Gliniany (Ukraina)

Gliniany
Глиняни
	; Gliniany, kościół Św. Ducha
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	lwowski
Rejon	rejon złoczowski
Prawa miejskie	1523
Burmistrz	Ihor Szulha
Powierzchnia	5,45 km²
Populacja (2019); • liczba ludności	; 3103
Kod pocztowy	80600
Tablice rejestracyjne	BC
	Położenie na mapie obwodu lwowskiego Gliniany
	Położenie na mapie Ukrainy Gliniany
	49°49′N 24°31′E/49,816667 24,516667
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Gliniany (ukr. Глиняни) – miasto w rejonie złoczowskim obwodu lwowskiego Ukrainy.

Historia

Miasto królewskie lokowane w 1397 roku położone było w XVI wieku w województwie ruskim^[2]. 1474 rok to pierwsza znana data pojawienia się Żydów w Glinianach^[3].

Miejsce popisów szlachty ziemi lwowskiej I Rzeczypospolitej^[4]. Także miejsce koncentracji wojsk koronnych podczas wypraw przeciwko Tatarom.

W 1748 Jakub Błędowski herbu Półkozic, starosta zubczyński w 1747, wykupił starostwo gliniańskie wspólnie ze żoną Urszulą z Dzieduszyckich^[5].

Przynależność terytorialna

1340–1772 w ziemi lwowskiej, województwa ruskiego.
1772–1918 miasto w powiecie przemyślańskim Królestwa Galicji i Lodomerii w Cesarstwie Austriackim. Parafia rzymskokatolicka i greckokatolicka loco. Właścicielem tabularnym miasta był hrabia Aleksander Badeni.
1918–1939 w powiecie przemyślańskim, województwa tarnopolskiego.

Demografia

3155 mieszkańców według spisu ludności z 1857);
3965 mieszkańców w 1880 roku, w tym 1794 grekokatolików, 463 rzymskich katolików, 3 ewangelików, pozostali – wyznawcy judaizmu;
4255 mieszkańców w 1921 roku, w tym 1965 Ukraińców, 1679 Żydów, 719 Polaków^[6];
4391 mieszkańców w 1931 roku^[6];
3242 mieszkańców w 2011 roku^[7].

Historia

W czasach epoki kamiennej w regionie dzisiejszych Glinian znajdowały się liczne osady paleolityczne. W Glinianach odkryto kości mamutów oraz narzędzia krzemienne (noże i rylce).
1379 – pierwsza wzmianka miasta w dokumentach historycznych.
1397 – Jan z Tarnowa wojewoda sandomierski i starosta ziemi ruskiej zezwala Piotrowi Sidel na założenie miasta. Władysław Jagiełło w r. 1425 potwierdza to nadanie (Wittyg, Pieczęcie miast s.70).
1537 – na terenie miasta zawiązano rokosz znany jako tzw. wojna kokosza.
1578 – miasto uzyskało prawo urządzania trzech jarmarków w roku.
Od roku 1866 miasto słynęło z przemysłu tkackiego oraz szkoły tkactwa. Wyrabiano m.in. kobierce (tzw. kilimy gliniańskie).
1888 – pożar dwa razy strawił miasto^[8]
Pod koniec listopada 1942 roku miejscowi Żydzi zostali przesiedleni przez Niemców do getta w Przemyślanach (miesiąc później zginęli w obozie zagłady w Bełżcu). Spośród 80 osób, które natychmiast po deportacji wróciły z Przemyślan do Glinian, około 60 zostało złapanych i rozstrzelanych na cmentarzu^[9].
W nocy z 26 na 27 kwietnia 1944 roku oddział UPA zabił w Glinianach ponad 40 osób^[6]^[10].
4 stycznia 1945 roku UPA ponownie zaatakowała Gliniany^[11].

W latach 1940–1941 i 1944–1962 centrum rejonu gliniańskiego. Podczas okupacji niemieckiej pozbawione praw miejskich i włączone do wiejskiej gminy Gliniany^[12].

Zabytki

pozostałości zamku obronnego z XV w.,
kościół parafialny pw. Ducha Świętego - parafia erygowana w 1397 r. z fundacji króla Władysława Jagiełły. W miejsce kościoła drewnianego, kilkakrotnie niszczonego przez najeźdźców, zbudowano w latach 1791 - 1831 kościół obecny, murowany. Konsekrowany w 1840. Zamknięty i zamieniony na spichlerz w 1945, zwrócony katolikom w 1995 r., ponownie konsekrowany w 2000 r^[13].
cerkiew z XVIII w.

