Przejdź do zawartości

Szanghaj

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Na tę stronę wskazuje przekierowanie ze „Shanghai”. Zobacz też: Shanghai – szwedzki zespół muzyczny.
Szanghaj
Shanghai
上海
miasto wydzielone
Ilustracja
Państwo

 Chińska Republika Ludowa

Burmistrz

Gong Zheng

Powierzchnia

6340[1] km²

Wysokość

4[2] m n.p.m.

Populacja (2017)
• liczba ludności
• gęstość


24 237 800[1]
3823 os./km²

Nr kierunkowy

021

Kod pocztowy

200000-202100

Tablice rejestracyjne

沪 A, B, D, E, F, G, H, J, K
沪C (przedmieścia)

Położenie na mapie Chin
Mapa konturowa Chin, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Szanghaj”
Ziemia31°12′N 121°30′E/31,200000 121,500000
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Szanghaj, dzielnica Pudong

Szanghaj (ⓘShanghai, chiń. 上海; pinyin Shànghǎi) – miasto we wschodnich Chinach, przy ujściu rzeki Jangcy, jedno z czterech miast wydzielonych Chińskiej Republiki Ludowej. Cała jednostka administracyjna liczyła w 2018 roku 24 237 800 mieszkańców[1]. Port w Szanghaju jest największym na świecie pod względem wielkości przeładunku kontenerowego[3]. Działa tutaj również jedna z największych giełd. W dzielnicy Pudong, leżącej naprzeciwko historycznego Bundu, skupia się jedna z największych na świecie liczba wieżowców[4]. W mieście znajduje się Konsulat Generalny RP.

Nazwa

[edytuj | edytuj kod]

Nazwa miasta składa się ze znaków „na” i „morze” (nie znaczy jednak „na morzu” – „na morzu” to po chińsku 海上 hǎi shàng), często interpretuje się ją jako „Najdalszy zasięg morza” lub „(Naprzód) w morze”. Skrócone nazwy to 滬 (uproszcz. 沪, Hù) lub 申 (Shēn). Szanghaj miał także liczne przydomki, nadane przez przybyszów z zachodu, m.in. Paryż Wschodu, Królowa Orientu i Azjatycka Prostytutka (chodzi tu o lata upadku Szanghaju – dwudzieste i trzydzieste – kiedy szerzyły się przestępczość i prostytucja).

Geografia i klimat

[edytuj | edytuj kod]

Szanghaj leży przy ujściu rzeki Jangcy do Morza Wschodniochińskiego (część Oceanu Spokojnego), zaś od południa nad zatoką Hangzhou. Przy wschodniej granicy miasta znajduje się jezioro Dian Shan o powierzchni 62 km²[5]. Miasto, które jest przedzielone na dwie części rzeką Huangpu, leży na równinie, której średnia wysokość nad poziomem morza wynosi około czterech metrów, zaś najwyższym punktem jest wzgórze Dajin, które ma 103,4 m wysokości[6]. Ponadto powiat Chongming obejmuje trzy wyspy położone w ujściu rzeki Jangcy – Chongming (pow. 1267 km²), Changxing (pow. 88 km²) i Hengsha (pow. 56 km²)[7].

W Szanghaju występują wszystkie cztery pory roku. Latem temperatury osiągają 37 °C, a niekiedy przekraczają 40 °C[8]. Zimą występuje duże zachmurzenie, a latem jest wilgotno. Jesień i wiosna w mieście są ciepłe, i zwykle są to najlepsze pory do zwiedzania miasta przez turystów. Zima zaczyna się w połowie grudnia, a kończy wraz z lutym. W okresie letnim jest najwięcej opadów deszczu.

Średnia temperatura i opady dla Szanghaju (okres 30 letni)
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C] 7.7 8.6 12.7 18.6 23.5 27.2 31.6 31.5 27.2 22.3 16.7 10.6 19,9
Średnie temperatury w nocy [°C] 0.5 1.5 5.1 10.6 15.7 20.3 24.8 24.7 20.5 14.7 8.6 2.4 12,5
Opady [mm] 39 59 81 102 115 152 128 133 156 61 51 35 93
Średnia liczba dni z opadami 9 10 13 13 13 14 12 10 12 9 8 7 130
Źródło: Światowa Organizacja Meteorologiczna[9]

Podział administracyjny

[edytuj | edytuj kod]
Dzielnica Xuhui

Szanghaj dzieli się na 15 dzielnic i 1 powiat (Chongming).

Podział miasta Szanghaj[1]
Huangpu
Xuhui
Changning
Putuo
Yangpu
Minhang
Baoshan
Jiading
Pudong
Jinshan
Songjiang
Qingpu
Fengxian
Chongming
Jing'an
Hongkou
Nazwa dzielnicy Populacja
(2018) 		Powierzchnia
(km²) 		Gęstość zaludnienia
(/km²)
Baoshan (宝山区) 2 042 300 270,99 7536
Changning (长宁区) 694 000 38,3 18 120
Chongming (崇明区) 688 100 1185,49 580
Fengxian (奉贤区) 1 152 000 687,39 1676
Hongkou (虹口区) 797 000 23,48 33 944
Huangpu (黄浦区) 653 800 20,46 31 955
Jiading (嘉定区) 1 588 900 464,2 3423
Jing’an (静安区) 1 062 800 36,88 28 818
Jinshan (金山区) 805 000 586,05 1374
Minhang (闵行区) 2 543 500 370,75 6860
Pudong (浦东新区) 5 550 200 1210,41 4585
Putuo (普陀区) 1 281 900 54,83 23 380
Qingpu (青浦区) 1 219 000 670,14 1819
Songjiang (松江区) 1 762 200 605,64 2910
Xuhui (徐汇区) 1 084 400 54,76 19 803
Yangpu (杨浦区) 1 312 700 60,73 21 615
Razem 24 237 800 6340,5 3823

Demografia

[edytuj | edytuj kod]
Ulica Nankińska
Osiedla mieszkalne w dzielnicy Pudong

W 2018 roku w regionie metropolitarnym mieszkało 24 237 800 osób (w tym osoby zameldowane na pobyt czasowy w liczbie 9 762 100). Wśród osób zameldowanych na stałe 49,52% mieszkańców było mężczyznami, a 50,48% kobietami, ponadto 12% ludności było w wieku do 17 lat, 54% pomiędzy 18 a 59 rokiem życia, zaś 34% ludności było w wieku 60 lat i powyżej. Średnia długość życia w 2018 roku wynosiła ponad 83 lata[10].

