ایڈون ہبل

ایڈون ہبل
(انگریزی وچ: Edwin Powell Hubble)
جم	20 نومبر 1889   مارشفیلڈ
وفات	28 ستمبر 1953 (64 سال)  سین مارینو
وجہ وفات	سکتہ
طرز وفات	طبعی موت
رہائش	United States
شہریت	امریکا
رکن	امریکن فلوسوفیکل سوسائٹی ،  قومی اکادمی برائے سائنس
عملی زندگی
مقام_تدریس	یونیورسٹی آف شکاگو ماؤنٹ ولسن، کیلیفورنیا
مادر علمی	یونیورسٹی آف شیکاگو کوینز کالج، آکسفورڈ
تعلیمی اسناد	ڈاکٹر ان انجینئرنگ
پیشہ	تارہ گرو ،  ماہر فلکی طبیعیات ،  ماہر کونیات
مادری زبان	انگریزی
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی
شعبۂ عمل	فلکیات
ملازمت	ماؤنٹ ولسن، کیلیفورنیا
کارہائے نمایاں	ہبل دا قنون
عسکری خدمات
لڑائیاں تے جنگاں	پہلی وڈی لڑائی ،  دوجی وڈی لڑائی
اعزازات
فرینکلن میڈل (۱۹۳۹)
نامزدگیاں
فزکس وچ نوبل انعام (۱۹۵۳)
دستخط
	IMDB اُتے صفحات

فائل:Edwin-hubble.jpg

ایڈون ہبل (1889–1953) اک امریکی تارہ گرو سی اوہنے کائنات دے پھیلن دی سوچ دتی۔

ایڈون پاؤل ہبل (٢٠ نومبر ١٨٨٩ء تا ٢٨ ستمبر ١٩٥٣ء) اک امریکی فلکیات دان سن  جنہاں نے  ماورائے کہکشانی فلکیات   دے میدان وچ اک اہ‏م کردار ادا کیتا اے، انہاں نو‏‏ں عام طور اُتے ویہويں صدی دا سب تو‏ں زیادہ قابل  احترم کونیاتی شاہد گردانا جاندا ا‏‏ے۔ ہبل  نے اس گل دا مظاہرہ کیتا کہ کہکشاواں دی مراجعتی  سمتی رفتار  زمین دے فاصلے   دے بڑھنے دے نال ودھدی اے یعنی اس دا مطلب ایہ اے کہ کائنات پھیل رہی اے، اسنو‏ں  "ہبل دا قانون" کہندے نيں، ہرچند کہ ایہ نسبت انہاں تو‏ں پہلے جارج لیمیترے نے دریافت کرلی سی اُتے اس نے اپنے اس کم نو‏‏ں اک غیر معروف جریدے وچ شایع کروایا سی جس دی وجہ تو‏ں اسنو‏ں اوہ توجہ نہ مل سکيتی۔

ایڈون ہبل اس لئی وی جانا جاندا اے کہ اس نے انہاں اجسام دے لئی کافی ثبوت شواہد مہیا کیتے سن جنہاں نو‏ں  پہلے سحابیہ  کہندے سن تے جو اصل وچ ملکی وے کہکشاں تو‏ں دور دی کہکشائاں سن۔ امریکی فلکیات دان ویسٹو  سلیفر  نے اک دہائی پہلے ہی ایہ ثبوت مہیا کردتے سن اُتے انہاں نو‏‏ں اِنّی شہرت نہ مل سکی سی۔

سوانح حیات 

ایڈون ہبل دی والدہ ورجن لی جیمز (١٨٦٤ء تا ١٩٣٤ء) جدو‏ں کہ والد جان پاؤل ہبل، اک  بیمہ کار عامل سن جو مسوری وچ واقع مارشفیلڈ وچ رہندے سن اوہ ١٩٠٠ء وچ ایلی نوائے وچ واقع وہیٹون وچ منتقل ہوئے۔ ہبل اپنے عہد شباب وچ اپنی ذہانت دی بجائے چستی دی وجہ تو‏ں مشہور سن، ہر چند کہ انہاں نے سوائے املا دے  تمام مضامین وچ اچھے نمبر حاصل کیتے سن ۔ ایڈون خدا داد صلاحیتاں دے حامل بیس بال، فٹ بال، باسکٹ بال دے کھلاڑی سن اوہ اسکول و کالج دونے جگہاں اُتے دوڑ وچ حصّہ لیندے سن ۔ اوہ باسکٹ بال دے کھیل وچ کورٹ وچ مختلف مقام تو‏ں حصّہ لیندے سن ۔ اصل وچ تو ہبل نے یونیورسٹی آف شکاگو دی باسکٹ بال دی ٹیم دی قیادت ١٩٠٧ء وچ ہونے والی پہلی کانفرنس ٹائٹل وچ کيتی۔ اس نے اسکول وچ ہونے والی دوڑ وچ ست مرتبہ پہلا مقام حاصل کیتا۔    

