Lidzbark
53°15′37″N 19°49′16″E/53,260278 19,821111
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Plac Hallera (2006) | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Data założenia |
1301 | ||||
| Prawa miejskie |
1325 | ||||
| Burmistrz |
Andrzej Wojciech Piątkowski | ||||
| Powierzchnia |
5,68[1] km² | ||||
| Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość |
|||||
| Strefa numeracyjna |
23 | ||||
| Kod pocztowy |
13-230 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
NDZ | ||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu działdowskiego  | |||||
Położenie na mapie gminy Lidzbark  | |||||
| 53°15′37″N 19°49′16″E/53,260278 19,821111
| |||||
| TERC (TERYT) |
2803044 | ||||
| SIMC |
0930644 | ||||
Urząd miejski ul. Sądowa 2113-230 Lidzbark | |||||
| Strona internetowa | |||||
Lidzbark (pot. Lidzbark Welski, niem. Lautenburg, prus. Welliskas Lēcbargs) – miasto w Polsce położone w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Lidzbark.
Według danych GUS na dzień 1 stycznia 2023 r. Lidzbark liczył 7300 mieszkańców[3]. Miasto posiada status miasta turystycznego, ma rozwiniętą bazę noclegową i gastronomiczną. Od 1997 r. patronem miasta jest św. Wojciech.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Miasto leży nad rzeką Wel oraz Jeziorem Lidzbarskim, na pograniczu Garbu Lubawskiego i Równiny Urszulewskiej. W pobliżu znajdują się dwa parki krajobrazowe: Górznieńsko-Lidzbarski i Welski.
Lidzbark leży na obszarze ziemi lubawskiej[4], a także na dawnej ziemi Sasinów[5].
Toponimia
[edytuj | edytuj kod]Językoznawcy przyjmują, że nazwa miasta pochodzi od XIV-wiecznego komtura chełmińskiego Otto von Lutterberga, któremu Lidzbark zawdzięczać miał otrzymanie praw miejskich. Wyewoluowała z niej ostateczna forma niemiecka Lautenburg, zaś już w XVII w. notowane jest równolegle spolszczenie fonetyczne do postaci Lidzbark[6].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Lidzbark założono na prawie niemieckim już w 1301 roku. Po nadaniu ziemi chełmińsko-michałowskiej Krzyżakom w 1303 roku zbudowano zamek i ufortyfikowane miasto. Krzyżacy po zajęciu Lidzbarka rozpoczęli na nowo i po swojemu budować miasto. Zakonowi zależało na szybkiej jego budowie ze względu na sąsiedztwo z Mazowszem. Budując go, nadano mu charakter obronny. W tym okresie wybudowano m.in. kościół pw. św. Wojciecha, zamek, młyn i ratusz. Prawa miejskie Lidzbark uzyskał na początku XIV wieku (ok. 1325), w latach 1405–1407 miasto otoczono murami obronnymi z dwiema bramami. W 1415 miało miejsce odnowienie praw miejskich[7]. Mieszkańcy przystąpili do Związku Pruskiego w 1454 r. Po zawarciu II pokoju toruńskiego z Zakonem w 1466 roku miasto znalazło się w granicach Polski. Rozpoczął się wtedy szybki rozwój „grodu nad Welem”, który uzyskał liczne przywileje królewskie. W wyniku I rozbioru Polski w 1772 miasto znajdowało się w granicach Prus, z wyjątkiem lat 1807–1815, kiedy to stanowiło część Księstwa Warszawskiego. W 1887 r. przez miasto przeprowadzono trasę kolejową z Działdowa do Brodnicy.