Ludność Szanghaju od 1950 roku[11].
Rok Populacja +/-
1950 4 288 000 -
1960 6 865 000 +60%
1970 6 052 000 -12%
1980 5 928 000 -2%
1990 8 606 000 +45%
1995 11 072 000 +29%
2000 14 247 000 +29%
2005 17 056 000 +20%
2010 20 314 000 +19%
2015 23 482 000 +16%
2018 24 237 800[10] +3%

W 2018 roku w Szanghaju przebywało 164 765 cudzoziemców z pozwoleniem na pobyt, w tym m.in. obywatele poniższych państw:

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Wczesna historia

[edytuj | edytuj kod]
Mury miejskie w XVII wieku

Miasto ma długą historię, sięgającą ponad 1000 lat. Za czasów dynastii Han na terenie obecnego Szanghaju istniała już wioska rybacka[13]. W 751 roku, za panowania dynastii Tang, w granicach dzisiejszego dystryktu Songjiang zostało założone hrabstwo Huating[14]. Za czasów panowania dynastii Song (960–1279) u ujścia rzeki zaczął rozwijać się port morski. Początki portu należy wiązać z 991 rokiem, w którym zatkał się górny strumień dzisiejszej rzeki Wusong Jiang, co spowodowało przesunięcie linii brzegowej na wschód, w wyniku czego przypływające statki musiały zakotwiczyć u odnogi powyższej rzeki, na terenie dzisiejszego nadbrzeża Bundu przy rzece Huangpu Jiang. W 1267 roku na zachodnim brzegu rzeki założono miasto Szanghaj[15]. W 1292 roku rząd dynastii Yuan zatwierdził utworzenie hrabstwa Szanghaj, co jest powszechnie uważane za oficjalną datę założenia miasta. W skład hrabstwa o powierzchni 2000 km² weszło 5 miasteczek i 26 wiosek, które zamieszkiwało łącznie 300–350 tysięcy ludzi[16]. Pierwszy mur miejski o obwodzie około 4,5 km i wysokości 8 metrów został zbudowany w 1553 roku, a w jego skład wchodziło sześć bram i trzy wrota wodne[17]. W XVI wieku, w połowie okresu panowania dynastii Ming, Szanghaj stał się centrum wielu rzemiosł, zwłaszcza produkcji tekstylnej. W 1685 roku rząd Qing utworzył w Szanghaju swój urząd celny[15].

XIX wiek

[edytuj | edytuj kod]
Szanghaj w 1884 roku

Podczas I wojny opiumowej, w 1842 roku wojska Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii okupowały Szanghaj[18]. W tym samym roku podpisano traktat w Nankinie, gwarantujący otwarcie portu w Szanghaju dla międzynarodowego handlu. Kolejne traktaty zapewniły Wielkiej Brytanii, Francji, USA i Japonii eksterytorialne koncesje[19]. Brytyjscy misjonarze otworzyli w 1844 roku pierwszy w mieście szpital oparty na medycynie zachodniej[20]. Podczas buntu Towarzystwa Małego Miecza w okresie powstania tajpingów miasto było okupowane przez buntowników. Powstańcy zburzyli wiele budynków, pozostawiając jednak strefy cudzoziemców nietknięte[21]. Poprzednio w strefach obcych państw nie mogli osiedlać się Chińczycy, ale w 1854 roku weszła ustawa, pozwalająca na takie zameldowanie. Jednocześnie wyżej wymienione trzy państwa zachodnie utworzyły Radę Miejską Szanghaju celem zarządzania enklawami zagranicznymi, jak też otwarto pierwszy Komisariat Policji w mieście[22]. W 1862 roku Francja wycofała się z układu, zaś enklawy brytyjska i amerykańska w 1863 roku połączyły się tworząc Szanghajskie Osiedle Międzynarodowe[23]. W 1865 roku powstała Akademia Longmen, pierwsza publiczna średnia szkoła w Szanghaju[17]. Francuski biznesmen Menard w 1873 roku wprowadził do Szanghaju riksze z Japonii i w następnym roku zarejestrował pierwszą firmę rikszową w mieście. Do końca roku otwarto kolejne firmy, zaś liczba riksz zwiększyła się do 1000[24]. Obecny Szanghajski Uniwersytet Jiao Tong został założony w 1896 roku. Po wygraniu przez Japonię wojny z Chinami, obywatele Japonii mogli działać w Szanghaju i zbudowali pierwsze fabryki. Państwa Europy wykorzystały sytuację i również rozbudowały swoje kapitały w mieście[25].

XX wiek

[edytuj | edytuj kod]
Bund w 1920 roku

Pierwsza linia tramwajowa została uruchomiona w 1908 roku, zaś w 1911 roku zarejestrowano pierwszą profesjonalną firmę taksówkarską, Oriental Automobile Company, która korzystała z żółtych samochodów marki Renault[24]. W 1910 roku w Szanghaju znajdowało się 19 szpitali opartych na medycynie zachodniej[20]. Władze w 1912 roku nakazały zniszczenie muru otaczającego miasta, gdyż utrudniał on transport i handel, zostawiając jedynie niewielki odcinek[26]. Do 1914 roku inwestycje zagranicznych firm w Szanghaju wyniosły 291 mln dolarów[25]. W tym samym roku została uruchomiona pierwsza linia obsługiwana przez trolejbusy[27], zaś w 1922 roku została uruchomiona pierwsza linia autobusowa[24]. Lotnisko Longhua które otwarto w 1917 roku, było do 1935 roku największym portem lotniczym w Azji[28]. W lipcu 1921 roku w Szanghaju odbył się Krajowy Kongres Założycielski Komunistycznej Partii Chin. W tym samym roku otwarto Port lotniczy Szanghaj-Hongqiao[29]. Wraz z rozwojem miasta w pierwszych dekadach XX wieku, gwałtownej przebudowie uległa nadbrzeżna promenada Bund. W 1927 roku miasto zostało uznane specjalną, osobną prowincją[30]. W tym samym roku ludność miasta wyniosła 2,64 mln osób, przez co Szanghaj stał się największym miastem w Chinach[31]. Na początku 1932 roku doszło do Incydentu szanghajskiego w wyniku czego wojska japońskie wkroczyły do miasta, gdzie pozostawały przez kilka miesięcy. W 1936 roku w Szanghaju prosperowało 561 firm z 28 państw zachodnich i 114 firm z Japonii[25]. Pod koniec lat trzydziestych w mieście było zarejestrowanych ponad 23 tysiące riksz[24]. Od 1937 roku do 1945 roku miasto znajdowało się pod okupacją Cesarstwa Wielkiej Japonii[32]. W tym okresie miasto stało się celem podróży wielu uchodźców z Europy, w tym dużą część przyjezdnych stanowili Żydzi[33]. 27 maja 1949 roku miasto zajęły wojska Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej[34]. Po 1949 roku, zainspirowany „modelem Związku Radzieckiego”, chiński rząd skupił się na industrializacji jako głównym celu rozwoju gospodarczego. W latach 50. i 60. XX wieku Szanghaj stał się ważnym ośrodkiem przemysłowym. W rezultacie liczba pracowników fabryk w Szanghaju gwałtownie wzrosła, w związku z czym część terenów wiejskich została przeznaczona na zabudowę, jak też przebudowano niektóre z istniejących dzielnic[35]. Wybudowane w 1955 roku w stylu socrealistycznym Szanghajskie Centrum Wystawowe, liczące 110,4 m do szczytu iglicy, aż do oddania do użytku Jin Jiang Tower w 1988 roku, nosiło tytuł najwyższego budynku w mieście[36]. W 1984 roku rząd chiński otworzył Szanghaj (wraz z 13 innymi nadmorskimi miastami) dla zagranicznych inwestycji[37]. 26 listopada 1990 roku rozpoczęła swoją działalność Szanghajska Giełda Papierów Wartościowych[38]. Rozwój Pudong rozpoczął się w 1990 roku, kiedy rząd centralny ogłosił, że utworzy i rozwinie specjalną strefę ekonomiczną[39]. Na początku ostatniej dekady XX wieku oddano w centrum do użytku dwa mosty na rzece Huangpu Jiang: Nanpu[40] i Yangpu[41]. Pierwsza linia metra została uruchomiona w 1993 roku[42]. W 1999 roku otwarto Port lotniczy Pudong[43]. Dzięki m.in. działaniom rządu jak i władz lokalnych mającym na celu zachęcić inwestorów zagranicznych, jak i inwestorów z wnętrza Chin do inwestycji w mieście, PKB dzielnicy Pudong wzrósł z 6 mld CNY w 1990 roku do 80 mld CNY w 1999 roku, średnio o 21 procent rocznie[44].

