Cyfry arabskie

Europejskie i arabskie cyfry na znaku drogowym w Abu Zabi

Cyfry arabskie, właściwie europeizowane cyfry hinduskie – cyfry stosowane obecnie powszechnie na całym świecie do zapisywania liczb. Są to kolejno znaki: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 oraz 9 i pierwotnie służyły do zapisu liczb w systemie dziesiętnym. Obecnie wykorzystywane również w pozostałych systemach (na przykład w szesnastkowym przy czym cyfry większe od 9 symbolizowane są kolejnymi literami alfabetu łacińskiego).

Cyfry i dziesiętny system pozycyjny pochodzą z Indii^[1], które około VII wieku najechali Arabowie. Uczeni arabscy wraz z poznaniem sanskrytu uzyskali dostęp do tej wiedzy. Cyfry weszły do powszechnego użytku, a ich propagatorem był perski matematyk Muhammad ibn Musa al-Chuwarizmi^[2], który zastosował je do badań nad algebrą i trygonometrią. W średniowieczu cyfry arabskie z systemem dziesiętnym rozprzestrzenili na zachód Arabowie^[1] (stąd ich przyjęta w Europie nazwa), a ich propagatorem w Europie był włoski matematyk Fibonacci^[3].

W systemie dziesiętnym wartość cyfry zależy od jej miejsca w szeregu. Zaczynając od prawej strony, pierwsze miejsce zajmują jednostki i przesuwając się w lewo, drugie miejsce zajmują dziesiątki, trzecie setki itd. Dodatkowo wprowadzono do niego wartość zerową, której nie było w poprzednich systemach^[4].

Cyfry współcześnie używane w krajach arabskich znacznie różnią się od nam znanych, dostosowanych do alfabetu łacińskiego, współczesnych cyfr arabskich i są to, kolejno, znaki: ‏٠ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ٨ ٩‎. Liczby za pomocą tych cyfr zapisywane są tak samo jak w systemie europejskim – czyli jedności po prawej.

Osobny artykuł: cyfry arabskie (w krajach arabskich).

Etniczne warianty dziesiętnych cyfr arabsko-indyjskich

standardowe europejskie	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9
arabskie	٠	١	٢	٣	٤	٥	٦	٧	٨	٩
wschodnio-arabskie	۰	۱	۲	۳	۴	۵	۶	۷	۸	۹
dewanagari	०	१	२	३	४	५	६	७	८	९
bengalskie	০	১	২	৩	৪	৫	৬	৭	৮	৯
gurmukhi	੦	੧	੨	੩	੪	੫	੬	੭	੮	੯
gudżarati	૦	૧	૨	૩	૪	૫	૬	૭	૮	૯
orija	୦	୧	୨	୩	୪	୫	୬	୭	୮	୯
tamilskie	௦	௧	௨	௩	௪	௫	௬	௭	௮	௯
telugu	౦	౧	౨	౩	౪	౫	౬	౭	౮	౯
kannada	೦	೧	೨	೩	೪	೫	೬	೭	೮	೯
malajalam	൦	൧	൨	൩	൪	൫	൬	൭	൮	൯
tajskie	๐	๑	๒	๓	๔	๕	๖	๗	๘	๙
laotańskie	໐	໑	໒	໓	໔	໕	໖	໗	໘	໙
tybetańskie	༠	༡	༢	༣	༤	༥	༦	༧	༨	༩
birmańskie	၀	၁	၂	၃	၄	၅	၆	၇	၈	၉
khmerskie	០	១	២	៣	៤	៥	៦	៧	៨	៩
mongolskie	᠐	᠑	᠒	᠓	᠔	᠕	᠖	᠗	᠘	᠙
limbu	᥆	᥇	᥈	᥉	᥊	᥋	᥌	᥍	᥎	᥏
nowe pismo tai lue	᧐	᧑	᧒	᧓	᧔	᧕	᧖	᧗	᧘	᧙

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b OwenO. Gingerich OwenO., Astronomia islamu (I), „Urania” (8), sierpień 1989, s. 228 .
↑ Stanisław R.S.R. Brzostkewicz Stanisław R.S.R., Od Talesa do Kopernika, „Urania” (10), 1993, s. 271 .
↑ RafałR. Maciąg RafałR., Deus ex machina: Nowe media i ich projekt poznawczy, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012, s. 152, ISBN 978-83-233-3375-3 .
↑ Stephen L.S.L. Sass Stephen L.S.L., Materia cywilizacji. Od kamienia i gliny po krzem, Warszawa: Świat książki, 2000, s. 134-135, ISBN 83-7227-458-4 .

[OG-1] OwenO. Gingerich OwenO., Astronomia islamu (I), „Urania” (8), sierpień 1989, s. 228 .

[2] Stanisław R.S.R. Brzostkewicz Stanisław R.S.R., Od Talesa do Kopernika, „Urania” (10), 1993, s. 271 .

[3] RafałR. Maciąg RafałR., Deus ex machina: Nowe media i ich projekt poznawczy, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012, s. 152, ISBN 978-83-233-3375-3 .

[Stephen_L._Sass-4] Stephen L.S.L. Sass Stephen L.S.L., Materia cywilizacji. Od kamienia i gliny po krzem, Warszawa: Świat książki, 2000, s. 134-135, ISBN 83-7227-458-4 .

[1]

[2]

[3]

[4]