Aalborg

Aalborg
Ålborg
	; Dworzec główny w Aalborgu
	Herb
Państwo	Dania
Region	Jutlandia Północna
Gmina	Aalborg
Prawa miejskie	1342
Zarządzający	Thomas Kastrup-Larsen↗
Powierzchnia	139 km²
Populacja (2023); • liczba ludności	; 120 914
Nr kierunkowy	9
Kod pocztowy	9000
	Położenie na mapie Jutlandii Północnej Aalborg
	Położenie na mapie Danii Aalborg
	57°02′50″N 9°55′12″E/57,047222 9,920000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Aalborg, Ålborg (wym. [ˈ ʌ l b̥ɒ ː ˀ], posłuchaj^ⓘ) – miasto w Danii i siedziba gminy Aalborg. W języku duńskim funkcjonują dwie równoprawne formy pisowni: Aalborg i Ålborg^[2].

Jest to czwarte pod względem wielkości miasto Królestwa Danii^[3] (po Kopenhadze, Aarhus i Odense) i drugie co do wielkości miasto Półwyspu Jutlandzkiego. Położone jest w najwęższym punkcie fiordu Limfjorden, łączącego Morze Północne z cieśniną Kattegat i odcinającego od lądu północną część Jutlandii – Nørrejyske Ø.

Aalborg jest portem morskim oraz siedzibą biskupstwa luterańskiego i władz administracyjnych regionu Jutlandia Północna.

Okolice

Okolice miasta prezentują krajobraz typowy dla północnej Jutlandii. Na zachód od cieśniny Limfjorden rozszerza się w nieregularne jezioro o niskich, bagnistych brzegach i licznych wyspach. Na północnym zachodzie rozpościera się bagno Store Vildmose, a na południowym wschodzie podobne Lille Vildmose. Store Vildmose zostało osuszone na początku XX wieku i przystosowane do celów rolniczych. Są to największe duńskie torfowiska^[4].

Historia

Już w XI w. był tu ważny ośrodek handlowy. Nazwa miasta pojawia się na monetach bitych tu w 1040 r.^[5] Miasto otrzymało prawa miejskie w 1342 r.^[5] Luterańską metropolię biskupią założono w 1554, wcześniej było tu biskupstwo katolickie. W XVI w. krwawe walki podczas wojen religijnych, w 1628 miasto zostało splądrowane przez wojska Wallensteina. Podczas wojny austriacko-prusko-duńskiej w 1864 zdobyte przez Prusaków 10 lipca, co przypieczętowało zajęcie przez nich całej Jutlandii, aż do Skagen.

W latach 80. XIX w. Aalborg zamieszkiwało 15 tys. mieszkańców, miasto prowadziło intensywny handel z Anglią, Szwecją i Norwegią, posiadało warsztaty stoczniowe, szkołę katedralną, gimnazjum, szkołę żeglarską, giełdę i bibliotekę publiczną. W początkach XX w. liczba mieszkańców przekroczyła 20 tys., a miasto rozwijało się szybko. W latach 20. XX w. Aalborg liczył 42,8 tys. mieszkańców. Ludność zatrudniona była w rybołówstwie, stoczniach, fabrykach wyrobów tytoniowych i alkoholowych.

Gospodarka

Aalborg jest rozwijającym się ośrodkiem przemysłowo-handlowym. Gospodarka regionu koncentruje się wokół produkcji cementu^[3] i stali, na przemyśle stoczniowym oraz eksporcie zboża i ryb.

Znanym produktem regionalnego przemysłu są produkowane przez Aalborskie Zakłady Spirytusowe wódki Aalborg Akvavit^[3]. Rośnie także znaczenie miasta jako ośrodka przemysłu telekomunikacyjnego, w znacznym stopniu inspirowanego przez lokalny uniwersytet.

Edukacja

W mieście znajduje się Uniwersytet Aalborski. Są też szkoła dziesięcioletnia, technikum, gimnazjum, seminarium nauczycielskie i szkoła dla dzieci upośledzonych^[3], ponadto m.in. konserwatorium muzyczne oraz akademia informatologii^[5].