XXI wiek

[edytuj | edytuj kod]
EXPO 2010

Szanghajska Giełda Złota rozpoczęła swoją działalność w 2002 roku[45]. W 2003 roku otwarto most Lupu, drugi co do wielkości most łukowy na świecie. Południową część dzielnicy Pudong połączono w 2005 roku mostem Donghai o długości 30 km[46] z portem Yangshan (od 2017 roku największy na świecie zautomatyzowany port kontenerowy[47]) wchodzącym w skład Portu Szanghaj, jednakże znajdującym się na wyspach należących do sąsiedniej prefektury miejskiej Zhoushan. 12 Światowe Igrzyska Olimpiad Specjalnych odbyły się w mieście w 2007 roku, wzięło w nich udział ponad 7200 zawodników[48]. W 2009 roku otwarto połączenie z położonym na wyspach powiatem Chongming. Składa się ono z tunelu o długości 8,9 km łączącego dzielnicę Pudong z wyspą Changxing oraz z mostu o długości 16,5 km łączącego wyspę Changxing z główną wyspą Chongming[49]. W 2010 roku liczba mieszkańców Szanghaju przekroczyła 20 mln osób[50]. Od maja do października 2010 roku w mieście odbywała się wystawa światowa Expo 2010. Od 2010 roku do końca 2019 roku Metro w Szanghaju było najdłuższą tego typu siecią na świecie[42][51]. W 2011 roku kompleksem mostów i wiaduktów Chongming-Qidong o długości 52 km połączono powiat Chongming z sąsiednią prefekturą miejską Nantong[52]. W tym samym roku uruchomiono szybką linię kolejową Szanghaj-Pekin, na której kursują pociągi kolei dużej prędkości. Szanghajską strefę wolnego handlu, która obejmuje obecnie część dzielnicy Pudong, utworzono w 2013 roku[53]. Oddany do użytku w 2017 roku wieżowiec Shanghai Tower jest drugim najwyższym budynkiem na świecie. Od 2018 roku w mieście odbywają się targi China International Import Expo[54]. W 2019 roku PKB dzielnicy Pudong wyniósł 1,27 biliona CNY, co stanowiło prawie 212-krotny wzrost w stosunku do 6 miliardów CNY osiągniętych w 1990 roku, tj. w roku, w którym ustanowiono specjalną strefę ekonomiczną[55].

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]
Szanghajska Giełda Papierów Wartościowych
Port Yangshan

Według rankingu konkurencyjności globalnych centrów finansowych (GFCI) ogłoszonego 26 marca 2020 roku Szanghaj zajmował 4. miejsce na świecie[56]. W 2019 roku przychód PKB Szanghaju wyniósł ponad 3,82 biliona CNY, co było najwyższym wynikiem w kontynentalnych Chinach[57]. W 2019 roku sektor usług odpowiadał za ponad 70% przychodu PKB miasta, zaś całkowity wzrost PKB wyniósł 6% w skali roku[58]. Oficjalne statystyki podają, że w Szanghaju w 2019 roku dokonano 6800 nowych inwestycji zagranicznych, zaś łączna wartość kapitału zagranicznego objętego umowami wyniosła 50,25 miliardów USD[59].

W 1990 roku ogłoszono projekt dotyczący utworzenia dzielnicy finansowej Pudong[60]. Gwałtowny rozwój specjalnej strefy ekonomicznej spowodował, iż w XXI wieku podjęto kolejne działania zwiększające potencjał dzielnicy m.in. w 2005 r. ogłoszono, że obszar Lujiazui jest jedyną strefą finansów i handlu spośród 185 stref rozwoju państwowego w Chinach kontynentalnych[61], zaś w 2013 roku utworzono szanghajską strefę wolnego handlu, która docelowo ma być rozciągnięta na całą dzielnicę Pudong[62]. W 2017 roku strefa wolnego handlu odpowiadała za 39% eksportu Szanghaju[53]. W 2019 roku PKB dzielnicy wyniósł 1,27 biliona CNY, co stanowiło 33% przychodu całej aglomeracji[55]. W pierwszym kwartale 2020 roku w Pudong miało siedziby ponad 1000 instytucji finansowych, ponad 300 regionalnych siedzib międzynarodowych koncernów oraz ponad 240 centrów badawczo-rozwojowych z inwestycjami zagranicznymi[63].

Łączne obroty ładunkowe portu w Szanghaju w 2019 roku wyniosły 43,3 milionów TEU, co stawiało go dziesiąty rok z rzędu na pierwszym miejscu na świecie pod względem wielkości przeładunku kontenerowego. Ponadto w 2019 roku po raz pierwszy znalazł się on w pierwszej trójce międzynarodowych centrów wysyłkowych[3].