Od 5 listopada 1906 r. do 10 czerwca 1907 r. w miejscowej szkole elementarnej odbył się strajk dzieci przeciwko nauczaniu religii w języku niemieckim. Z uczestników strajku znane są nazwiska następujących dzieci: A. Bartkowska, M. Czajkowska, S. Dąbrowski, J. Dembiński, J. Garzyńska, F. Gutkowska, J. Gumiński, Z. Herman, A. Karczewski, A. J. M. Kamińscy, F. Karpiński, L. H. Kirstein, K. Krukowski, F. Kradziecki, W. Nadolski, M. Perowicz, W. Rogowski, S. Rogozińska, F. Rostek, W. Szostakowska, K. Tuszyńska, W. Weitz. Strajk był elementem znacznie większej akcji biernego oporu wobec pruskich władz szkolnych, która na przełomie 1906 i 1907 r. objęła część szkół w prowincji Prusy Zachodnie, czyli przedrozbiorowe Pomorze Gdańskie, Powiśle, ziemię chełmińską i ziemię lubawską oraz część Krajny. Inspiracją dla strajków pomorskich były wcześniejsze działania dzieci w prowincji wielkopolskiej, ze słynnym strajkiem we Wrześni (1901) na czele[8].
Do Polski miasto powróciło dopiero 18 stycznia 1920 roku, a 14 sierpnia 1920 na krótko zostało zajęte przez Rosjan. W 1932 roku miasto wyłączono z powiatu brodnickiego i włączono do działdowskiego, a w 1939 wraz z tym drugim przeniesiono z województwa pomorskiego do województwa warszawskiego. Po wojnie Lidzbark obudowano ze zniszceń wojennych[9][10][11], powstały wówczas tartak, garbarnia, cegielnia, mleczarnia oraz Zakład Prefabrykatów Elementów Budowlanych[12].
W latach 1954–1972 miasto nie należało a było siedzibą władz gromady Lidzbark. Lidzbark w latach 1975–1998 leżał na terenie ówczesnego województwa ciechanowskiego i podlegał pod Urząd Rejonowy w Działdowie.
Jeśli chodzi o prawa miejskie, to Lidzbark mógł je otrzymać nie wcześniej niż w XIV wieku. Świadczyć mogłyby o tym pierwsze przywileje miejskie pochodzące z 1410 i 1414 roku. Wiele współczesnych nazw ulic wskazuje na to, że pochodzą one z dość odległych czasów. Takie ulice jak: Zamkowa, Podzamcze, Kościelna, Piaski, Stare Miasto, Sądowa czy też Słomiany Rynek mają pochodzenie historyczne.
Herb miasta
[edytuj | edytuj kod]Z braku wiarygodnych dokumentów trudno jest ustalić, czy herb miasta pochodzi z okresu rządów krzyżackich, czy też został ustanowiony dopiero po pokoju toruńskim, czyli po 1466 roku. Najstarszy dokument, który przetrwał z herbem Lidzbarka pochodzi dopiero z 1571 roku. Była nim wtedy głowa jednorożca, czyli głowa konia z rogiem na czole. Taki herb znajduje się na pieczęci miejskiej. Należy podkreślić, że pierwszym historykiem niemieckim, który stwierdzał, że herbem miasta Lidzbark jest głowa jednorożca, był F.A. Wossberg. W XVII wieku sporządzono nową pieczęć miasta również z głową jednorożca w tarczy z napisem „Sigillum Civitatis Lautenburgensis”. Pieczęć ta przetrwała blisko 200 lat, aż do czasów rozbiorowych.
W okresie rządów pruskich miasto miało herb przedstawiający orła pruskiego. W 1886 roku mieszkańcy postanowili przywrócić miastu dawny herb i zwrócili się w tej sprawie do Archiwum w Berlinie, z prośbą o potwierdzenie jego autentyczności. Na podstawie orzeczenia archiwum wydało orzeczenie, że herbem Lidzbarka jest głowa jednorożca z rogiem na czole. Władze Lidzbarka kazały jednak sprawić miastu pieczęć z całą figurą jednorożca. Stało się to dlatego, że Beckherrn w swojej monografii o herbach miast pruskich mylnie twierdził, że Lidzbark ma herb przedstawiający całego jednorożca. Wykorzystując opinie Beckherrna, władze miasta nie zezwoliły na używanie dawnego herbu.
