Park krajobrazowy
Park krajobrazowy może odnosić się do popularnej od XVIII wieku formy ogrodu nawiązującej do naturalnych krajobrazów, określanej niekiedy jako park angielski, lub ogród romantyczny, albo do formy ochrony przyrody stosowanej w niektórych krajach i zaliczanej do kategorii V Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody.
Forma założenia parkowego
[edytuj | edytuj kod]
Parki krajobrazowe zyskały na popularności z końcem XVIII wieku, wraz z rozwojem romantyzmu. Zrywały one z regularnością i geometrycznością ogrodów barokowych na rzecz swobody, naturalności, sentymentalności[1]. Ze względu na kraj pochodzenia są one często nazywane angielskimi. W Polsce parki krajobrazowe zakładano powszechnie w XIX wieku, wiele z nich zostało zaniedbanych w czasach PRL.
Forma ochrony przyrody
[edytuj | edytuj kod]
Miano „parku krajobrazowego” nosi m.in. w Polsce i Słowenii wielkoobszarowa forma ochrony przyrody, zaliczana do kategorii V Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody – chronionego krajobrazu[2]. Są w niej zaklasyfikowane te wielkoobszarowe struktury ochronne, które nie koncentrują się na przyrodzie, ale na ich odmiennym charakterze ze względu na wartości przyrodnicze, ekologiczne, kulturowe, lub krajobrazowe. Według IUCN obszary zaklasyfikowane do tej kategorii powinny gwarantować właściwie zbalansowaną koegzystencję między ludźmi a przyrodą[3].
Analogiczne formy ochrony przyrody istnieją w większości państw europejskich (np. we Francji, Włoszech, Niemczech, Hiszpanii, Belgii, Chorwacji, Rumunii, Austrii i in.)[4], są one jednak częściej określane jako „regionalne”, czy „przyrodnicze”. W Wielkiej Brytanii lokalne parki narodowe mają charakter parku krajobrazowego i tak są traktowane przez IUCN[5]. W Estonii, Czechach, czy na Słowacji odpowiednikiem parków krajobrazowych są obszary chronionego krajobrazu[6]. W niektórych przypadkach Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych zaleca tłumaczenie obcojęzycznych określeń analogicznych form ochrony przyrody na „park krajobrazowy”, np. niemieckie Naturpark (dosł. „park przyrody”)[7].
Poza Europą nie ma jednoznacznego odpowiednika parków krajobrazowych. W Stanach Zjednoczonych do kategorii V należą Obszary Dziedzictwa Narodowego (National Heritage Areas) i liczne spośród parków stanowych[8]. W Chinach IUCN podobnie klasyfikuje wiele z lokalnych rezerwatów przyrody[8]. W Japonii wyróżnia się quasi-parki narodowe (国定公園 Kokutei Kōen), zarządzane przez prefektury, w odróżnieniu od parków narodowych zarządzanych centralnie i w większości zaliczane do kategorii V przez IUCN[8]. W Kanadzie status form ochrony przyrody zależy od prowincji i może mieć kategorię V[9], albo (jak np. w Québecu[10]) kategorię II odpowiadającą parkom narodowym. Na całym świecie w bazie danych IUCN znajduje się 28002 form ochrony mających kategorię chronionego krajobrazu[11].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
- Parki krajobrazowe w Polsce
- Ochrona przyrody w Polsce
- Ochrona krajobrazowa
- Kategorie ochrony przyrody Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody
- Regionalne parki przyrody we Francji
- Parki narodowe w Wielkiej Brytanii
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ newgreen.pl style ogrodowe
- ↑ Portal Korporacyjny Lasów Państwowych - Parki krajobrazowe. torun.lasy.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-24)].
- ↑ https://www.iucn.org/our-work/protected-areas-and-land-use IUCN category V
- ↑ http://www.protectedplanet.net/search?iucn_category_id=6&q=nature+park®ion_id=2.
- ↑ http://www.protectedplanet.net/search?designation_id=566&iucn_category_id=6&q=united+kingdom.
- ↑ http://www.protectedplanet.net/search?iucn_category_id=6&q=chranena+krajinna+oblast.
- ↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych zeszyt 12, str. 146.
- ↑ a b c Protected Planet
- ↑ http://www.protectedplanet.net/search?designation_id=1685&iucn_category_id=6&q=canada.
- ↑ https://www.sepaq.com/pq/mission.dot Mission.
- ↑ http://www.protectedplanet.net/search?iucn_category_id=6&q= stan na styczeń 2014.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Informacja serwisu angielskich parków narodowych o rozpoznaniu międzynarodowym. nationalparks.gov.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-18)].
- Kategoria V IUCN
Literatura
[edytuj | edytuj kod]- Barbara Froehlich-Schmitt: Polsko-niemiecki przewodnik ochrony przyrody. Bonn/Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2000. ISBN 83-86467-37-1.
- Parki krajobrazowe w Polsce, Monografia pod redakcją Grzegorza Rąkowskiego, Autorzy: Grzegorz Rąkowski, Małgorzata Smogorzewska, Agata Janczewska, Jolanta Wójcik, Małgorzata Walczak, Zbyszko Pisarski, wyd. II, IOŚ, Warszawa 2004, omówienie.