Przejdź do zawartości

Grazia Deledda

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Grazia Deledda
Grazia Maria Cosima Damiana Deledda
Ilustracja
Grazia Deledda (1926)
Data i miejsce urodzenia

27 września 1871
Nuoro

Data i miejsce śmierci

15 sierpnia 1936
Rzym

Narodowość

włoska

Dziedzina sztuki

literatura piękna

podpis
Nagrody

Nagroda Nobla w dziedzinie literatury

Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach
Grazia Deledda

Grazia Maria Cosima Damiana Deledda (ur. 27 września 1871 w Nuoro, zm. 15 sierpnia 1936 w Rzymie) – włoska powieściopisarka i nowelistka, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1926.

Biografia

[edytuj | edytuj kod]

Grazia Deledda urodziła się w Nuoro na Sardynii, jako czwarte dziecko z siedmiorga dzieci, zamożnego posiadacza ziemskiego. Jej ojciec, Giovanni Antonio Deledda, absolwent prawa, był zamożnym właścicielem ziemskim, zajmował się handlem i rolnictwem, interesował się poezją, sam komponował wiersze i założył drukarnię i wydawał czasopisma. W 1892 r. został burmistrzem Nuoro. Matka, Francesca Cambosu, zajmowała się prowadzeniem domu i wychowywaniem dzieci[1][2][3].

Dom w Deleddów w Nuoro

Ukończyła cztery klasy szkoły podstawowej, a następnie pobierała prywatne lekcje u profesora Pietro Ganga, który udzielał jej podstawowych lekcji w języku włoskim, łacinie i francuskim. Zachęcił ją także do publikowania prac pisanych na zadane przez niego tematy. W wieku 13 lat po raz pierwszy opublikowano jej opowiadania Sangue sardo i Remigia Helder. Ukazały się one w 1888 r. w magazynie o modzie „L’ultima moda”. W 1892 r. napisała pierwszą powieść Fior di Sardegna[1][2].

W 1900 roku wyjechała w swoją pierwszą podróż do Cagliari, gdzie poznała swojego przyszłego męża Palmiro Madesaniego. Wraz z nim zamieszkała w Rzymie[2]. Pierwszy większy sukces przyniosła jej powieść Elias Portolú (1903). W swoich powieściach i nowelach odtwarzała krajobraz i życie swojej rodzinnej Sardynii. Krajobraz Sardynii był przez nią często wykorzystywany jako metafora trudności w życiu bohaterów jej utworów[4].

Grazia Deledda jest laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1926. Nagrodę otrzymała: „za poetyckie dzieła, w których z jaskrawą plastycznością opisuje życie jej ojczystej wyspy, a także za głębię w podejściu do ludzkich problemów w całości”[3].

Z licznych jej dzieł wymienić należy: Anime oneste (1896), Elias Portolu (1900), Cenere (1904), Nostalgia (1905), Colombi e sparvieri (1912), Trzcina na wietrze (1913), Il segredo dell’ uomo solitario (1921), Annalena Bilsini (1927)[5].

W wielu późniejszych pracach Grazia Deledda łączyła wyobraźnię i autobiografię. Ta mieszanka jest widoczna szczególnie w powieści Il paese del vento (1931). Powieść L’argine (1934) odzwierciedla życie autorki jako wyrzeczenie się doczesnych rzeczy, w tym miłości, akceptując poświęcenie jako wyższy sposób życia i pojednanie z Bogiem. Wspólną cechą wszystkich jej późniejszych dzieł jest stała wiara w ludzi i w Boga[3].

W 1906 r. ukazała się w Polsce powieść Popiół (Cenere)[6][7] w tłumaczeniu Wilhelminy Zyndram-Kościałkowskiej[8]. W 1934 r. wydano w Polsce powieść Trzcina na wietrze w tłumaczeniu Idy Ratinowowej[9].

Wybrane ekranizacje

[edytuj | edytuj kod]
  • W 1916 r. Febo Mari zekranizował powieść Cenere z Eleonorą Duse w roli głównej[4].
  • W 1929 r. powstał film niemy film La grazia na podstawie powieści Di Notte w reżyserii Aldo De Benedettiego[10].
  • W 1950 r. Augusto Genina zekranizował powieść L’edera[11].
  • W 1952 r. Aldo Vergano wyprodukował film Amore rosso – Marianna Sirca, na podstawie powieści Marianna Sirca[12].
  • W 1955 r. powstał film Zakazane na podstawie powieści La Madre w reżyserii Mario Monicellego[13].
  • W 1958 r. Mario Landi zekranizował powieść Trzciny na wietrze[14].
  • W 1974 r. Giuseppe Fina wyprodukował serial telewizyjny L’edera[15].
  • W 2014 r. powstał film w reż. Francesco Trudu Il peccatore na podstawie powieści La madre[16].