W okresie międzywojennym, jak również zaraz po II wojnie światowej, używano herbu przedstawiającego całą figurę jednorożca. Mieszkańcy po powrocie do macierzy w 1920 roku, na skutek dawnej propagandy pruskiej, byli skłonni wierzyć w słuszność takiego herbu.
Od czego natomiast pochodzi herb miasta, nie daje się w ogóle ustalić, po prostu z braku jakichkolwiek przesłanek. Jeśli chodzi o pierwotny kolor tarczy i głowy jednorożca to przypuszcza się, że tarcza była błękitnego, zaś głowa żółtego. Taki właśnie herb dla Lidzbarka zatwierdziło Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji Rzeczypospolitej Polskiej.
Samorząd
[edytuj | edytuj kod]Mieszkańcy miasta i gminy Lidzbark wybierają w powszechnych wyborach samorządowych burmistrza oraz 15 radnych, spośród których wybierany jest 1 przewodniczący i 2 wiceprzewodniczących.
| Burmistrz | |
|---|---|
| PIĄTKOWSKI Andrzej Wojciech | |
| Okręg | Nazwisko i imię radnego/radnej |
| 1 | KALISZ Agnieszka |
| 2 | ŁUKASZEWSKI Janusz Adam |
| 3 | WACŁAWSKA Dorota Maria |
| 4 | BRAUN Karol |
| 5 | DZIMIRA Michał Paweł |
| 6 | WIŚNICKI Jarosław |
| 7 | PLUTA Adam Grzegorz |
| 8 | NOWIŃSKI Dariusz Jarosław |
| 9 | WERĘGOWSKI Karol |
| 10 | CYBULSKI Wojciech |
| 11 | KORDALSKI Bartłomiej |
| 12 | KWIATKOWSKI Michał Łukasz |
| 13 | GRASZEK Agnieszka |
| 14 | SAWULSKI Łukasz |
| 15 | PAWELSKI Bartosz |
| Burmistrz | |
|---|---|
| SITAREK Maciej Krzysztof | |
| Okręg | Nazwisko i imię radnego/radnej |
| 1 | MARSZAK Tomasz |
| 2 | KALISZ Agnieszka |
| 3 | WACŁAWSKA Dorota Maria |
| 4 | OSTROWSKI Marek Witold |
| 5 | DZIMIRA Michał Paweł |
| 6 | WIŚNICKI Jarosław |
| 7 | IWANKOWSKI Waldemar Adam |
| 8 | NOWIŃSKI Dariusz Jarosław |
| 9 | CIESIELSKI Paweł |
| 10 | KREZYMON Hanna Maria |
| 11 | CHMIELEWSKI Leon |
| 12 | KWIATKOWSKI Michał Łukasz |
| 13 | SKUZA Waldemar Antoni |
| 14 | TRZCIŃSKI Mirosław |
| 15 | GUTOWSKI Zbigniew Piotr |
| Burmistrz | |
|---|---|
| SITAREK Maciej Krzysztof | |
| Okręg | Nazwisko i imię radnego/radnej |
| 1 | DUDANIEC Tomasz Maciej |
| 2 | ZAKRZEWSKA Grażyna Barbara |
| 3 | GOSZKA Andrzej |
| 4 | MROCZKOWSKI Piotr |
| 5 | DZIMIRA Michał Paweł |
| 6 | FRYZA Radosław Wojciech |
| 7 | IWANKOWSKI Waldemar Adam |
| 8 | NOWIŃSKI Dariusz Jarosław |
| 9 | CIESIELSKI Paweł |
| 10 | KOSMAN Tadeusz |
| 11 | CHMIELEWSKI Leon |
| 12 | KWIATKOWSKI Michał Łukasz |
| 13 | SKUZA Waldemar Antoni |
| 14 | TRZCIŃSKI Mirosław |
| 15 | GUTOWSKI Zbigniew Piotr |
| Burmistrz | |
|---|---|
| ROGOWSKI Jan | |
| Okręg | Nazwisko i imię radnego/radnej |
| 1 | DUDANIEC Tomasz Maciej |
| ZAKRZEWSKA Grażyna Barbara | |
| 2 | KOZŁOWSKI Grzegorz Wojciech |
| GOSZKA Andrzej | |
| 3 | DZIMIRA Michał Paweł |
| MODZELEWSKI Tadeusz | |
| 4 | RZESZUTKO Ewa Maria |
| 5 | NOWIŃSKI Dariusz Jarosław |
| 6 | CIESIELSKI Paweł |