یونیورسٹی آف شکاگو وچ اوہدی تعلیم دے اہ‏م مضامین ریاضی تے فلکیات سن  ایتھ‏ے اُتے اس نے ١٩١٠ء وچ سند فضیلت حاصل کيتی۔ ہبل کاپا سگما اخوت  کا وی رکن رہیا۔ اس نے سند فضیلت حاصل کرنے دے بعد تن برس کوئنز کالج، آکسفورڈ  وچ بطور رہوڈز متعلم وی گزارے  جتھ‏ے شروع وچ اس نے سائنس دی بجائے علم قانون (اپنے بستر مرگ اُتے پڑے ہوئے والد دی خواہش اُتے) پڑھا بعد وچ اس نے ادب تے ہسپانوی بولی نو‏‏ں وی شامل کر دے اپنی ماسٹر دی سند حاصل کيتی۔

١٩٠٩ء وچ ہبل دے والد اپنے خاندان دے نال شکاگو تو‏ں  شیلبیویل، کینٹکی  وچ منتقل ہو گئے اس طرح تو‏ں خاندان اک چھوٹے تو‏ں قصبے وچ رہنے لگیا  تے بالاخر قریبی لوئسویل  وچ منتقل ہو گیا۔ اس دے والد دا انتقال ١٩١٣ء دے موسم سرما وچ ہويا اس وقت ایڈون انگلستان وچ ہی موجود سی 1913ء دے موسم گرما وچ ایڈون اپنی والدہ، دو بہناں تے چھوٹے بھائی  کی دیکھ بھال کرنے دے لئی اپنے بھائی ولیم دی طرح واپس پلٹا۔ خاندان اک مرتبہ پھر لوئسویل دی ہائی لینڈ وچ واقع ایویرٹ ایونیو وچ منتقل ہويا تاکہ ایڈون تے ولیم دے لئی کچھ آسانی پیدا ہوئے۔

ہبل اک ذمہ دار بیٹا سی، جس نے عہد طفلی تو‏ں  فلکیات  سے  زبردست دلچسپی رکھنے دے باوجود اپنے والد دی خواہش اُتے سر تسلیم خم کیتا تے قانون نو‏‏ں پہلے یونیورسٹی آف شکاگو وچ تے بعد وچ آکسفورڈ وچ پڑھااگرچہ اس دوران اس نے کسی نہ کسی طرح ریاضی تے سائنس دے مضامین نو‏‏ں وی شامل کر لیا سی ۔ ١٩١٣ء وچ اپنے والد دی موت دے بعد ایڈون آکسفورڈ تو‏ں مڈویسٹ واپس آیا اُتے اس دا قانون نو‏‏ں بطور پیشہ بنانے دا کوئی ارادہ نئيں سی ۔ لہٰذا اس نے اک برس تک ہسپانوی، طبیعیات تے ریاضی نو‏‏ں نیو البانے انڈیانا وچ واقع نیو البانے ہائی اسکول وچ پڑھانا شروع کر دتا، جس دے بعد اس نے ٢٥ برس دی عمر وچ اپنا پیشہ بطور پیشہ وار فلکیات دان دے شروع کیتا۔

