Wyspy Heard i McDonalda

Wyspy Heard i McDonalda^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
	; Wyspa Heard - zdjęcie wykonane przez NASA
Państwo	Australia
Typ	przyrodniczy
Spełniane kryterium	VIII, IX
Numer ref.	577
Region	Azja i Pacyfik
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1997; na 21. sesji
	Położenie na mapie Oceanu Indyjskiego Wyspy Heard i McDonalda
	53°05′57,1″S 73°31′19,3″E/-53,099194 73,522028
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Terytorium Wysp Heard i McDonalda
Territory of Heard Island and McDonald Islands
	terytorium zewnętrzne
Herb	Flaga
Państwo	Australia
Data powstania	1947
Powierzchnia	412 km²
Populacja (2007); • liczba ludności	; 0
Strefa czasowa	UTC +5
Języki urzędowe	angielski
	Położenie na mapie;
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Wyspy Heard i McDonalda^[1] – australijskie terytorium obejmujące dwie niezamieszkane wyspy położone na południowym Oceanie Indyjskim^[a] 53°06′S 72°31′E/-53,100000 72,516667, mniej więcej w 2/3 drogi pomiędzy Madagaskarem i Antarktydą. Są wyspami wulkanicznymi i pod względem geologicznym stanowią wynurzoną część Wyniesienia Kergueleńskiego^[2].

Geografia

Wyspy leżą w pasie wyjących pięćdziesiątek i są bardzo oddalone od kontynentów: od Afryki dzieli je 4700 km, od Australii 4000 km, a od Antarktydy ok. 1000 km. Najbliższym lądem są francuskie Wyspy Kerguelena, 450 km na północny zachód. Główna Wyspa Heard jest bardzo górzysta i niegościnna, jej większą część tworzy masyw Big Ben z najwyższym szczytem Mawson Peak (2745 m n.p.m.), który jest także najwyższą górą Australii. Wyspy McDonalda są małe i kamieniste. Na wyspach tych znajdują się jedyne czynne wulkany Australii. Łączna powierzchnia wysp wchodzących w skład terytorium wynosi około 412 km². Na żadnej z wysp nie ma przystani ani portu, jedynie oddalone od brzegu kotwicowisko^[2].

Wyspy jako terytoria należące do Australii administrowane są z Hobart przez Australian Antarctic Division (AAD), wydział do spraw Antarktyki w australijskim Ministerstwie Środowiska. Jedynymi gośćmi na wyspach są zazwyczaj naukowcy, prowadzący tam różnego rodzaju badania^[3].

Wyspy są bezludne i nie mają żadnej gospodarki, ale rząd australijski zezwala na prowadzenie połowów w otaczających je wodach^[2]. Wyspy otrzymały własny kod kraju (ISO 3166-2:HM) i mają własną domenę internetową .hm.

Przyroda

Ze względu na dziewicze środowisko wyspy te zostały w 1997 wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Wśród wysp subantarktycznych wyróżnia je trwająca aktywność wulkaniczna i brak gatunków inwazyjnych w ekosystemie. Wyspy są zamieszkane przez różne gatunki fok i ptaków morskich. Na Heard występuje endemiczny podgatunek pochwodzioba czarnodziobego (Chionis minor nasicornis) i kormorana niebieskookiego (Phalacrocorax atriceps nivalis) oraz endemiczne bezkręgowce. Lodowce wyspy Heard mają małą miąższość i szybko reagują na zmiany klimatu^[4].

Historia

Wyspa Heard została nazwana na cześć kapitana Johna Hearda, dowódcy statku Oriental, który odkrył ją 25 listopada 1853. Doniesienia o odkryciu w latach 30. XIX wieku są uważane za wątpliwe. Nieco później, 4 stycznia 1854, kapitan William McDonald odkrył niedaleko położone Wyspy McDonalda. Trudne warunki pogodowe uniemożliwiły mu lądowanie^[3].

W ciągu pięciu lat od odkrycia na Heard ponad 50 razy lądowali łowcy fok, polujący na mirungi (tzw. słonie morskie). Już w 1859 roku płetwonogie zostały prawie wytrzebione, ale aż do 1877 roku na wyspach pozyskiwano foczy tłuszcz. Procederem tym zajmowali się prawie wyłącznie amerykańscy marynarze. Trudne warunki pogodowe i brak osłoniętych zatok sprawiły, że wiele statków wpadło na mielizny lub nawet zatonęło u brzegów wyspy^[5].