Całkowita wartość Szanghajskiej Giełdy Papierów Wartościowych w 2019 roku osiągnęła wartość 35,5 biliona CNY, zaś liczba spółek notowanych na giełdzie wyniosła 1572[64]. W Szanghaju na początku 2020 roku siedziby miało 460 spółek notowanych na giełdzie, o całkowitej wartości rynkowej 7,9 biliona CNY, co stanowiło trzeci wynik w kraju[65]. Na opublikowanej w 2019 roku liście największych firm na świecie "Fortune Global 500" znajdowało się dziewięć firm, które miały siedziby w Szanghaju, w tym SAIC Motor, największy producent samochodów w Chinach oraz China Baowu Steel Group, drugi producent stali na świecie[66]. W 2019 roku otwarto w mieście największą poza Stanami Zjednoczonymi fabrykę samochodów Tesla[67].

W 2018 roku Szanghaj był na drugim miejscu w kraju pod względem liczby zamożnych rodzin, w mieście było około 602 000 gospodarstw domowych posiadających aktywa powyżej 6 milionów CNY[68].

Transport

[edytuj | edytuj kod]

Transport kolejowy

[edytuj | edytuj kod]
Pociąg opuszczający Dworzec Główny

Największym dworcem w Szanghaju jest Hongqiao. Pozostałe ważniejsze dworce to: Główny, Południowy i Zachodni. Rekordowa liczba pasażerów jednego dnia została obsłużona 1 października 2019 roku podczas Święta Narodowego, w tym dniu z kolei skorzystało 596 tysięcy osób[69]. Z powyższych dworców kursują pociągi kolei dużej prędkości, które obsługują m.in. linię kolejową Szanghaj-Pekin, z której w 2019 roku skorzystało 215 milionów pasażerów, co stanowiło 6 procent całkowitej liczby pasażerów przewożonych koleją w kraju[70]. Na początku listopada 2020 roku Szanghaj miało obsługiwać dziennie 588 składów pociągów (zwiększona liczba o 53 od standardowej z uwagi na odbywające się targi China International Import Expo), które łącznie miały 469 tysięcy miejsc dla pasażerów[71].

Transport lotniczy

[edytuj | edytuj kod]
Kolej Transrapid Szanghaj z lotniska Pudong

Miasto obsługują dwa lotniska:

  • Szanghaj-Pudong, z którego w 2019 roku skorzystało ponad 76 mln pasażerów co stawiało je na drugim miejscu w kraju pod względem liczby obsłużonych osób;
  • Szanghaj-Hongqiao, z którego w 2019 roku skorzystało ponad 45 mln pasażerów co stawiało je na ósmym miejscu w kraju pod względem liczby obsłużonych osób[72].

Oba lotniska obsłużyły w 2018 roku ponad 117 milionów pasażerów, dzięki czemu Szanghaj stał się piątym co do wielkości węzłem lotniczym na świecie po Londynie, Nowym Jorku, Tokio i Atlancie[43].

Transport drogowy

[edytuj | edytuj kod]
Węzeł drogowy w Szanghaju

W 2019 roku w Szanghaju liczba zarejestrowanych samochodów wyniosła 5,4 mln[73]. Miasto posiadało w 2018 roku 13106 km dróg publicznych, w tym 836 km dróg szybkiego ruchu[74]. Najważniejsze drogi w Szanghaju:

  • autostrada G2 – biegnąca do Pekinu;
  • autostrada G15 – biegnąca z Shenyang do Haikou;
  • autostrada G40 – biegnąca do Xi’an (biegnąca tunelem na wyspę Changxing, a następnie mostem na wyspę Chongming i przez kolejny most do prefektury miejskiej Nantong);
  • autostrada G42 – biegnąca do Chengdu (początkowa część wspólna z G2);
  • autostrada G50 – biegnąca do Chongqing;
  • autostrada G60 – biegnąca do Kunming;
  • autostrada G92– pętla łącząca Jiaxing z Hangzhou i Ningbo (której trasa przechodzi przez most przez zatokę Hangzhou o długości 36 km) z odnogami do Szanghaju (poprzez autostrady G15 i G60);
  • autostrada G1501 – pętla wokół Szanghaju.

Transport publiczny

[edytuj | edytuj kod]
Trolejbus na szybkiej linii nr 71
Sieć metra w Szanghaju
 Osobny artykuł: Metro w Szanghaju.

W 2019 roku z transportu publicznego w Szanghaju korzystało dziennie średnio 16,47 mln pasażerów, w tym:

  • autobusy i tramwaje: 5,71 mln
  • metro: 10,64 mln
  • tramwaje wodne: 118 tysięcy[75].

Za przejazd wszystkimi wyżej wymienionymi środkami transportu można płacić przy pomocy karty bezstykowej Shanghai Public Transportation Card – pełni ona rolę elektronicznej portmonetki, którą doładowywać można w licznych punktach rozmieszczonych w mieście (w niektórych sklepach, bankach oraz na wszystkich stacjach metra)[76].

Od 2003 roku do Portu lotniczego Szanghaj-Pudong, można dotrzeć linią kolei magnetycznej Transrapid Szanghaj, zbudowaną przez niemiecką firmę Transrapid International, która osiąga prędkość 431 km/h.

W marcu 2020 roku system metra w Szanghaju miał długość 673 km i w 2019 roku był drugą, po Pekinie najdłuższą tego typu siecią, zaś z 16 linii metra korzystało dziennie średnio 10,06 mln pasażerów[77].

W 2019 roku miasto posiadało 1575 linii transportu publicznego, które były obsługiwane przez około 17,9 tysiąca pojazdów[75] (w tym około 11 tysięcy autobusów bezemisyjnych[73]). 14 linii obsługiwanych jest przez trolejbusy[78], w tym otwarta w 2017 roku szybka linia 71 łącząca dworzec autobusowy Shenkun Road, przy Porcie lotniczym Szanghaj-Hongqiao z okolicami promenady Bund[79].

W Szanghaju działają 3 linie tramwajowe o łącznej długości 41 km i obsługujące 57 przystanków (w tym 11 współdzielą linie T1 i T2)[80][81][82]. W mieście na koniec 2019 było zarejestrowanych ponad 40 tysięcy taksówek[75].

W Szanghaju na 19 liniach obejmujących 40 przystani kursują tramwaje wodne[83].

Transport wodny

[edytuj | edytuj kod]
Wycieczkowiec w Szanghaju

Port w Szanghaju w 2019 roku był czwartym na świecie pod względem ruchu wycieczkowców, ponadto 63% chińskiego rynku wycieczkowego pochodziło z Szanghaju[84].

