5 Pułk Zmechanizowany

5 Pułk Zmechanizowany

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1958
Rozformowanie	1995
Nazwa wyróżniająca	Kołobrzeski
Patron	Otakar Jaroš
Tradycje
Rodowód	5 Kołobrzeski pułk piechoty
Kontynuacja	12 Brygada Zmechanizowana
Dowódcy
Ostatni	ppłk dypl. Grzegorz Duda
Organizacja
Numer	1228, 3446
Kryptonim	Afazja
Dyslokacja	Szczecin
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska Lądowe
Rodzaj wojsk	Wojska zmechanizowane
Podległość	12 DZ
Odznaczenia

5 Kołobrzeski Pułk Zmechanizowany im. Otokara Jarosza (5 pz) – dawny oddział Wojsk Zmechanizowanych Sił Zbrojnych PRL i SZ RP.

Działania bojowe

Latem 1943 roku, w ZSRR, w składzie 2 Dywizji Piechoty im. J.H. Dąbrowskiego, został sformowany 5 Pułk Piechoty. Pułk po krótkim przeszkoleniu i złożeniu przysięgi dotarł na front nad Wisłę w lipcu 1944 r. W sierpniu po raz pierwszy wszedł do walki walcząc o zdobycie przyczółka na lewym brzegu rzeki w rejonie Puław. Następne bitwy w których brał udział to walki na przyczółku warecko-magnuszewskim, przełamanie Wału Pomorskiego pod Bobrujskiem i Wierzchowem, a następnie pod Kamieniem Pomorskim. 15 marca 1945 r. żołnierze pułku w Dziwnówku dokonali symbolicznego aktu zaślubin Polski z Bałtykiem. W operacji berlińskiej pułk wyróżnił się w walkach nad Starą Odrą, Kanałem Ruppinera i o Linum. W uznaniu szczególnych zasług oraz męstwa wykazanego w ciężkich bojach pułk został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari V klasy.

Na podstawie rozkazu Nr 079 Naczelnego Dowódcy Armii Radzieckiej z dnia 4 maja 1945 roku pułk został wyróżniony mianem "Kołobrzeski" chociaż nie brał udziału w bitwie o Kołobrzeg. Ponieważ rozkaz wydał Józef Stalin pomyłka nigdy nie została sprostowana.

Okres służby pokojowej

Po krótkim pobycie w Niemczech pułk powrócił do kraju i rozpoczął pokojowy okres swojej historii. Początkowo pełnił służbę na granicy polsko-czechosłowackiej, a następnie został przeniesiony do Hrubieszowa. Po rocznym pobycie pułk przybył do Piotrkowa Trybunalskiego, gdzie od kwietnia 1949 r. pełnił służbę garnizonową.

W połowie maja 1949 r. przeniesiony został do Szczecina i wszedł w skład 12 Dywizji Piechoty. Pułk stacjonował w koszarach przy ul. Wojska Polskiego 252. Do 1958 roku jednostka posługiwała się czterocyfrowym numerem JW 1228, a następnie – JW 3446. Ze stolicą Pomorza Zachodniego pułk związany był przez kolejne lata przechodząc w tym czasie szereg zmian organizacyjnych i zmieniając swój charakter.

W 1958 roku 5 Kołobrzeski Pułk Piechoty został przeformowany w 5 Kołobrzeski Pułk Zmechanizowany.

Na podstawie rozkazu Nr 23/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 28 maja 1961 roku pułk otrzymał imię kapitana Otakara Jaroša, czechosłowackiego bohatera narodowego, który zginął w 1943 roku, w czasie walk na Ukrainie. w związku z tym Pułk utrzymywał systematyczne kontakty z 33 pcz im. przyjaźni czechosłowacko-polskiej Czechosłowackiej Armii Ludowej z Praslavic.

22 lipca 1966 roku pododdziały pułku wzięły udział w defiladzie w Warszawie dla uczczenia Tysiąclecia Państwa Polskiego.

W grudniu 1970 roku żołnierze pułku ochraniali Komitet Wojewódzki PZPR. Mimo podpalenia żołnierze nie dopuścili do opanowania budynku przez demonstrantów. Wydzielone pododdziały działały również w okolicach Komendy Wojewódzkiej MO oraz gmachu Prezydium MRN.

W grudniu 1981 roku pułk początkowo blokował Stocznię im. Warskiego, a w dniach następnych patrolował ulice Szczecina i prowadził działania demonstracyjne.

W latach 80. XX wieku pułk używał kryptonimu Afazja.

Na podstawie zarządzenia Nr Pf 1/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 12 września 1991 roku pułk utracił prawo do nazwy wyróżniającej i imienia patrona.

W 1995 roku pułk został rozwiązany, a w jego miejscu utworzona została 12 Brygada Zmechanizowana im. gen. broni Józefa Hallera w Szczecinie.

Dowódcy pułku

Sztandar 5 pułku zmechanizowanego

• ppłk dypl. Łachut ( -1969)
• ppłk/płk dypl. Henryk Ziemiański (1969-71)
• ppłk/płk dypl. Tadeusz Olewiński (1971-73)
• mjr/dypl. Jan Kręczkowski (1973-77)
• ppłk dypl. Ryszard Lackner (1977-78)
• mjr/ppłk dypl. Bolesław Baranowski (1978-82)
• mjr/ppłk dypl. Józef Flis (1982-84)
• ppłk dypl. Zygmunt Dominikowski (1984-86)
• ppłk dypl. Brunon Herrmann (1986-88)
• ppłk dypl. Czesław Drewniak (1992-95)
• ppłk dypl. Grzegorz Duda 1995

Skład (lata 80. XX w.)

• Dowództwo i sztab
  • 3 x bataliony zmechanizowane
    • 3 x kompanie zmechanizowane
    • bateria moździerzy 120mm
    • pluton plot
    • pluton łączności
  • batalion czołgów
    • 3 kompanie czołgów
    • pluton łączności
  • kompania rozpoznawcza
  • bateria haubic 122mm
  • bateria ppanc
  • kompania saperów
  • bateria plot
  • kompania łączności
  • kompania zaopatrzenia
  • kompania remontowa
  • kompania medyczna
  • pluton chemiczny
  • pluton ochrony i regulacji ruchu

Bibliografia

• Dariusz Faszcza: Z dziejów 12 Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej. Warszawa: Dom Wydawniczy „Bellona”, 2005. ISBN 83-11-10131-0.
• Tomasz Leszkowicz: Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, 2022. ISBN 978-83-8229-588-7.
• Mała kronika LWP 1943-1973, Wyd. MON, Warszawa 1975 r., s. 365-366.
• M. Jędrzejko, M.L. Krogulski, M. Paszkowski, Generałowie i admirałowie III Rzeczypospolitej, Wyd. von Boroviecky, Warszawa 2002
• Kazimierz Kozłowski: Pomorze Zachodnie w latach 1945 – 2010. T. I. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2012. ISBN 978-83-7241-870-8.
• Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. Praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
• Zdzisław Sawicki, Jerzy Waszkiewicz, Adam Wielechowski: Mundur i odznaki Wojska Polskiego: czas przemian. Warszawa: „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08588-9.

Linki zewnętrzne

• 17 grudnia 1970 w Szczecinie