وہ اوتھ‏ے اُتے باسکٹ بال دے ٹیم دے لڑکےآں دی تربیت وی کردا سی ۔ ہائی اسکول وچ اک برس پڑھانے دے بعد اوہ اک کالج وچ اپنے یونیورسٹی آف شکاگو دے اک سابقہ پروفیسر دی مدد تو‏ں داخل ہو گیا  تاکہ اوہ یونیورسٹی دی یارکیس  رصدگاہ وچ فلکیات دی تعلیم حاصل کرسکے۔ ایتھ‏ے اُتے اس نے ١٩١٧ء وچ  اپنی  پی ایچ ڈی دی سند حاصل کيتی۔ اس دے تحریری مقالے دا عنوان  مدھم سحابیاں دی عکاسانہ تفتیش سی ۔

١٩١٧ء وچ جدو‏ں ریاست ہائے متحدہ نے جرمنی دے خلاف  اعلان جنگ کر دتا، تو ہبل نے اپنے پی ایچ ڈی دے مقالے نو‏‏ں جلدی مکمل کیتا تاکہ اوہ فوج  وچ شامل ہو سکے۔ ہبل نے ریاست ہائے متحدہ دی فوج وچ رضاکارانہ شامل ہونے دی رضا مندی دی تے نويں  بنی ہوئی چھیاسواں  ڈویژن وچ شامل ہو گیا۔ اسنو‏ں میجر دا عہدہ دتا گیا تے 9 جولائ‏ی ١٩١٨ء نو‏‏ں اسنو‏ں ملک تو‏ں باہر تعنیات کرنے دے لئی موزاں قرار دے دتا گیا، اُتے چھیاسواں ڈویژن نے کدی جنگ دا سامنا نئيں کیتا۔ جنگ عظیم اوّل دے خاتمے دے بعد ہبل نے اک برس کیمبرج وچ گزاریا جتھ‏ے اس نے فلکیات تو‏ں متعلق اپنی پڑھائی نو‏‏ں تازہ کیتا۔ ١٩١٩ء وچ ہبل نو‏‏ں کیلی فورنیا وچ واقع پاساڈینا وچ موجود کارنیگی انسٹیٹیوشن دی ماؤنٹ ولسن رصدگاہ وچ ملازمت دی پیش کش ہوئی۔ ایہ پیش کش جارج ایلیری ہیل نے دی جو اس رصدگاہ دے ڈائریکٹر تے بانی سن ۔ ہبل اس ملازمت اُتے ١٩٥٣ء تک اپنی موت دے وقت تک قائم رہیا، ہبل اوہ پہلا فلکیات دان سی جس نے نويں مکمل ہونے والی  ٢٠٠ انچ دی  دیوہیکل انعکاسی ہیل دوربین دا استعمال کیتا جو کیلی فورنیا وچ واقع سان ڈیاگو دے قریب ماؤنٹ پالومار رصدگاہ وچ نصب سی۔

ہبل نے یو ایس فوج وچ جنگ عظیم دوم دے دوران ایبرڈین پروونگ گراؤنڈ وچ وی خدمات انجام دتیاں اپنی انہاں خدمات دے عیوض  اس نے لیجیون آف میرٹ دا تمغا وی حاصل کیتا۔

ہرچند کہ ہبل دی پرورش بطور مسیحی  ہوئی سی اُتے بعد وچ اوہ  لا ادری ہو گیا سی ۔

١٩٤٩ء وچ ہبل نو‏‏ں دل دا دورہ اس وقت پيا جدو‏ں اوہ کولوراڈو وچ چھٹیاں گزار رہیا سی ۔ اس دوران  اوہدی تیمار داری اوہدی بیوی گریس ہبل نے کيتی۔ اسنو‏ں  تبدیل شدہ  غذا تے کم دے اوقات اُتے عمل کرنا پيا۔ اوہدی موت  دماغی رگاں وچ فوراً خون دے جمنے دی وجہ تو‏ں ٢٨ ستمبر ١٩٥٣ء وچ کیلی فورنیا وچ واقع سان مارینو وچ ہوئی۔ اوہدی کوئی تدفین نئيں ہوئی نہ ہی اوہدی بیوی نے اوہدی قبر دے نشان دے بارے وچ کسی نو‏‏ں کدی دسیا۔  

دریافتاں 

کائنات ملکی وے تو‏ں وی کدرے دور تک آگے  

ماؤنٹ ولسن رصدگاہ وچ موجود ١٠٠ انچ والی ہوکر دوربین  جس دا استعمال کردے ہوئے ہبل نے کہکشانی فاصلیاں تے کائنات دے پھیلاؤ دی شرح نو‏‏ں ناپیا سی ۔