| 7 | KOSMAN Tadeusz |
| 8 | KORDALSKI Ryszard |
| 9 | GUTOWSKI Zbigniew Piotr |
| 10 | TRZCIŃSKI Mirosław |
| 11 | MOSTOWICZ Paweł |
| 12 | OGRODOWSKI Henryk |
| Burmistrz | |
|---|---|
| ROGOWSKI Jan | |
| Okręg | Nazwisko i imię radnego/radnej |
| 1 | WIŚNIEWSKI Andrzej Janusz |
| DUDANIEC Tomasz Maciej | |
| 2 | KOZŁOWSKI Grzegorz Wojciech |
| GOSZKA Andrzej | |
| 3 | DZIMIRA Michał Paweł |
| MODZELEWSKI Tadeusz | |
| 4 | RZESZUTKO Ewa Maria |
| 5 | ROMULEWICZ Irena |
| 6 | WITKOWSKI Taduesz |
| 7 | MACHUJSKI Tadeusz |
| 8 | KORDALSKI Ryszard |
| 9 | WRZOSEK Stefan Kazimierz |
| 10 | TRZCIŃSKI Mirosław |
| 11 | KACPRZAK Tadeusz Edward |
| 12 | JÓZWOWSKI Tadeusz |
Demografia
[edytuj | edytuj kod]
Piramida wieku mieszkańców Lidzbarka w 2014 roku[13].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kościół św. Wojciecha[14]
- Resztki gotyckiej baszty zamkowej z XIV wieku[15]
- Kościół ewangelicko-augsburski z 1829 r. razem z domem kancelaryjnym
- Założenie urbanistyczne Starego Miasta z lat 1320–1331
- Budynki: Szkoły Podstawowej, Urzędu Miasta, byłej garbarni, rzeźni, gazowni, dworca kolejowego i kamieniczki secesyjne z przełomu XIX i XX w.
- Figurka św. Jana Nepomucena nad rzeką Wel z 1802 r.
- Spichlerz Zbożowy z końca XIX w.
- Dwie wieże wodociągowe z 1909 r.
- Wybrane zabytki Lidzbarka
-
-
Figurka św. Jana Nepomucena na moście -
Zabytkowa kamienica przy ul. Sądowej -
Urząd Miasta
.jpg)
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]Przemysł
[edytuj | edytuj kod]Główne zakłady przemysłowe: producent karniszy i rolet KARWEL, fabryka mebli Classic Soffa, fabryka mebli „Wolność”, fabryka betonu komórkowego „H+H Polska”, fabryka tkanin „SE-DA”, przetwórstwo skór „Skórpol” i drewna „Poldrew”, „Dąb-Wel”[16].
Transport
[edytuj | edytuj kod]Drogi
[edytuj | edytuj kod]Lidzbark położony jest przy drogach:
- droga wojewódzka nr 541 Lubawa – Lidzbark – Żuromin – Sierpc – Dobrzyń nad Wisłą
- droga wojewódzka nr 544 Brodnica – Lidzbark – Działdowo – Mława – Przasnysz – Ostrołęka
Drogi wojewódzkie na terenie miasta:
- Główny Dworzec
- Działdowska
- Nowy Rynek
- Zieluńska
- Chopina
Kolej
[edytuj | edytuj kod]Przez Lidzbark przebiega linia kolejowa nr 208 Działdowo – Chojnice. Na terenie miasta przy linii kolejowej usytuowane są dwie stacje kolejowe (Lidzbark i Lidzbark Miasto). 1 lutego 2007 roku ruch pociągów osobowych został wstrzymany z powodu braku dofinansowania ze strony Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie. Ostateczne zawieszenie ruchu osobowego nastąpiło 1 września 2009 roku w związku z zawieszeniem kursowania pociągu pospiesznego „Warmia” relacji Grudziądz-Kraków Płaszów, który był wtedy ostatnim kursującym przez Lidzbark pociągiem pasażerskim. Obecnie przez Lidzbark jeżdżą tylko pociągi towarowe.