Miasto posiada 3 terminale dla wycieczkowców[85]:

  • Międzynarodowy Terminal Wycieczkowy Wusongkou;
  • Międzynarodowy Terminal Wycieczkowy Waigaoqiao;
  • Szanghajski Międzynarodowy Terminal Wycieczkowy.

Najwyższe budynki

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Lista najwyższych budynków w Szanghaju.
Panorama Pudong w 2017 roku
Panorama Pudong w 2017 roku

W Szanghaju pod koniec października 2020 roku znajdowało się 166 budynków których wysokość przekraczała 150 metrów[86]. Shanghai Tower jest drugim najwyższym budynkiem na świecie, ustępuje jedynie Burdż Chalifa w Dubaju.

Miejsce Nazwy najwyższych budynków Wysokość
(m) 		Rok ukończenia
1 Shanghai Tower 632 2015[87]
2 Shanghai World Financial Center 492 2008[88]
3 Jin Mao Tower 421 1999[89]
4 Shimao International Plaza 333 2006[90]
5 Sinar Mas Center 1 320 2017[91]
6 Plaza 66 288 2001[92]
7 Tomorrow Square 285 2003[93]
8 Qiantan Center 280 2020[94]
9 Hong Kong New World Tower 278 2002[95]
10 Shanghai SK Group Tower 275 2019[96]

Ludzie i kultura

[edytuj | edytuj kod]
Chińskie Muzeum Sztuki
Teatr Wielki

W mieście da się często słyszeć dialekt chińskiego języka Wu zwany szanghajskim, mimo iż urzędowym językiem jest mandaryński. Jednak rozwój miasta spowodował, że obecnie ponad 40% mieszkańców pochodzi z innych rejonów kraju, w wyniku czego lokalny dialekt jest skutecznie wypierany przez język urzędowy[97]. W związku z powyższym prawie wszyscy mieszkańcy miasta poniżej 50 roku życia umieją płynnie posługiwać się językiem mandaryńskim, zaś największą grupą posługującą się dialektem szanghajskim, stanowią ludzie w wieku powyżej 50 roku życia[98]. Przeprowadzone w 2017 roku badania wykazały, że w Szanghaju wśród osób w wieku od 6 do 20 lat jedynie 22,4% mieszkańców posługuje się lokalnym dialektem, w odróżnieniu od Kantonu, gdzie ponad 71% osób używa własnego dialektu[99]. Ponadto wg raportu EF EPI w 2018 roku Szanghaj zajmował pierwsze miejsce w kraju pod względem znajomości przez mieszkańców języka angielskiego[100].

Charakterystyczne dla miasta były tradycyjne domy, zwane shikumen, które były budowane tu już od bardzo dawna. Wykonane są one głównie z czarnej albo szarej cegły. W mieszkaniach tych pełno jest przejść do innych pokoi o charakterystycznych łukach. Tak jak wszystkie tradycyjne domy w Chinach i shikumen miały dziedzińce. Jednak z powodu braku miejsca były one, podobnie jak pokoje, bardzo małe. Przed II wojną światową ponad 80% ludności miasta mieszkało w takich domach. Obecnie władze lokalne przeprowadzają programy odnowy budynków w celu uratowania charakterystycznej dla miasta zabudowy[101].

Szanghaj posiada wiele obiektów kulturalnych na czele z Wielkim Teatrem i Centrum Sztuki Orientalnej (w skład którego wchodzą sale koncertowa, operowa i teatralna), a także Muzeum Szanghaju, posiadającym jedną z największych kolekcji chińskich zabytków na świecie oraz Muzeum Chińskiej Sztuki, mieszczącym się w charakterystycznym pawilonie z Expo 2010[102].

Szanghaj jest uważany za miejsce narodzenia nowoczesnych Chin; był także przez pierwszą połowę XX wieku centrum kulturalnym Chin. W pierwszych dekadach XX wieku w związku z licznie przebywającymi w mieście obcokrajowcami ukształtowała się tzw. kultura Haipai (styl szanghajski), charakteryzująca się różnorodnością wynikającą z przenikającymi się kulturami wschodu i zachodu[103]. Miała tu miejsce bitwa między pisarzami socjalistycznymi (żyli tu pionierzy tej sztuki: Lu Xun i Mao Dun), a liczniejszymi pisarzami romantyzmu (m.in. Shi Zhecun, Shao Xunmei, Ye Lingfeng, Eileen Chang). Jedno z najbardziej znanych chińskich dzieł, Oblężona Forteca (autorstwa Qian Zhongshu) częściowo dzieje się w mieście. Oprócz literatury, Szanghaj był także miejscem narodzin chińskiej kinematografii. Kino pojawiło się w mieście w 1896 roku. Pierwsze chińskie filmy, takie jak Niełatwy Odcinek (Nanfu Nanqi, 1913) czy Osierocony Dziadek (Gu’er Jiuzu Ji, 1923) były pierwszy raz wyświetlane właśnie w Szanghaju[104]. Te dwa filmy przyczyniły się do dalszego rozwoju szanghajskiej kinematografii. Tutejsze filmy wykreowały chińską Marilyn Monroe – Zhou Xuan. Jednak wybuch II wojny światowej oraz rządy komunistów przyczyniły się do zahamowania produkcji filmowej w Szanghaju, oraz wzrostu znaczenia kinematografii z Hongkongu[105].

Kuchnia szanghajska należy do czterech głównych nurtów kulinarnych Chin[106].

Edukacja

[edytuj | edytuj kod]
Uniwersytet Jiao Tong w Szanghaju
Uniwersytet Fudan

W 2018 roku w Szanghaju znajdowały się 64 wyższe uczelnie na których studiowało ponad 517 tysięcy osób[107]. Ponadto w mieście funkcjonowało 925 szkół średnich, 721 szkół podstawowych i 30 szkół specjalnych[108].