Dzielnice Glinian

Zamoście

Pobliskie miejscowości

Zadwórze

Związani z miastem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Glinianami.

Honorowi obywatele Glinian

Karol Battaglia – sędzia powiatowy w Glinianach^[14]
Alfred Madurowicz – starosta powiatowy w Tarnopolu w 1889^[15]

Przypisy

↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року. Державна служба статистики України. Київ, 2019. стор.50
↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka. Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku. Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 167.
↑ Maurycy Horn, Najstarszy rejestr osiedli żydowskich w Polsce w 1507 r., w: Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego 1974, nr 3 (91), s. 14.
↑ Antoni Sozański: Wykład politycznej geografii, rządu i administracyi dawnej Polski przy końcu istnienia całego państwa (1648–1772). Kraków, 1889, s. 5.
↑ Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 1. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów), 1899, s. 288.
↑ ^a ^b ^c HenrykH. Komański HenrykH., SzczepanS. Siekierka SzczepanS., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939–1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 286, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487 .
↑ Державний комітет статистики України. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2011 року, Київ-2011 (doc). [dostęp 2012-10-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-10)].
↑ Kronika.
↑ Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Red. I.A. Altman, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s. 219-220
↑ Władysław Kubów, „Terroryzm na Podolu”, Warszawa 2003, s. 74
↑ GrzegorzG. Motyka GrzegorzG., Ukraińska partyzantka 1942–1960, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, 2006, s. 457, ISBN 83-88490-58-3, OCLC 838973434 .
↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG
↑ GLINIANY. Kościół p.w. Ducha Świętego (1791 - 183?). Lwowski obw., Lwowski r-n (Złoczowski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-04-29] .
↑ Nekrolog. „Czas”. Nr 39, s. 4, 18 lutego 1875.
↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1889. Lwów: drukarnia Władysława Łozińskiego, 1889, s. 35.

Linki zewnętrzne

Historia Żydów w Glinianach na portalu Wirtualny Sztetl
Gliniany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 583 .

[1] Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року. Державна служба статистики України. Київ, 2019. стор.50

[2] Zenon Guldon, Jacek Wijaczka. Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku. Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 167.

[3] Maurycy Horn, Najstarszy rejestr osiedli żydowskich w Polsce w 1507 r., w: Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego 1974, nr 3 (91), s. 14.

[4] Antoni Sozański: Wykład politycznej geografii, rządu i administracyi dawnej Polski przy końcu istnienia całego państwa (1648–1772). Kraków, 1889, s. 5.

[5] Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 1. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów), 1899, s. 288.

[komanski-6] HenrykH. Komański HenrykH., SzczepanS. Siekierka SzczepanS., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939–1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 286, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487 .

[7] Державний комітет статистики України. Чисельність наявного населення України на 1 січня 2011 року, Київ-2011 (doc). [dostęp 2012-10-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-10)].

[8] Kronika.

[9] Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Red. I.A. Altman, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s. 219-220

[10] Władysław Kubów, „Terroryzm na Podolu”, Warszawa 2003, s. 74

[11] GrzegorzG. Motyka GrzegorzG., Ukraińska partyzantka 1942–1960, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, 2006, s. 457, ISBN 83-88490-58-3, OCLC 838973434 .

[12] Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG

[13] GLINIANY. Kościół p.w. Ducha Świętego (1791 - 183?). Lwowski obw., Lwowski r-n (Złoczowski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-04-29] .

[14] Nekrolog. „Czas”. Nr 39, s. 4, 18 lutego 1875.

[15] Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1889. Lwów: drukarnia Władysława Łozińskiego, 1889, s. 35.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Przynależność wojewódzka	woj. tarnopolskie (1920–39)
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)	Gliniany (od 1934) Przemyślany (od 1934)
Miasteczka (1920–34)	Dunajów Gliniany (→) Przemyślany (→) Świrz
Gminy miejskie (1920–39 →)	Gliniany Przemyślany
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39 →)	Dobrzanica Dunajów Gliniany Janczyn Kurowice Pohorylce Przemyślany Swirz Zadwórze