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]
Położenie miasta, bliskość jezior i dużego kompleksu leśnego i zabytkowy układ urbanistyczny, estetyka i kameralność, stwarzają dobre warunki do rekreacji i wypoczynku. Okolice miasta, jak i Gmina Lidzbark charakteryzują się wysokimi walorami przyrodniczymi. Stanowią wymarzone miejsce wypoczynku i rekreacji dla miłośników wędkarstwa, kajakarstwa, grzybobrania, wycieczek pieszych, rowerowych, a także konnych.
Gmina spełnia warunki dla rozwoju turystyki i agroturystyki. Posiada ciekawe tereny, które przyciągają widokami, bazę noclegową i gastronomiczną, a także bazę agroturystyczną. Na terenie gminy zlokalizowane są ośrodki wczasowe na około 2000 miejsc. Charakterystyczną cechą regionu jest różnorodność cech środowiska przyrodniczego, co uwidacznia się w bogactwie flory i fauny, a także w zróżnicowaniu krajobrazu. Ważnym elementem przyrodniczym regionu są jeziora. Są to jeziora polodowcowe, głównie typu rynnowego. Najczęściej są długie, wąskie o stromych brzegach, znacznych głębokościach i nie wyrównanym dnie. Układają się w ciągi połączone ciekami. Większość jezior leży w ciągu rzeki Wel. Jeziora w zdecydowanej większości należą do zbiorników eutroficznych, czyli bogatych w substancje odżywcze. Największy ruch turystyczny obserwuje się nad jeziorami: Lidzbarskim, Piaseczno i Kiełpińskim, wokół których zlokalizowano ośrodki wczasowe.
Na obszarze parków krajobrazowych, w poszczególnych nadleśnictwach wyznaczone zostały również dydaktyczne ścieżki przyrodnicze.
Miasto zdobyło w roku 2012 w plebiscycie organizowanym przez „Gazetę Olsztyńską” tytuł „Letniej stolicy Warmii i Mazur[17]”.
Media
[edytuj | edytuj kod]- Tygodnik Działdowski – mutacja Tygodnika Ciechanowskiego
- Gazeta Działdowska – dodatek do Gazety Olsztyńskiej
Edukacja
[edytuj | edytuj kod]- Przedszkole Miejskie
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Tadeusza Kościuszki
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Szarych Szeregów
- Zespół Szkół im. Króla Władysława Jagiełły
- Technikum
- Branżowa Szkoła I Stopnia
- Liceum Ogólnokształcące im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego
- Prywatna Zaoczna Szkoła Policealna Zespołu Edukacji „Wiedza”
- Centrum Kształcenia Ustawicznego
Kultura
[edytuj | edytuj kod]- Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury
- Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna
- Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza dla Dzieci i Młodzieży „Mario”
- Dom Senior+
Muzea
[edytuj | edytuj kod]- Warmińsko-Mazurskie Muzeum Pożarnictwa
- Muzeum Przyrody przy Welskim Parku Krajobrazowym
- Muzeum Etnograficzne im. Edwarda Klemensa w Jeleniu
Organizacje
[edytuj | edytuj kod]- Towarzystwo Miłośników Lidzbarka Welskiego
- Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym
- Stowarzyszenie Niesienia Pomocy Dzieciom „Mario”
- Stowarzyszenie Edukacji Ekologicznej „Ekoświt”
- Polski Związek Wędkarski
- Polski Związek Niewidomych
- Kurkowe Bractwo Strzeleckie
- Związek Harcerstwa Polskiego
- Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe
- Stowarzyszenie „Wrota Mazur”
- Ochotnicza Straż Pożarna
- Młodzieżowa Orkiestra Dęta OSP Lidzbark
- Klub Honorowych Dawców Krwi
- Towarzystwo Przyjaciół Pojazdów Zabytkowych „Jednorożec”
- Chrześcijańskie Stowarzyszenie Charytatywne „Samarytanin”
- Klub Abstynenta
Kościoły i wspólnoty wyznaniowe
[edytuj | edytuj kod]
W Lidzbarku znajdują się dwie parafie Kościoła Rzymskokatolickiego: parafia św. Wojciecha i parafia Wniebowzięcia NMP, dwa zbory protestanckie. Jeden z nich należy do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, drugi jest częścią Kościoła Chrystusowego oraz Świadkowie Jehowy: zbór Lidzbark[18].