Transport

Nad cieśniną Limfjorden przebiegają dwa mosty (jeden drogowy z drogą dwupasmową, przejściem dla pieszych i drogą rowerową oraz jeden kolejowy dla jednotorowej linii; obydwa mosty są zwodzone) łączące Aalborg z Nørresundby; dzięki temu oba miasta praktycznie tworzą jeden organizm. Dodatkowo we wschodniej części miasta pod Limfjorden przebiega zbudowany w 1969 r.^[6] tunel^[3], będący częścią międzynarodowej drogi E45.
Aalborg jest połączony linią kolejową z Hjørring, Frederikshavn i Skagen na północy oraz z Aarhus na południu, skąd odchodzą linie do Niemiec i przez Fionię do Kopenhagi (zob. Danske Statsbaner). Stacje kolejowe: Aalborg (dworzec) i Aalborg Vestby.
Miasto ma dobry i bezpieczny port morski, choć jest on trudno dostępny.
Przez Aalborg przechodzą międzynarodowe trasy europejskie E39 i E45, będąca przedłużeniem niemieckiej autostrady A7.
W Nørresundby znajduje się port lotniczy Aalborg oferujący połączenia krajowe i międzynarodowe.
Port Aalborski o powierzchni 110 ha jest trzecim pod względem wielkości portem Danii^[7].

Zabytki i atrakcje

późnogotycki kościół St. Budolfi^[3] z XVI w. o bogatym wyposażeniu wnętrza
zamek z XVI w., szereg renesansowych kamienic mieszczańskich
szpital z 1432, przebudowany w XIX w.
Muzeum Historyczne w Aalborgu^[3]
Muzeum Marynistyczne w Aalborgu
Muzeum Garnizonowe w Aalborgu
Muzeum Sztuki^[3] Kunsten
Jomfru Ane Gade, ulica składająca się wyłącznie z barów, dyskotek i restauracji
Aalborg Zoo^[3]
Lindholm Hoje^[3] – cmentarzysko wikingów z muzeum
park Kildenparken z 1802 r.^[3]
trzy pomniki w śródmieściu: „Szyper Klement”, „Gęsiarka” i „Cymbryjski byk”^[3]
platforma widokowa Wieża Aalborska^[3] z 1933 r.^[5]

Ludzie związani z Aalborgiem

Zobacz też kategorie: Ludzie związani z Aalborgiem, Ludzie urodzeni w Aalborgu.

Miasta partnerskie

*

Almere, Holandia

Przypisy

↑ Statistikbanken [online], www.statistikbanken.dk [dostęp 2023-08-02] .
↑ Christian Becker-Christensen: Politikens Nudansk Ordbog med etymologi. T. II. Kopenhaga: Politikens Forlag, 2000, s. 1592. ISBN 87-567-6087-6. (duń.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Marian Mickiewicz: Dania. Wyd. II. Wiedza Powszechna, 1977, s. 338–340, seria: Biblioteka – kraje, ludzie, obyczaje.
↑ Środowisko geograficzne. W: Wojciech Walczak: Dania. Warszawa: PWN, 1984, s. 173. ISBN 83-01-05182-5.
↑ ^a ^b ^c ^d Anne-LiseA.L. Lykke-Andersen Anne-LiseA.L., JørgenJ. Mikkelsen JørgenJ., Aalborg [online], Gyldendal [dostęp 2016-12-04] (duń.).
↑ Człowiek i jego gospodarka. W: Wojciech Walczak: Dania. Warszawa: PWN, 1984, s. 310. ISBN 83-01-05182-5.
↑ Człowiek i jego gospodarka. W: Wojciech Walczak: Dania. Warszawa: PWN, 1984, s. 318. ISBN 83-01-05182-5.

[1] Statistikbanken [online], www.statistikbanken.dk [dostęp 2023-08-02] .

[pndome-2] Christian Becker-Christensen: Politikens Nudansk Ordbog med etymologi. T. II. Kopenhaga: Politikens Forlag, 2000, s. 1592. ISBN 87-567-6087-6. (duń.).

[MMD-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Marian Mickiewicz: Dania. Wyd. II. Wiedza Powszechna, 1977, s. 338–340, seria: Biblioteka – kraje, ludzie, obyczaje.

[WWD1-4] Środowisko geograficzne. W: Wojciech Walczak: Dania. Warszawa: PWN, 1984, s. 173. ISBN 83-01-05182-5.

[GAA-5] Anne-LiseA.L. Lykke-Andersen Anne-LiseA.L., JørgenJ. Mikkelsen JørgenJ., Aalborg [online], Gyldendal [dostęp 2016-12-04] (duń.).

[WWD-6] Człowiek i jego gospodarka. W: Wojciech Walczak: Dania. Warszawa: PWN, 1984, s. 310. ISBN 83-01-05182-5.

[WWD3-7] Człowiek i jego gospodarka. W: Wojciech Walczak: Dania. Warszawa: PWN, 1984, s. 318. ISBN 83-01-05182-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]