W Szanghaju znajdują się czołowe w kraju wyższe uczelnie:

  • Uniwersytet Jiao Tong w Szanghaju (上海交通大学) (zał. 1896, w 2019 roku na 4. miejscu w rankingu najlepszych uniwersytetów w kraju[109]),
    • w tym Szkoła Medyczna (上海交通大学医学院, 原上海第二医科大学),
  • Uniwersytet Fudan (复旦大学) (zał. 1905, w 2019 roku na 5. miejscu w rankingu),
    • w tym Szkoła Medyczna (复旦大学上海医学院, 原上海医科大学医学院),
  • Uniwersytet Tongji (同济大学) (zał. 1907, w 2019 roku na 13. miejscu w rankingu),

Ponadto w 2019 roku w pierwszej setce najlepszych uniwersytetów w Chinach znajdowały się także:

  • Wschodniochiński Uniwersytet Pedagogiczny (华东师范大学),
  • Wschodniochiński Uniwersytet Nauki i Technologii (华东理工大学),
  • Uniwersytet Szanghajski (上海大学),
  • Szanghajski Uniwersytet Finansów i Ekonomii (上海财经大学),
  • Uniwersytet Donghua (东华大学),
  • Szanghajski Uniwersytet Studiów Międzynarodowych (上海外国语大学),

Pozostałe notowane wyższe uczelnie:

  • Szanghajski Uniwersytet Nauki i Technologii (上海理工大学),
  • Wschodniochiński Uniwersytet Polityki i Prawa (华东政法学院),
  • Szanghajski Uniwersytet Pedagogiczny (上海师范大学),
  • Szanghajski Uniwersytet Międzynarodowego Biznesu i Ekonomii (上海对外经贸大学),
  • Szanghajski Uniwersytet Morski (上海海事大学),
  • Szanghajski Uniwersytet Energii Elektrycznej (上海电力学院),
  • Szanghajski Uniwersytet Handlu Lixin (上海立信会计学院),
  • Szanghajski Uniwersytet Oceaniczny (上海海洋大学),
  • Szanghajski Instytut Technologiczny (上海应用技术学院),
  • Politechnika Szanghajska (上海第二工业大学),
  • Szanghajski Uniwersytet Nauk Inżynieryjnych (上海工程技术大学),
  • Szanghajski Uniwersytet Dianji (上海电机学院),
  • Szanghajska Akademia Wychowania Fizycznego (上海体育学院),

Ponadto w mieście funkcjonują m.in. następujące wyższe uczelnie:

  • Szanghajska Akademia Teatralna (上海戏剧学院),
  • Szanghajskie Konserwatorium Muzyczne (上海音乐学院),
  • Chińsko-Europejska Szkoła Międzynarodowego Biznesu (中欧国际工商学院),
  • Chińska Akademia Kadr Kierowniczych w Pudong (中国浦东干部学院) (zał. w 2005, jedna z uczelni KPCh),
  • Uniwersytet Badawczy ShanghaiTech (上海科技大学) (wspierany przez Chińską Akademię Nauk),
  • prywatny Uniwersytet Sanda (上海杉达学院).

Atrakcje

[edytuj | edytuj kod]
Świątynia Donglin
Dzielnica Qibao
ogród Yuyuan
Disneyland w Szanghaju

Lista miejsc wartych zwiedzenia:

Sport

[edytuj | edytuj kod]
Shanghai International Circuit
Mercedes Benz Arena
Centrum Sportowe Shanghai Oriental

Szanghaj był gospodarzem wielu międzynarodowych imprez sportowych, m.in.:

Od 2009 roku odbywa się w mieście Shanghai Masters – męski turniej tenisowy zaliczany do kategorii ATP Tour, zaś w latach 2005–2008 odbyły się turnieje Tennis Masters Cup (obecnie ATP Finals). Ponadto od 2011 roku odbywa się męski turniej tenisowy w ramach ATP Challenger Tour.

W Szanghaju odbywa się kobiecy wyścig kolarski Tour of Chongming Island, który od 2010 roku należy do cyklu najważniejszych zawodów kobiecych – UCI Women’s World Tour.

Na torze Shanghai International Circuit regularnie odbywają się wyścigi Grand Prix Chin Formuły 1 oraz zawody w ramach ogólnoświatowych mistrzostw wyścigów długodystansowych World Endurance Championship. Ponadto w Szanghaju swoją siedzibę ma zespół Formuły E "DS Techeetah", który w 2019 i 2020 roku zdobył tytuł wśród konstruktorów, i którego kierowcy w powyższych latach oraz w 2018 roku zdobywali tytuł mistrzowski.

W mieście corocznie odbywa się mityng lekkoatletyczny Shanghai Golden Grand Prix zaliczany do cyklu Diamentowa Liga, zaś od 2000 roku odbywa się bieg maratoński, w którym w 2019 roku udział wzięło ponad 25 tysięcy biegaczy (ponadto około 13 tysięcy na krótszych dystansach)[120].

Od 2005 roku (z wyłączeniem 2012 roku) w Szanghaju odbywa się męski turniej golfowy WGC-HSBC Champions[121], zaś od 2018 roku żeński turniej Buick LPGA Shanghai. Ponadto od 2006 roku w mieście regularnie odbywają się zawody Pucharu Świata w łucznictwie organizowane przez WA, zaś od 2007 roku turniej w snookerze Shanghai Masters.

W mieście swoją siedzibę mają następujące kluby sportowe:

W Szanghaju znajduje się szereg obiektów sportowych, m.in.:

  • wielofunkcyjny stadion Shanghai Stadium o pojemności 65 tysięcy widzów, na którym w 2015 roku odbył się Superpuchar Włoch w piłce nożnej;
  • wieloużytkowe stadiony Jinshan Football Stadium i Yuanshen Sports Centre Stadium o pojemności odpowiednio 30 i 20 tysięcy widzów;
  • stadiony piłkarskie: Hongkou Stadium i oddany do użytku w drugiej połowie 2020 roku Pudong Football Stadium, oba o pojemności 33 tysięcy widzów;
  • kompleks tenisowy Qizhong Forest Sports City Arena o pojemności 15 tysięcy widzów;
  • Centrum Sportowe Shanghai Oriental obejmujący halę o pojemności 18 tysięcy widzów oraz 2 baseny (w tym jeden kryty) o pojemności po 5 tysięcy widzów[122];
  • hala sportowa Grand Stage o pojemności 10 tysięcy widzów;
  • Mercedes-Benz Arena o pojemności 18 tysięcy widzów, hala widowiskowa, na której odbywają się także imprezy sportowe m.in. w 2017 roku pierwszy mecz przedsezonowy amerykańskiej ligi hokeja NHL[123].

Miasta i regiony partnerskie

[edytuj | edytuj kod]

Miasta i regiony partnerskie Szanghaju (stan na 1.11.2020)[124].