Wyprawy naukowe na wyspę Heard rozpoczęły się w 1874 roku, kiedy przybił do niej okręty HMS Challenger i SMS Arcona, jednak warunki odstraszyły badaczy. Następne wizyty miały miejsce dopiero na początku XX wieku^[5]. W 1947 roku Wielka Brytania oddała te wyspy pod zarząd Australii^[2] i od tamtej pory Australijczycy organizują okresowe wyprawy na wyspy^[3].

Uwagi

↑ Umowną granicą Oceanu Południowego jest równoleżnik 60° S, przebiegający na południe od tych wysp. Jednakże leżą one na południe od strefy konwergencji antarktycznej, która jest naturalną granicą wód antarktycznych.

Przypisy

↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych Świata. Maciej Zych (redaktor). Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2013, s. 678. ISBN 978-83-254-1988-2.
↑ ^a ^b ^c ^d Heard Island and McDonald Islands. [w:] The World Factbook [on-line]. Central Intelligence Agency, 2016-02-13. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c About Heard Island. Australian Antarctic Division, Department of the Environment, 2005-02-28. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).
↑ Heard and McDonald Islands. UNESCO. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).
↑ ^a ^b History. Australian Antarctic Division, Department of the Environment, 2005-02-28. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[ocean-4] Umowną granicą Oceanu Południowego jest równoleżnik 60° S, przebiegający na południe od tych wysp. Jednakże leżą one na południe od strefy konwergencji antarktycznej, która jest naturalną granicą wód antarktycznych.

[KSNG-3] Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych Świata. Maciej Zych (redaktor). Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2013, s. 678. ISBN 978-83-254-1988-2.

[CIA-5] Heard Island and McDonald Islands. [w:] The World Factbook [on-line]. Central Intelligence Agency, 2016-02-13. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).

[about-6] About Heard Island. Australian Antarctic Division, Department of the Environment, 2005-02-28. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).

[UNESCO-7] Heard and McDonald Islands. UNESCO. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).

[history-8] History. Australian Antarctic Division, Department of the Environment, 2005-02-28. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).

[a]

[b]

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

Stany	Australia Południowa Australia Zachodnia Nowa Południowa Walia Queensland Tasmania Wiktoria
Terytoria wewnętrzne	Australijskie Terytorium Stołeczne Terytorium Jervis Bay Terytorium Północne
Terytoria zewnętrzne	Australijskie Terytorium Antarktyczne Norfolk Wyspa Bożego Narodzenia Wyspy Ashmore i Cartiera Wyspy Heard i McDonalda Wyspy Kokosowe Wyspy Morza Koralowego

Terytoria na południe od 60°	Antarktyda Argentyńska (część Argentyny) Australijskie Terytorium Antarktyczne Brytyjskie Terytorium Antarktyczne Chilijskie Terytorium Antarktyczne (część Chile) Dependencja Rossa Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne (częściowo na północ od 60°) Wyspa Piotra I Ziemia Królowej Maud
Terytoria na północ od 60°	Georgia Południowa i Sandwich Południowy Wyspa Bouveta Wyspy Heard i McDonalda
Integralne części państw i terytoriów położonych poza Antarktyką	Gough (część Wyspy Świętej Heleny, Wyspy Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha) Macquarie (część Australii) Wyspy Księcia Edwarda (część RPA)

Kulturowe	Budynek Wystawy Królewskiej i Carlton Gardens w Melbourne Opera w Sydney Australijskie miejsca zesłańców (brytyjskie kolonie karne w Australii) Krajobraz kulturowy Budj Bim
Przyrodnicze	Wielka Rafa Koralowa Region Wyschniętych Jezior Willandra Wyspy Lorda Howe Środkowo-Wschodni Rezerwat Lasów Deszczowych na granicy Nowej Południowej Walii oraz Queensland Zatoka Rekina Wyspa Fraser Zespoły skamielin ssaków australijskich Riversleigh/Naracoorte Wyspy Heard i McDonalda Wyspa Macquarie Park Narodowy Gór Błękitnych Park Narodowy Purnululu Ningaloo Coast
Mieszane	Park Narodowy Kakadu Tasmanian Wilderness – parki narodowe zachodniej Tasmanii Park Narodowy Uluru-Kata Tjuta, (Uluru) (Kata Tjuta)