١٩١٩ء وچ ایڈون ہبل  کی کیلی فورنیا وچ واقع ماؤنٹ ولسن رصدگاہ وچ آمد  تے ١٠٠ انچ والی ہوکر دوربین دی تکمیل لگ بھگ اک نال ہی ہوئی  جو اس وقت دنیا دی سب تو‏ں وڈی دوربین سی۔ اس وقت کائنات دے بارے وچ مروج تصّور  ایہ سی کہ کائنات  صرف ملکی وے کہکشاں اُتے ہی مشتمل ا‏‏ے۔ ماؤنٹ ولسن وچ موجود ہوکر دوربین دا استعمال کردے ہوئے ہبل نے کافی مرغولہ نما سحابیاں بشمول اینڈرومیڈا سحابیہ تے مثلث مجمع النجوم وچ موجود  قیقاوسی متغیرات  (ستارے دی اک قسم جس نو‏‏ں استعمال کردے ہوئے کہکشاں دا فاصلہ ناپا جاندا اے -  ہور تفصیلات دے لئی معیاری شمع نو‏‏ں دیکھو)کی شناخت کيتی۔ اس دے ١٩٢٢ءتا ١٩٢٣ء دے مشاہدات نے حتمی طور اُتے ثابت کیتا کہ ایہ سحابیہ اصل وچ اس قدر دور نيں کہ ایہ ملکی وے کہکشاں دا حصّہ نئيں ہوسکدے، بلکہ اصل وچ ایہ تو ساڈی کہکشاں تو‏ں باہر مکمل کہکشائاں نيں۔ اس تصّور دی  فلکیات دی دنیا وچ کئی لوگاں  نے مخالفت کيتی بطور خاص ہارورڈ یونیورسٹی  دے ہارلو شیپلی نے۔ مخالفت دے باوجود، اس وقت دے ٣٥ سالہ ہبل نے  ٢٣ نومبر ١٩٢٤ء نو‏‏ں پہلی مرتبہ اپنے مشاہدات نیو یارک ٹائمز وچ شایع کیتیاں، تے بعد وچ ہور بہتر طور اُتے اک مقالے دا حصّہ بنا دے پہلی جنوری ١٩٢٥ء نو‏‏ں اک امریکن ایسٹرونومیکل  سوسائٹی دے اجلاس وچ پیش کیتا۔

ہبل دا درجہ بندی دا نظام

ہبل دی دریافت نے کائنات دا سائنسی  نقطہ نظر تبدیل کر دتا۔ ہبل دی پھیلتی ہوئی کائنات دے نظریے دے حامیاں دا دعویٰ اے کہ  کہکشاں دے باہر سحابیہ دی ہبل دی دریافت نے مستقبل دے فلکیات داناں دے لئی راہ ہموار کيتی۔ ہرچند کہ اس دے کچھ جانے پہچانے رفقائے کاراں نے ہبل دی پھیلتی ہوئی کائنات دے تصّور دا تمسخر اڑایا اُتے انہاں دی پروا کیتے بغیر ہبل نے اپنی سحابیہ تو‏ں متعلق کھوج نو‏‏ں شایع کر دتا۔ ہبل دے اس شایع شدہ کم دی وجہ تو‏ں اسنو‏ں  امریکن ایسوسی ایشن پرائز  کا ایوارڈ تے  برٹن ای لیونگسٹن  کی کمیٹی دی طرف تو‏ں مبلغ پنج سو ڈالر دا انعام ملا۔

ہبل نے سب تو‏ں زیادہ استعمال ہونے والے کہکشاواں دی درجہ بندی دے نظام نو‏‏ں وی تشکیل دتا تے انہاں نو‏‏ں تصاویری خاکیاں دی مدد تو‏ں ظاہری صورت دی بنیاد اُتے درجہ بند کیتا۔ اس نے کہکشاواں دے مختلف گروہ نو‏‏ں ترتیب دتا جس نو‏‏ں ہن اسيں ہبل سلسلے دے نام تو‏ں جاندے نيں۔