Znane osoby

[edytuj | edytuj kod]

W Szanghaju urodziły się m.in. następujące osoby:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d Shanghai Statistical Yearbook 2019, 2.2 Land Area, Population and Density of Population in Districts (2018). tjj.sh.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  2. ↑ Świat z lotu ptaka. „Świat wiedzy”, s. 20. Ciechanów: Wydawnictwo Bauer. ISSN 2083-5825. 
  3. ↑ a b Międzynarodowe Centrum Wysyłkowe w Szanghaju w pierwszej trójce na świecie. polish.cri.cn, 2020-07-13. [dostęp 2020-11-01]. (pol.).
  4. ↑ Cities Ranked by Number of 150m+ Completed Buildings. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  5. ↑ Dian Shan Lake. shqp.gov.cn, 2018-06-03. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  6. ↑ Landform and climate of Shanghai. shqp.gov.cn, 2011-02-23. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  7. ↑ Area and Population. shcm.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  8. ↑ Jiang Yabin: Heat wave hits crisis levels. globaltimes.cn, 2013-07-31. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  9. ↑ Szanghaj, Chiny – wwis.imgw.pl [dostęp 2020-11-01].
  10. ↑ a b Shanghai Statistical Yearbook 2019 Chapter 2 Population. tjj.sh.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  11. ↑ File 12: Population of Urban Agglomerations with 300,000 Inhabitants or More in 2018, by country, 1950-2035 (thousands). population.un.org. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  12. ↑ Shanghai Statistical Yearbook 2019, 2.11 Resident Foreigners in Shanghai in Main Years. tjj.sh.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  13. ↑ Shanghai History. travelchinaguide.com, 2018-09-26. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  14. ↑ Qi 2010 ↓, s. 149.
  15. ↑ a b Zhou Huilin, Zhu Yonglei (red.): 2019 Shanghai Basic Facts, History of Shanghai, str 002-003. shanghai.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  16. ↑ Qi 2010 ↓, s. 301.
  17. ↑ a b Zhu Ying: Life in the pockets of history. shine.cn, 2018-03-21. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  18. ↑ Ouchterlony 1844 ↓, s. 288-341.
  19. ↑ Fairbank 1953 ↓, s. 155.
  20. ↑ a b Qi 2010 ↓, s. 135.
  21. ↑ Fairbank 1953 ↓, s. 410-438.
  22. ↑ Witness to police history in Shanghai. shanghai.gov.cn, 2018-07-28. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  23. ↑ Qi 2010 ↓, s. 25.
  24. ↑ a b c d Liao Fangzhou: The push for passengers. globaltimes.cn, 2013-07-14. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  25. ↑ a b c Zhang Yu: Power, profits and poppies. globaltimes.cn, 2013-05-09. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  26. ↑ Shanghai preserves Ming Dynasty walls. china.org.cn, 2011-12-08. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  27. ↑ Shanghai’s classic trolley buses and trams are on a resurgence. globaltimes.cn, 2016-02-23. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  28. ↑ Heritage site for first helicopter airport. china.org.cn, 2017-04-17. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  29. ↑ The Past and Present of Hongqiao. shcn.gov.cn, 2014-06-01. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  30. ↑ History. shtong.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  31. ↑ Qi 2010 ↓, s. 247.
  32. ↑ War of Resistance Against Japan (1937-1945). en.people.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  33. ↑ Lou Zhen'guang: Jews In Shanghai - Shun Bao: A Chinese Newspaper Covering the Stories of Jewish Refugees in Shanghai. en.shisu.edu.cn, 2013-05-09. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  34. ↑ Deng Xiaoping: Selected Works of Deng Xiaoping, vol.I (1938-1965), From The Crossing of The Yangtze to The Capture of Shanghai. en.people.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  35. ↑ Xie Jun: The real village people. globaltimes.cn, 2015-04-08. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  36. ↑ Doug Young: Faded palaces and stores prime candidates for retro revival. shine.cn, 2015-10-17. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  37. ↑ Special Economic Zones and Open Coastal Cities. china.org.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  38. ↑ Shanghai Stock Exchange. govt.chinadaily.com.cn, 2018-12-11. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  39. ↑ Unforgettable moments of the 30 prosperous years in Pudong. shanghai.gov.cn, 2020-04-18. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  40. ↑ The Shanghai Nanpu Bridge. en.chinabridge.org.cn, 2013-04-08. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  41. ↑ The Shanghai Yangpu Bridge. en.chinabridge.org.cn, 2012-09-03. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  42. ↑ a b Xu Lingchao: Shanghai Metro: from nothing to world leader. shine.cn, 2018-09-08. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  43. ↑ a b Yang Jian: World's largest satellite terminal to open at Pudong airport next week. shine.cn, 2019-09-09. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  44. ↑ Pudong's Real Estate Market Picking up. en.people.cn, 2000-04-24. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  45. ↑ Shanghai Opens Gold Exchange for Trading. china.org.cn, 2002-10-31. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  46. ↑ Sea bridge to open on December 10. chinadaily.com.cn, 2005-12-09. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  47. ↑ World's largest automated container terminal opens in Shanghai. globaltimes.cn, 2017-12-10. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  48. ↑ 2007 Special Olympics Games open in Shanghai. chinadaily.com.cn, 2007-10-02. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  49. ↑ The Shanghai Yangtze River Bridge. en.chinabridge.org.cn, 2013-01-10. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  50. ↑ Shanghai's permanent population approaches 20 mln. en.people.cn, 2010-02-20. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  51. ↑ Beijing metro now the world’s longest. railwaygazette.com, 2019-12-30. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  52. ↑ Chongming-Qidong bridge link to open tomorrow. shine.cn, 2011-11-23. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  53. ↑ a b Celebrating 5 years of win‑win-win-win-win. shanghai.gov.cn, 2018-12-07. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  54. ↑ This year's CIIE bigger and better than ever. shanghai.gov.cn, 2020-10-30. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  55. ↑ a b Foreign companies eye continuous growth in China’s Pudong despite a rising tide against globalization. globaltimes.cn, 2020-04-19. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  56. ↑ Shanghai outranks Singapore to become No.4 global financial center. globaltimes.cn, 2020-03-27. [dostęp 2020-11-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-29)]. (ang.).
