południe

Podobna pisownia: poludnie • Południe

południe (język polski)

wymowa:: IPA: [pɔˈwudʲɲɛ], AS: [pou̯udʹńe], zjawiska fonetyczne: zmięk.• -ni… ^?/i; ^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj nijaki

(1.1) chwila, kiedy Słońce jest najwyżej nad horyzontem w ciągu dnia; godzina dwunasta; zob. też południe (12:00) w Wikipedii

(1.2) geogr. kierunek wskazywany przez lewą rękę przy patrzeniu na zachód; zob. też południe w Wikipedii

(1.3) państwa leżące na południu (1.2), blisko równika, w klimacie gorącym lub ciepłym

odmiana:

(1.1-2)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	południe	południa
dopełniacz	południa	południ
celownik	południu	południom
biernik	południe	południa
narzędnik	południem	południami
miejscownik	południu	południach
wołacz	południe	południa

(1.3) blm

przypadek	liczba pojedyncza
mianownik	południe
dopełniacz	południa
celownik	południu
biernik	południe
narzędnik	południem
miejscownik	południu
wołacz	południe

przykłady:: (1.1) W każde południe polskie radio transmituje hejnał z Krakowa.; (1.2) (…) potem pójdziemy 5 kilometrów na południe (…); (1.3) Mam dość naszego klimatu. Następną zimę spędzę na południu.

składnia:: (1.2) na południe od + B.

kolokacje:: (1.1) w południe • przed południem • po południu • do południa • sobotnie / niedzielne południe; (1.2) iść / jechać / lecieć / udać się / wybrać się / wyprawiać się / ruszać / podróżować na południe • być na południe od czegoś • przyjść od / z południa

synonimy:: (1.2) S, pd.

antonimy:: (1.1) północ; (1.2) północ; (1.3) północ

hiperonimy:: (1.1) pora dnia

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:: rzecz. Południe n, południowiec mos, Południowiec, południk m, popołudnie n, przedpołudnie n, południca ż; czas. południować ndk.; przym. południowy; przysł. południowo

związki frazeologiczne:: w grudniu po południu • od świętej Anny nie doczeka południa deszcz poranny • gdy się grzmot w lipcu od południa poda, drzewom się znaczy szwank i nieuroda

etymologia:: pol. pół + dzień

uwagi:: Forma celownika liczby pojedynczej tego rzeczownika brzmi „południu”. Wyjątkowo w książkowej frazie „ku południowi” poprawna jest też nieregularna forma „południowi”^[1]^[2]^[3].; zob. też południe (ujednoznacznienie) w Wikipedii

tłumaczenia:

abazyński: (1.1) щыбжьан; (1.2) къабльа
albański: (1.1) mesditë; (1.2) jug
angielski: (1.1) noon, midday; (1.2) south; (1.3) South
arabski: (1.2) جنوب (ǧanūb)
baskijski: (1.1) eguerdi; (1.2) hego
białoruski: (1.1) поўдзень m, полудзень m; (1.2) поўдзень m
bułgarski: (1.1) пладне n; (1.2) юг m
chiński standardowy: (1.2) 南 (nán)
chorwacki: (1.1) podne n; (1.2) jug m
czeczeński: (1.2) къилбе
czeski: (1.1) poledne; (1.2) jih
dolnołużycki: (1.1) połdnjo n, połudnjo n; (1.2) pódpołdnjo n
duński: (1.1) middag w, middagstid w; (1.2) syd; (1.3) syd n, syden n
esperanto: (1.1) tagmezo; (1.2) sudo
fidżyjski: (1.2) ceva
francuski: (1.1) midi; (1.2) sud m, midi m
galicyjski: (1.1) mediodía m; (1.2) sur m, mediodía m
górnołużycki: (1.1) připołdnjo n; (1.2) połdnjo n
hawajski: (1.2) hema
hebrajski: (1.2) דרום m (darom)
hiszpański: (1.1) mediodía m, mediodía verdadero m; (1.2) sur m, mediodía m
interlingua: (1.1) meridie, medie-die; (1.2) sud
islandzki: (1.1) hádegi; (1.2) suður
jidysz: (1.1) מיטאָג m (mitog), האַלבער טאָג m (halber tog); (1.2) דרום m (dorem)
karpatorusiński: (1.1) полїдне m
kaszubski: (1.1) pôłnié n; (1.2) pôłnié n
kataloński: (1.1) migdia m; (1.2) sud m
kirgiski: (1.2) түштүк
krymskotatarski: (1.1) üyle
łaciński: (1.1) meridies, auster
nepalski: (1.2) दक्षिण (dakṣiṇa)
niderlandzki: (1.1) middag m; (1.2) zuiden n
niemiecki: (1.1) Mittag m; (1.2) Süden m
norweski (bokmål): (1.1) middag m; (1.2) sør n, syd n
nowogrecki: (1.1) μεσημέρι n; (1.2) νότος m
polski język migowy:
(w zapisie SignWriting)
(1.1) południe, po południu: ; (1.2)
rosyjski: (1.1) полдень m; (1.2) юг m
rumuński: (1.1) prânz n
sanskryt: (1.2) याम्या
serbski: (1.1) подне m
słowacki: (1.1) poludnie n; (1.2) juh m
szkocki gaelicki: (1.2) deas ż
szwedzki: (1.1) middag w; (1.2) syd, söder
turecki: (1.1) öğle; (1.2) güney
tuvalu: (1.1) fakatutonu
tybetański: (1.2) ལྷོ
ukraiński: (1.1) полудень m, південь m; (1.2) південь m
wepski: (1.1) suvi
węgierski: (1.1) dél; (1.2) dél
wilamowski: (1.1) myttag m, myttak m, myttaog m, mytag m
włoski: (1.1) mezzogiorno m; (1.2) mezzogiorno m

źródła:

↑ Hasło „południe” w: Słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. Witold Doroszewski, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980, ISBN 83-01-03811-X, s. 540.
↑ Hasło „południe” w: Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. Andrzej Markowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, ISBN 978-83-01-14198-1, s. 816.
↑ Hasło „południe” w: Daniela Podlawska, Magdalena Światek-Brzezińska, Słownik poprawnej polszczyzny, Wydawnictwo Szkolne PWN ParkEdukacja, Warszawa-Bielsko-Biała 2009, ISBN 978-83-7446-842-8, s. 329.

[1] Hasło „południe” w: Słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. Witold Doroszewski, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980, ISBN 83-01-03811-X, s. 540.

[2] Hasło „południe” w: Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. Andrzej Markowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, ISBN 978-83-01-14198-1, s. 816.

[3] Hasło „południe” w: Daniela Podlawska, Magdalena Światek-Brzezińska, Słownik poprawnej polszczyzny, Wydawnictwo Szkolne PWN ParkEdukacja, Warszawa-Bielsko-Biała 2009, ISBN 978-83-7446-842-8, s. 329.

[1]

[2]

[3]