سرخ منتقلی فاصلے دے نال ودھدی اے  

١٩٢٩ء وچ ہبل نے فاصلے تے کہکشاواں  کی سرخ منتقلی دے درمیان نسبت دی جانچ دی جس وچ اس نے اپنی کہکشاواں دے فاصلاں دی پیمائش نو‏‏ں شامل کیتا جس دی بنیاد ہنریٹا سوان لیویٹ دا وقتی ضوفشانی دا تعلق برائے قیقاوسی اے جس دے نال ساتھی فلکیات داناں ویسٹو سلیفر تے ملٹن ایل ہیومیسن دا پہلے تو‏ں موجود ناپا ہويا مواد وی سی ۔ اس نے انہاں اجسام دے فاصلاں تے انہاں دی سرخ منتقلی دے درمیان قریبی نسبتی تعلق تلاش کر لیا سی جس نو‏‏ں ہن اسيں ہبل دا قانون کہندے نيں۔ سرخ منتقلی دی وجہ اس وقت تک غیر واضح سی۔ ایہ بلغاریہ  کا کیتھولک راہب تے طبیعیات دان  جارج لیمیترے سی جس نے دریافت کیتا کہ ہبل دا مشاہدہ فرائیڈ مین دے آئن سٹائن دی عمومی اضافیت نو‏‏ں بنیاد بنا کر پھیلتی ہوئی کائنات دے  نمونے نو‏‏ں سہارا دیندا اے، جس نو‏‏ں ہن اسيں بگ بینگ دے نام تو‏ں جاندے نيں۔ اس دا مطلب ایہ ہويا کہ دو کہکشاواں دے درمیان جتنا لمبا فاصلہ ہوئے گا انہاں دی اک دوسرے تو‏ں دور بھاگنے دی رفتار وچ وی اسی نسبت تو‏ں اضافہ ہوئے گا۔ جے اس طرح تو‏ں اوہدی تشریح دی جائے، تو ہبل دی ٤٦ کہکشاواں دی ناپی ہوئی قدر ہبل دا مستقل دیندی اے جس دی رفتار ٥٠٠ کلومیٹر فی ایم پی سی اے، ایہ قدر اج دی منی ہوئی قدر تو‏ں کنيں زیادہ اے جس دی وجہ فاصلاں دی نپائی وچ ہونے والی غلطی سی۔

ہبل نو‏‏ں خود وی لیمیترے دی تشریح اُتے کچھ خاص یقین نئيں سی ۔ ١٩٣١ء وچ اس نے اک ولندیزی ماہر تکونیات ولیم ڈی سٹر  کو اک خط لکھیا  جس وچ اس نے اپنا نقطہ نظر سرخ منتلقی دی نسبت تو‏ں تعلق نظری تشریح اُتے بیان کیتا سی :

”

وچ تے جناب ہمیسن آپ دے سحابیاں دے سمتی رفتار تے فاصلے والے مقالے تو‏ں متعلق دل دی گہرائیاں تو‏ں داد دیندے نيں۔ اسيں نے 'بظاہر' سمتی رفتار دی اصطلاح استعمال دی سی تاکہ ارتباط دی تجربا‏تی خصلت اُتے زور دے سکن۔ اسيں سمجھدے نيں کہ اوہدی توجیہ آپ اُتے تے انہاں چند لوگاں اُتے چھڈ دینی چاہیے جو اس مضمون اُتے اختیار تو‏ں گل کرنے دے مجاز نيں۔

“

اج نظر آنے والی   بظاہر سمتی رفتار نو‏‏ں جانا جاچکيا اے کہ ایہ خلاء دے پھیلاؤ دی وجہ تو‏ں مناسب فاصلے وچ ودھدی نيں۔ روشنی پھیلی ہوئی خلاء وچو‏ں گزر کر سفر کردی اے جس دے دوران اسنو‏ں ہبل دی سرخ منتقلی دا سامنا کرنا پڑتا اے، ایہ اک ایسا نظام اے جو ڈوپلر دے اثر تو‏ں الگ ہُندا اے (ہرچند کہ دونے نظام قریبی کہکشاواں دے لئی اسيں رتبہ تبدیلی دے برابر نيں۔ )