Sport
[edytuj | edytuj kod]W mieście działa klub sportowy Wel Lidzbark prowadzący sekcje piłkarską i piłki siatkowej. Funkcjonuje także klub sportowy Wel-Bis, który prowadzi sekcję kajakarską. W Lidzbarku prężnie rozwija się sekcja lekkoatletyczna i tenisa stołowego.
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b GUS Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online].
- ↑ Lidzbark w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-04-25], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], Tablica nr 22 w formacie XLSX, stat.gov.pl, 20 lipca 2023 [dostęp 2024-04-25] (pol.).
- ↑ „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”. 12, s. 214, 1905. Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu. ISSN 0082-5522. [dostęp 2022-09-20]. Cytat: […] Lidzbark leży […] w tej części ziemi lubawskiej, którą Krzyżacy od samego początku zajęli i posiedli […]. (pol.).
- ↑ Stanisław Rospond: Słownik etymologiczny miast i gmin PRL. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich — Wydawnictwo, 1984, s. 191. ISBN 83-04-01090-9. Cytat: […] cały górny bieg Drwęcy wraz z całą ziemią lubawską – to pierwotnie dziedzina pruska plemienia Sasinów […]. (pol.).
- ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miast Polski. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1980, s. 132.
- ↑ Jan Bałdowski Warmia i Mazury, mały przewodnik, Wydawnictwo Sport i Turystyka Warszawa 1977, s. 114–115
- ↑ L. Burzyńska-Wentland, Strajki szkolne w Prusach Zachodnich w latach 1906−1907, Gdańsk 2009, s. 84.
- ↑ Lidzbark.Pl.
- ↑ http://www.lidzbark.pl/asp/start.asp?page=artykul&tytul=Artykuły&dzial=Artykuły&nr=559.
- ↑ Dwie rocznice wyzwolenia Lidzbarka – Lidzbark Welski – www.gazetaolsztynska.pl. lidzbark-welski.wm.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-18)]..
- ↑ Jan Bałdowski „Warmia i Mazury, mały przewodnik” Wydawnictwo Sport i Turystyka Warszawa 1977 s. 114
- ↑ Lidzbark w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Lidzbark – Nie tylko sikawki. Atrakcje turystyczne Lidzbarku, Ciekawe miejsca Lidzbarku.
- ↑ Lidzbark Welski – Zamek w Lidzbarku Welskim – OPIS – Polskie zamki.
- ↑ Lidzbark. portalwiedzy.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-05-16)]., WIEM, darmowa encyklopedia.
- ↑ http://www.lidzbark.pl/asp/pl_start.asp?typ=13&sub=1&menu=7&artykul=960&akcja=artykul.
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2023-02-05].
- ↑ Lidzbark.pl - 15 lat współpracy Lidzbark-Oebisfelde [online], lidzbark.pl [dostęp 2024-04-25].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Lidzbark, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 218.
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
| Miasto | |
|---|---|
| Części miasta |
|
| Wsie | |
| Części wsi |
|
| Osady | |
| Osady leśne | |
| Przysiółek | |
| Zniesione miejscowości |
|
