කොන්සවේටිව්වාදය
[1]ගතානුගතිකවාදය යනු සෞන්දර්යාත්මක, සංස්කෘතික, සමාජීය සහ දේශපාලන දර්ශනයකි, එය සාම්ප්‍රදායික සමාජ ආයතන ප්‍රවර්ධනය කිරීමට සහ ආරක්ෂා කිරීමට උත්සාහ කරයි.[1] ගතානුගතිකවාදයේ කේන්ද්‍රීය මූලධර්ම එය දිස්වන සංස්කෘතියේ සහ ශිෂ්ටාචාරයේ සාම්ප්‍රදායික වටිනාකම් හෝ භාවිතයන් සම්බන්ධයෙන් වෙනස් විය හැකිය. බටහිර සංස්කෘතිය තුළ, ගතානුගතිකයින් සංවිධානාත්මක ආගම, පාර්ලිමේන්තු ආන්ඩු, සහ දේපල අයිතිවාසිකම් වැනි ආයතන පරාසයක් ආරක්ෂා කිරීමට උත්සාහ කරයි.[2] ගතානුගතිකත්වයේ අනුගාමිකයින් බොහෝ විට නූතනවාදයට විරුද්ධ වන අතර සාම්ප්‍රදායික සාරධර්ම වෙත නැවත පැමිණීම අපේක්ෂා කරයි.[3][4]
ප්‍රංශ විප්ලවයේ ප්‍රතිපත්ති ආපසු හැරවීමට උත්සාහ කළ බර්බන් ප්‍රතිස්ථාපන කාලය තුළ 1818 දී François-René de Chateaubriand[5] සමඟ දේශපාලන සන්දර්භය තුළ මෙම යෙදුමේ පළමු ස්ථාපිත භාවිතය ආරම්භ විය. ඓතිහාසික වශයෙන් දක්ෂිණාංශික දේශපාලනය සමඟ සම්බන්ධ වූ මෙම යෙදුම පුළුල් පරාසයක අදහස් විස්තර කිරීමට භාවිතා කර ඇත. ගතානුගතික ලෙස සැලකෙන තනි ප්‍රතිපත්ති මාලාවක් නොමැත, මන්ද ගතානුගතිකත්වයේ අර්ථය රඳා පවතින්නේ යම් ස්ථානයක සහ වේලාවක සාම්ප්‍රදායික ලෙස සලකනු ලබන දේ මතය. පවතින සම්ප්‍රදායන්ට සහ ජාතික සංස්කෘතීන්ට අනුවර්තනය වී ඇති බැවින් ගතානුගතික චින්තනය සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස් වී ඇත.[6] උදාහරණයක් ලෙස, සමහර ගතානුගතිකයින් ආර්ථිකයට වැඩි රාජ්‍ය මැදිහත්වීමක් වෙනුවෙන් පෙනී සිටින අතර[7] අනෙක් අය වඩාත් ලැයිසෙස් ෆෙයාර් නිදහස් වෙළඳපොල ආර්ථික ක්‍රමයක් වෙනුවෙන් පෙනී සිටිති.[8] මේ අනුව ලෝකයේ විවිධ ප්‍රදේශවලින් පැමිණෙන ගතානුගතිකයින්-එක් එක් අය තම තමන්ගේ සම්ප්‍රදායන් ආරක්ෂා කරමින්-පුළුල් පරාසයක කරුණු සම්බන්ධයෙන් එකඟ නොවිය හැක. එඩ්මන්ඩ් බර්ක්, ප්‍රංශ විප්ලවයට විරුද්ධ වූ නමුත්, ඊට පෙර ඇමරිකානු විප්ලවයට පරස්පර විරෝධී ලෙස සහය දුන් 18 වැනි සියවසේ දේශපාලනඥයෙකු වන අතර, 1790 ගණන්වල ගතානුගතිකවාදයේ ප්‍රධාන න්‍යායාචාර්යවරයෙකු ලෙස පිළිගැනේ.[9][2]