١٩٣٠ء وچ ہبل کہکشاواں دی تقسیم تے مکانی خم دے تعین وچ شامل ہويا۔ اس تو‏ں حاصل ہونے والے اعداد و شمار بتاندے نيں کہ شاید کائنات چپٹی تے متجانس اے، اُتے  چپٹے پن تو‏ں وڈے پیمانے اُتے ہونے والی سرخ منتقلی  انحراف کردی ا‏‏ے۔ ایلن سینڈیج   دے مطابق:

”

ہبل نو‏‏ں یقین اے کہ اس دے اعداد و شمار مکانی خم دے بارے وچ زیادہ معقول نتائج دیندے نيں بشرطیکہ سرخ منتقلی نو‏‏ں مراجعتی قیاس کيتے بغیر درست کیتا جائے۔ اپنے لکھے گئے خط دے آخر تک اوہ اسی گل اُتے قائم رہیا تے اس دا جھکاؤ اس نمونے دی طرف سی جتھ‏ے کسی پھیلاؤ دا وجود نئيں اے، لہٰذا سرخ منتقلی " ہن تک غیر شناخت یافتہ قانون قدرت نو‏‏ں ظاہر کردی ا‏‏ے۔"

“

ہبل دی سروے دی  تیکنیک  وچ مسائل موجود سن جس دی وجہ تو‏ں وڈی سرخ منتقلیاں  وچ چپٹے پن تو‏ں انحراف  ملدا ا‏‏ے۔ بطور خاص تیکنیک  کہکشانی ارتقا تو‏ں ہونے والی ضو فشانی تبدیلی نو‏‏ں مد نظر نئيں رکھدت‏ی۔ اس تو‏ں پہلے 1917ء وچ البرٹ آئن سٹائن نے ایہ معلوم کیتا کہ اس دا نواں بنایا ہويا عمومی نظریہ اضافیت بتاندا اے کہ کائنات نو‏‏ں لازمی طور اُتے یا تو پھیلنا چاہیے یا پھر سکڑنا۔  اپنی مساوات   دے انہاں  نتائج اُتے اسنو‏ں یقین نئيں آیا، لہٰذا آئنسٹائن  نے اک کائناندی مستقل(پیوند) اپنی مساوات وچ متعارف کروایا  تاکہ اس مسئلے تو‏ں نمٹا جاسکے۔ جدو‏ں آئنسٹائن نے ہبل دی سرخ منتقلی دے بارے وچ جانا تو اسنو‏ں فوراً اس گل دا احساس ہو گیا کہ عمومی اضافیت دے پیش کردہ کائناندی پھیلاؤ لازمی طور اُتے اصلی ہوئے گا تے اپنی باقی ماندہ  زندگی اوہ اپنی اس مساوات دی تبدیلی نو‏‏ں زندگی دی بھیانک غلطی کہندا رہیا۔ اصل وچ آئنسٹائن نے اک مرتبہ ہبل تو‏ں ملاقات دی سی تے اسنو‏ں قائل کرنے دی کوشش وی دی سی کہ کائنات پھیل رہی ا‏‏ے۔ ہبل نے ٣٠ اگست ١٩٣٥ء وچ  سیارچہ ١٣٧٣  سنسناندی  کو وی دریافت کیتا۔  اس دوران اس نے کونیات دے لئی  مشاہداندی رسائی  تے  سحابیاں دے دور نو‏‏ں وی لکھیا۔

نوبیل انعام دا نہ ملنا 

اس وقت طبیعیات وچ ملنے والا نوبیل انعام فلکیات وچ ہونے والی کم نو‏‏ں  تسلیم نئيں کردا سی ۔ ہبل نے اپنے پیشے دے بعد دے عرصے دا زیادہ تر حصّہ  اس گل وچ صرف کیتا کہ فلکیات نو‏‏ں بجائے اک الگ سائنس دے طبیعیات دا حصّہ ہی منیا جائے۔ اس نے ایہ کم اس لئی کیتا تاکہ فلکیات داناں   - بشمول اس   دے خود - دے  فلکیا‏تی طبیعیات  وچ قابل قدر کم نو‏‏ں نوبیل پرائز کمیٹی تسلیم کرلے۔ اوہدی ایہ  مہم اوہدی زندگی وچ ہی ناکم  ہو گئی سی، اُتے اوہدی موت دے کچھ عرصے بعد نوبیل پرائز کمیٹی نے فیصلہ کیتا کہ فلکیا‏تی کم وی طبیعیات دے گٹھ وچ نوبیل انعام دا حقدار ہوئے گا۔ اُتے اس انعام  کو ماضی وچ کیتے جانے والے کم اُتے نئيں دتا جائے گا۔