Wybrana twórczość

[edytuj | edytuj kod]
  • Nell’azzurro (1890)
  • La regina delle tenebre (1892)
  • Fior di Sardegna (1892)
  • Racconti sardi (1895)
  • Anime oneste (1895) (1895)
  • Po grzesznej drodze (La via del male, 1896, wydanie polskie w tłumaczeniu Pauliny Dicksteinowej 1928)
  • Il tesoro (1897)
  • L’ospite (1897)
  • Sprawiedliwość (La giustizia 1899, wydanie polskie w tłumaczeniu Wilhelminy Zyndram-Kościałkowskiej 1909)
  • Le tentazioni (1899)
  • Il vecchio della montagna (1900)
  • Elias Portolu (1900)
  • Po rozwodzie (Dopo il divorzio, 1902, wydanie polskie w tłumaczeniu Wilhelminy Zyndram-Kościałkowskiej 1904)
  • Popiół (Cenere (1903, wydanie polskie w tłumaczeniu Wilhelminy Zyndram-Kościałkowskiej 1906)
  • I giuochi della vita (1905)
  • Tęsknoty (Nostalgie, 1905, wydanie polskie w tłumaczeniu Leopolda Staffa 1928)
  • Il vecchio della montagna (1906)
  • Amori moderni (1907)
  • L’ombra del passato (1907)
  • Il nonno (1908)
  • L’edera (1908)
  • Il nostro padrone (1910)
  • Sino al confine (1910)
  • Nel deserto (1911)
  • Chiaroscuro (1912)
  • Colombi e sparvieri (1912)
  • Trzcina na wietrze (Canne al vento, 1913, wydanie polskie w tłumaczeniu Idy Ratinowowej 1934)
  • Le colpe altrui (1914)
  • Marianna Sirca (1915)
  • Il fanciullo nascosto (1916)
  • L’incendio nell’uliveto (1918)
  • La madre (Roman, 1920)
  • Rozbitkowie w przystani (Naufraghi in porto, 1920, wydanie polskie w tłumaczeniu Janiny Rostkowskiej 1929)
  • Cattive compagnie (1921)
  • Il segreto dell’uomo solitario (1921)
  • Il Dio dei viventi (1922)
  • Il flauto nel bosco (1923)
  • La danza della collana (1924)
  • Ucieczka do Egiptu (La fuga in Egitto, 1925, wydanie polskie w tłumaczeniu Stelli Olgierd 1928)
  • Il sigillo d’amore (1926)
  • Annalena Bilsini (1927, wydanie polskie w tłumaczeniu Leopolda Staffa 1957)
  • Murgronan (1927)
  • Il vecchio e i fanciulli (1928)
  • La casa del poeta (1930)
  • Il dono di Natale (1930)
  • Il paese del vento (1931)
  • La vigna sul mare (1932)
  • Sole d’estate (1933)
  • L’argine (1934)
  • La chiesa della solitudine (1936)
  • Cosima (1937, pośmiertnie)
  • Il cedro del Libano (1939, pośmiertnie)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Sarvadore Serra: Gràssia Deledda, unu Nobel sardu a s’Itàlia. Salimbasarda.net. [dostęp 2020-12-13]. (wł.).
  2. ↑ a b c Grazia Deledda Biographical. [w:] NobelPrize.org [on-line]. [dostęp 2020-03-15]. (ang.).
  3. ↑ a b c Grazia Deledda. NobelPrize.org. [dostęp 2020-12-13]. (ang.).
  4. ↑ a b Grazia Deledda, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-03-15] (ang.).
  5. ↑ Gràtzia Deledda. SardegnaCultura. [dostęp 2020-12-13]. (wł.).
  6. ↑ Grazia Deledda, Popiół. Cz. 1 [online], przekł. z wł. Wila Zyndram-Kościałkowska, polona.pl [dostęp 2020-02-15].
  7. ↑ Grazia Deledda, Popiół. Cz. 2 [online], przekł. z wł. Wila Zyndram-Kościałkowska, polona.pl [dostęp 2020-02-15].
  8. ↑ Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski. Przewodnik biograficzny i bibliograficzny. T. Tom drugi I–Me. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2001, s. 221. ISBN 83-02-08101-9.
  9. ↑ Trzcina na wietrze. Lubimyczytac.pl. [dostęp 2020-12-13].
  10. ↑ La grazia (1929). IMDb.com. [dostęp 2020-12-13]. (ang.).
  11. ↑ L’edera (1950). IMDb.com. [dostęp 2020-12-13]. (ang.).
  12. ↑ Amore rosso (Marianna Sirca) (1952). IMDb.com. [dostęp 2020-12-13]. (ang.).
  13. ↑ Zakazane (1955). IMDb.com. [dostęp 2020-12-13]. (ang.).
  14. ↑ Canne al vento (1958). IMDb.com. [dostęp 2020-12-13]. (ang.).
  15. ↑ L’edera. IMDb.com. [dostęp 2020-12-13]. (ang.).
  16. ↑ Gianfranca Orunesu: È il siniscolese Gianluca Sotgiu «Il Peccatore» di Francesco Trudu. SiniscolaNotizie.net. [dostęp 2020-12-13]. (wł.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie literatury
XX wiek
XXI wiek

Nobel

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Grazia_Deledda&oldid=73968838”