Przejdź do zawartości

10 Sudecka Dywizja Zmechanizowana

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
10 Dywizja Zmechanizowana
Ilustracja
Odznaka 10 Sudeckiej Dywizji Zmechanizowanej
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1950 i 1989

Rozformowanie

1955 i 1999

Nazwa wyróżniająca

Sudecka[1]

Tradycje
Święto

6 października

Rodowód

10 Sudecka Dywizja Piechoty
10 Sudecka Dywizja Pancerna

Kontynuacja

10 Dywizja Pancerna

Dowódcy
Pierwszy

płk Kazimir Fiodorowicz

Ostatni

płk Antoni Tkacz

Organizacja
Numer

JW 2843[2]

Dyslokacja

Opole[3]

Rodzaj wojsk

Wojska zmechanizowane

Podległość

2 Korpus Zmechanizowany
Śląski Okręg Wojskowy

10 Sudecka Dywizja Zmechanizowana (10 DZ) – związek taktyczny Wojsk Zmechanizowanych ludowego Wojska Polskiego i Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

10 Sudecka Dywizja Zmechanizowana była formowana dwukrotnie. Po raz pierwszy na bazie 10 Sudeckiej Dywizji Pancernej. Rozkazem ministra ON nr 0055/org z 12 czerwca 1950 r. jednostki 10 Dywizji Pancernej przeniesiono na etaty 5/64-5/76 dywizji zmechanizowanej, o stanie osobowym 7636 żołnierzy i 89 pracowników cywilnych. Dywizja weszła w skład 2 Korpusu Zmechanizowanego. We wrześniu 1955 roku 10 DZ ponownie przeformowano w 10 Dywizję Pancerną.

Po raz drugi 10 Dywizja Zmechanizowana utworzona została w 1989 roku, w ramach tzw. restrukturyzacji Sił Zbrojnych. Rozkazem MON nr 028/Org. z 16 marca 1989 r., a następnie Zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego WP nr 029/Org. z 17 marca 1989 r. nakazano przeformować Dowództwo 10 Dywizji Pancernej w Dowództwo 10 Dywizji Zmechanizowanej, a większość jednostek przeformowanych została skadrowana, a niektóre rozformowane.

Jej trzonem stały się trzy pułki zmechanizowane (tzw. zunifikowane). 10 pułk czołgów średnich przeformowano w 10 pułk zmechanizowany, a 2 pułk czołgów średnich w 59 pułk zmechanizowany. Nowe pułki zmechanizowane miały po dwa bataliony piechoty zmotoryzowanej i dwa bataliony czołgów. Wraz z reorganizacją dywizji została ona częściowo skadrowana.

W 1993 w skład dywizji włączono 22 Brygadę Piechoty Górskiej i 102 pułk zmechanizowany, który rok później przeformowano w 5 Brygadę Pancerną. W 1994 dywizja jako pierwsza w Wojsku Polskim przeszła na strukturą brygadową, co wiązało się z ponownym rozwinięciem jej jednostek. Ze składu dywizji wyłączono 25 pułk zmechanizowany, który przeniesiono do Gliwic oraz 39 pułk artylerii, który włączono do Krakowskiego Okręgu Wojskowego. Jednocześnie rozformowano 59 pułk zmechanizowany. W skład dywizji włączono 10 pułk artylerii mieszanej z Kędzierzyna Koźla. Oprócz 22 Brygady Piechoty Górskiej i 5 Brygady Pancernej utworzono nową 10 Brygadę Zmechanizowaną na bazie 10 pułku zmechanizowanego. Po raz pierwszy w historii polskich wojsk zmechanizowanych w składzie dywizji zmechanizowanej znalazła się brygada piechoty górskiej. Uzasadniano to dyslokacją dywizji i jej ewentualnym wykorzystaniem do obrony granicy południowej państwa.

W 1994 na bazie 5 Brygady Pancernej zorganizowano eksperyment związany ze skróceniem zasadniczej służby wojskowej do 12 miesięcy. Po pełnym cyklu szkolenia przeprowadzono ćwiczenia brygady na poligonie w Żaganiu, które obserwował szef Sztabu Generalnego WP i przedstawiciele rządu. Doświadczenia z eksperymentu stały się podstawą do wdrożenia 12 miesięcznej zasadniczej służby wojskowej w całych Siłach Zbrojnych.