  57. ↑ Sun Chi: Shanghai, Beijing among 10 economically strongest cities of China. global.chinadaily.com.cn, 2020-03-13. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  58. ↑ Shanghai's GDP grows over 6% in 2019. chinadaily.com.cn, 2020-01-15. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  59. ↑ Shanghai attracts record foreign capital in 2019. chinadaily.com.cn, 2020-01-11. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  60. ↑ Pudong: A metropolis designed beside a globe. chinadaily.com.cn, 2020-09-15. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  61. ↑ Lujiazui to become top biz district. chinadaily.com.cn, 2006-09-14. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  62. ↑ Dan Steinbock: World-class lessons from Shanghai FTZ. china.org.cn, 2018-11-30. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  63. ↑ 30 years of miracles: Shanghai Pudong delivers opportunities to world. ecns.cn, 2020-04-18. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  64. ↑ Shanghai Stock Exchange Factbook 2020. english.sse.com.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  65. ↑ Zhang Liying: Top 10 Chinese cities based on value of listed companies. china.org.cn, 2020-01-28. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  66. ↑ Shanghai-based companies on the 2020 Fortune Global 500 list. shine.cn, 2020-08-19. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  67. ↑ Tesla says Shanghai plant ready for production. shanghai.gov.cn, 2019-09-24. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  68. ↑ Chen Xia: Top 10 Chinese cities with wealthy families. china.org.cn, 2019-12-04. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  69. ↑ Hu Min: Holiday rush in full swing at city's railway stations. shine.cn, 2020-10-01. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  70. ↑ Wang Junwei: High-speed rail firm sees growth in revenue, profit. chinadaily.com.cn, 2020-04-16. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  71. ↑ Hu Min: Shanghai railway operators prepared for CIIE. shine.cn, 2020-10-28. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  72. ↑ China's top 10 airports in passenger numbers in 2019. chinadaily.com.cn, 2020-03-17. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  73. ↑ a b Transport numbers in 2019 see big surge. shanghai.gov.cn, 2020-03-04. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  74. ↑ Shanghai Statistical Yearbook 2019, 16.1 Lengths Of Traffic Lines In Main Years. tjj.sh.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  75. ↑ a b c 2019年上海市国民经济和社会发展统计公报. tjj.sh.gov.cn, 2020-03-09. [dostęp 2020-11-01]. (chiń.).
  76. ↑ Transportation Cards. chinadaily.com.cn, 2017-07-19. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  77. ↑ 全来了！2019年中国城市地铁客运量总结. mp.weixin.qq.com, 2020-02-15. [dostęp 2020-11-01]. (chiń.).
  78. ↑ Shanghai City-Bus. travelchinaguide.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  79. ↑ Yutong 18-meter Double Energy Powered Trolley Went into Operation in Shanghai. chinabuses.org. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  80. ↑ Shanghai's downtown trams to return after 40 years. ecns.cn, 2015-02-26. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  81. ↑ Tan Weiyun: ‘Silkworms’ add a new spin to transport. shine.cn, 2017-01-17. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  82. ↑ Xia Ting, Yang Yang: Easy transfers as tram extension opens. shine.cn, 2020-01-14. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  83. ↑ Ferry. en.sh-datastone.cn. [dostęp 2020-11-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-24)]. (ang.).
  84. ↑ Wang Ying: Shanghai plans to build world's third largest cruise port. chinadaily.com.cn, 2019-09-11. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  85. ↑ Cindy Tang: Shanghai Cruise Ports - Location, Transport, and Shore Excursions. chinahighlights.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  86. ↑ Shanghai, China. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  87. ↑ Shanghai Tower. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  88. ↑ Shanghai World Financial Center. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  89. ↑ Jin Mao Tower. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  90. ↑ Shimao International Plaza. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  91. ↑ Sinar Mas Center 1. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  92. ↑ Plaza 66. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  93. ↑ Tomorrow Square. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  94. ↑ Qiantan Center. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  95. ↑ Hong Kong New World Tower. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  96. ↑ Shanghai SK Group Tower. skyscrapercenter.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  97. ↑ Andy Boreham: Nong who? Learning Shanghainese in a city dominated by Mandarin. shine.cn, 2020-08-28. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  98. ↑ Fears for Shanghai dialect as youngsters rank below average. china.org.cn, 2014-02-08. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  99. ↑ Chen Zeling: Speaking less Shanghainese in Shanghai is not a bad thing. globaltimes.cn, 2017-12-10. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  100. ↑ Shanghai’s English proficiency first in China. globaltimes.cn, 2018-11-08. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  101. ↑ As Shanghai’s ancient shikumen houses crumble, one shikumen community begins to bring new life to old Shanghai. globaltimes.cn, 2018-07-26. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  102. ↑ China Art Museum to open at Expo site. china.org.cn, 2012-08-31. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  103. ↑ Dahvida Falanitule: The key ingredients of Shanghai's unique haipai culture. shine.cn, 2018-06-02. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  104. ↑ Explore early Chinese cinema in Shanghai Film Museum. chinaplus.cri.cn, 2018-06-27. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  105. ↑ Ye Qing: Shanghai style: Discovering 'Haipai' films and culture. news.cgtn.com, 2019-06-11. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  106. ↑ Joanna Cichecka, DYSTYNKCJA I DIETA. ROLA KAPITAŁU KULTUROWEGO W PROCESIE KSZTAŁTOWANIA UPODOBAŃ ŻYWIENIOWYCH [online], s. 158.
  107. ↑ 2019 Shanghai Statistical Yearbook, 21.9 Basic Statistics Of Institutions Of Higher Education (2018). tjj.sh.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  108. ↑ 2019 Shanghai Statistical Yearbook, 21.1 Basic Statistics Of Education In Main Years. tjj.sh.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  109. ↑ Best Chinese Universities Ranking • Overall Ranking - 2019. shanghairanking.com. [dostęp 2020-11-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-28)]. (ang.).
  110. ↑ Shanghai Grand Theatre official site. shgtheatre.com. [dostęp 2020-11-01]. (chiń.).
  111. ↑ Shanghai Museum official site. shanghaimuseum.net. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  112. ↑ China Art Museum official site. artmuseumonline.org. [dostęp 2020-11-01]. (chiń.).
  113. ↑ Shanghai Auto Museum official site. en.shautomuseum.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  114. ↑ Shanghai Natural History Museum official site. snhm.org.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  115. ↑ Shanghai Science and Technology Museum official site. en.sstm.org.cn. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  116. ↑ Shanghai Disneyland Park official site. shanghaidisneyresort.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  117. ↑ Happy Valley Shanghai official site. sh.happyvalley.cn. [dostęp 2020-11-01]. (chiń.).
  118. ↑ Shanghai ZOO official site. shanghaizoo.cn. [dostęp 2020-11-01]. (chiń.).
  119. ↑ Damwon Gaming takes the S10 crown in Shanghai. shanghai.gov.cn, 2020-10-31. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  120. ↑ Ma Yue: Marathon runners challenged by extreme heat. shine.cn, 2019-11-17. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  121. ↑ WGC-HSBC Champions official site. pgatour.com. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  122. ↑ Beautiful view of Shanghai Oriental Sport Center. chinadaily.com.cn, 2011-03-09. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  123. ↑ NHL taps China market, plays 1st preseason game in Shanghai. chinadaily.com.cn, 2017-09-22. [dostęp 2020-11-01]. (ang.).
  124. ↑ 市级友好城市. wsb.sh.gov.cn. [dostęp 2020-11-01]. (chiń.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Podział administracyjny Chińskiej Republiki Ludowej
Prowincje
Prowincje poza kontrolą ChRL
Regiony autonomiczne
Miasta wydzielone
Specjalne Regiony Administracyjne

Herb Chińskiej Republiki Ludowej

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szanghaj&oldid=75318164”