperias), dhe, papritmas, në një bashkësi (Guardia Piemontese) në rajonin e Kalabrisë (provinca e Kozencës).
Lugina e Aranit, në Pirenej, në Kataloni ku Ocitanishtja ka qenl gjuhë zyrtare që prej 1990
Principata e Monakos (ku Ocitanishtja flitej përkrah gjuhës Monégaske).

Rajonet historike

Béarn [Bearn] ( Pau ) – 6,800 km2 (est.)
Guyenne [Guiana] & Gascony ( Bordeaux ) – 69,400 km2 (est.)
Limousin [Lemosin] ( Limoges ) – 9700 km2 (est.)
La Marche (Limousin) [la Marcha] ( Guéret ) – 7,600 km2 (est.)
Auvergne [Auvèrnhe] ( Riom ) – 19,300 km2 (est.)
Languedoc [Lengadòc] ( Tuluza ) – 45,300 km2 (est.)
Dauphiné ( Grenoble ) – 8,500 km2 (est.)
Qarku i Nicës [County of Nissa] ( Nice ) – 3,600 km2 (est.)
Provence [Provença] ( Aix-en-Provence ) – 22,700 km2 (est.)
Comtat Venaissin [lo Comtat Venaicin] ( Carpentras ) – 3600 km2 (est.)
Qarku i Foix [County of Fois] ( Foix ) – 3,300 km2 (est.)

Ndarjet administrative në Francë

Shkufizimi i hapësirës ocitane (vijat e kuqe) brenda rajoneve administrative franceze (2016)

Kufijtë e Ocitanisë (pika të verdha) në departamentin Pyrénées-Atlantiques. Me të kuqe, the kllastëri bask.Me vija të gjelbra pikaloshe, limiti historik i provincave baske.

Rajonet administrative që mbulojnë Occitaninë janë si më poshtë: Rajoni Occitanie (përveç Pyrenees-Orientales ku shumica flasin katalanisht, megjithëse rajoni Fenouillèdes, në veri-perëndim të departamentit, domethënë i gjuhës dhe kulturës oksitane), Nouvelle- Aquitaine (përveç periferive ku flitet baske, poitevin dhe saintongeais ), Auvergne-Rhône-Alpes (në gjysmën jugore, domethënë pothuajse të gjithë Drôme dhe Ardeche, Isère jugore dhe disa skaje të Loire ) dhe Provence-Alpes- Côte d'Azur . Në Centre-Val de Loire flitet oksitanishtja në disa komuna në Cher dhe Indre jugore.

^ "The ancient language of the South France, was called, la langue d'oc, from the sound of its affirmative particle. From this circumstance, the country has been called Occitanie, and a specific portion of it, Languedoc. The French have lately formed a new adjective, Occitanique, to comprize all the dialects derived from the ancient tongue." in Sharon Turner, The history of England (during the middle ages), London, Longman, Hurst, &c. 1814. Read on GoogleBooks
^ Map of the Roman Empire, ca400 AD
^ Map of the Visigothic Kingdom
^ Map of the 806 divisio regnorum'. Louis' share in yellow.'
^ Fabrice BERNISSAN (2012). "Combien l'occitan compte de locuteurs en 2012 ?", Revue de Linguistique Romane, 76 (12/2011-07/2012), pp. 467-512
^ "World Directory of Minorities and Indigenous People". Arkivuar nga origjinali më 2009-04-29. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Jean-Pierre Juge (2001) Petit précis – Chronologie occitane – Histoire & civilisation, p. 14.
^ "Décret n° 2016-1264 du 28 septembre 2016 portant fixation du nom et du chef-lieu de la région Occitanie - Legifrance". www.legifrance.gouv.fr. Arkivuar nga origjinali më 2017-04-14. Marrë më 2017-04-13. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1] "The ancient language of the South France, was called, la langue d'oc, from the sound of its affirmative particle. From this circumstance, the country has been called Occitanie, and a specific portion of it, Languedoc. The French have lately formed a new adjective, Occitanique, to comprize all the dialects derived from the ancient tongue." in Sharon Turner, The history of England (during the middle ages), London, Longman, Hurst, &c. 1814. Read on GoogleBooks

[2] Map of the Roman Empire, ca400 AD

[3] Map of the Visigothic Kingdom

[4] Map of the 806 divisio regnorum'. Louis' share in yellow.'

[bernissan-5] Fabrice BERNISSAN (2012). "Combien l'occitan compte de locuteurs en 2012 ?", Revue de Linguistique Romane, 76 (12/2011-07/2012), pp. 467-512

[6] "World Directory of Minorities and Indigenous People". Arkivuar nga origjinali më 2009-04-29. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[7] Jean-Pierre Juge (2001) Petit précis – Chronologie occitane – Histoire & civilisation, p. 14.

[8] "Décret n° 2016-1264 du 28 septembre 2016 portant fixation du nom et du chef-lieu de la région Occitanie - Legifrance". www.legifrance.gouv.fr. Arkivuar nga origjinali më 2017-04-14. Marrë më 2017-04-13. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]