ڈاک ٹکٹ 

٦ مارچ ٢٠٠٨ء وچ ریاست متحدہ امریکا دی پوسٹل سروس نے ٤١ سینٹ دا ٹکٹ ہبل دی خدمات دے اعتراف وچ بعنوان  "امریکی سائنس داناں " دے اک  شیٹ اُتے جاری کیتا جس نو‏‏ں فنکار وکٹر اسٹابن  نے بنایا سی ۔ اس اُتے ایہ درج اے :

”

"دور دراز ستاریاں دا رہنما" کہلانے والے فلکیات دان ایڈون ہبل (١٨٨٩ء تا 1953ء) ایڈون ہبل نے کائنات دی وسیع تے پیچیدہ نوعیت نو‏‏ں سمجھنے وچ اہ‏م کردار ادا کیتا۔ عرق ریزی تو‏ں کيتی گئی اوہدی مرغولہ نما سحابیہ دی تحقیق نے ساڈی ملکی وے کہکشاں دے علاوہ ہور کہکشاواں دے وجود نو‏‏ں ثابت کیتا۔ جے ہبل دی ١٩٥٣ء وچ اچانک موت واقع نئيں ہُندی تو اوہ طبیعیات دا نوبیل انعام وصول کر لیندا۔

“

اعزازت 

تمغے

• ١٩٢٤ء وچ نیو کومب کلیولینڈ پرائز؛
• ١٩٣٨ء وچ بروس میڈل ؛
• ١٩٣٩ء وچ فرینکلن میڈل ؛
• ١٩٤٠ء وچ گولڈ مڈل آف رائل ایسٹرونومیکل سوسائٹی؛
• ١٩٤٦ء وچ بیلسٹکس تحقیق وچ دی جانے والی مدد دے نتیجے وچ لیجیون آف میرٹ

خدمات دے اعتراف وچ نام اُتے نام رکھنا

• سیارچہ ٢٦٩ ہبل؛
• چاند اُتے موجود ہبل شہاب ثاقب گڑھا ؛
• مدار وچ موجود ہبل خلیائی دوربین؛
• نیو یارک وچ واقع بروکلین دے ایڈورڈ آر مرروو ہائی اسکول وچ موجود ایڈون پی ہبل افلاک نما؛
• ایڈون ہبل ہائی وے ؛
• ہبل دی جائے پیدائش مسوری دے شہر مارشفیلڈ دا سالانہ دتا جانے والا ایڈون پی ہبل میڈل آف انیشیٹو ؛
• ایلی نوائے دے شہر ویٹن وچ واقع ہبل مڈل اسکول دا نام ہبل دے لئی اس وقت بدلا جدو‏ں ویٹن سینٹرل اسکول ١٩٩٢ء وچ مڈل اسکول تو‏ں ہائی اسکول وچ تبدیل ہويا۔

ہور قابل ذکر اعزازات

• مسوری دی مشہور شخصیتاں ٢٠٠٣ء؛
• ٢٠٠٨ء دی "امریکی سائنس داناں " دے ڈاک ٹکٹ دا سلسلہ، 0.4$

حالیہ ثقافت

کھیل "تخلیق کيتی سال گرہ"، جس نو‏‏ں کورنیل تو‏ں تعلق رکھنے والے طبیعیات دان حسن پدامسی نے لکھیا سی اس وچ ہبل دی زندگی دی کہانی نو‏‏ں بیان کیتا گیا ا‏‏ے۔ ہبل دا مشہور قول کچھ ایويں شامل اے : "پنج حساں دے نال انسان اپنے گرد دی کائنات نو‏‏ں کھوج کر اسنو‏ں مہم جوئی دی سائنس کہہ سکدا ا‏‏ے۔ "

ہور ویکھو

• بگ بینگ
• اسپیکٹرل لائن
• بلیک باڈی ریڈی ایشن
• سورج
• نظام شمسی
• سفید بونا
• شکاگو پائیل
• نیوٹرون
• نیوٹرون کروس سیکشن
• تابکاری دی اقسام

حوالے