W 1999, w ramach procesu restrukturyzacji Sił Zbrojnych RP, dywizję rozformowano. Będąca w jej składzie 10 Opolską Brygadę Zmechanizowaną przeformowano w 10 Brygadę Logistyczną, która przejęła tradycje 10 Dywizji Zmechanizowanej. 22 Karpacka Brygada Piechoty Górskiej stała się samodzielną jednostką podlegającą dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego. 5 Brygadę Pancerną i 18 pułk rakiet przeciwlotniczych przekazano do Krakowskiego Okręgu Wojskowego, gdzie włączono je do Korpusu Powietrzno-Zmechanizowanego[4].

Skład i dyslokacja dywizji

[edytuj | edytuj kod]
1951[5]

Uzbrojenie i wyposażenie: 138 czołgów średnich, 19 samobieżnych dział pancernych, 15 samochodów pancernych, 26 haubic 122 mm, 40 armat 76 mm, 9 armat 57 mm, 21 armat przeciwlotniczych 37 mm, 40 moździerzy 82 mm, 54 moździerze 120 mm, 676 samochodów i 64 motocykle.

1989
1994

Uzbrojenie

[edytuj | edytuj kod]

W 1950 podstawowym uzbrojeniem dywizji były czołgi T-34/85 oraz samobieżne działa pancerne ISU-122. Pułki zmechanizowane nie posiadały wówczas transporterów opancerzonych, a przewóz piechoty odbywał się z wykorzystaniem samochodów ciężarowo-terenowych. Taki stan utrzymał się do 1955 r., tj. do momentu przekształcenia dywizji w dywizję pancerną.

W 1989 zasadnicze uzbrojenie dywizji stanowiły bojowe wozy piechoty BWP-1, transportery opancerzone SKOT-2A oraz czołgi T-55A. W połowie lat dziewięćdziesiątych, z chwilą przejścia na strukturę brygadową, na uzbrojeniu znajdowały się bojowe wozy piechoty BWP-1 i czołgi T-72A.

Odznaka dywizyjna

[edytuj | edytuj kod]

Odznaka w kształcie prostokątnej srebrzystej tarczy, u dołu stylizowana złota gałązka laurowa. Z lewej strony tarcza osłonięta jest skrzydłem husarskim. Na tarczy napis: 10 SUDECKA DYWIZJA ZMECHANIZOWANA i sylwetka żubra na tle czarnego czołgu. Liczba 10 pokryta jest białym lakierem.

Odznaka o wymiarach 50x35 mm wykonana została w pracowni grawerskiej Ryszarda Welgryna w Częstochowie. Pierwsze odznaki wręczono 11 listopada 1994.

Dowódcy

[edytuj | edytuj kod]
  • płk Kazimir Fiodorowicz 1950–1951
  • płk Michaił M. Prokofiew 1951–1954
  • płk Antoni Mazurkiewicz 1954–1961

---

  • gen. bryg. Edward Szwagrzyk 1989–1996
  • płk Antoni Tkacz 1996–1999

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ 15 lipca 1994 roku dywizja przyjęła nazwę wyróżniającą "Sudecka" (Dz. Rozk. MON 1994 r. poz. 82).
  2. ↑ Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Oleśnicy
  3. ↑ Koszary przy ul. Tadeusza Kościuszki
  4. ↑ Kajetanowicz 2013 ↓, s. 199-200.
  5. ↑ Piotrowski 2003 ↓, s. 150-151.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960. Skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
  • Jerzy Kajetanowicz: Wojsko Polskie w systemie bezpieczeństwa państwa 1945-2010. Częstochowa: AJD, 2013. ISBN 978-83-7455-316-2.
  • Tomasz Leszkowicz: Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, 2022. ISBN 978-83-8229-588-7.
  • Paweł Piotrowski: Śląski Okręg Wojskowy. Przekształcenia organizacyjne, 1945-1956. Warszawa: Wydaw. TRIO, Instytut Pamięci Narodowej, 2003. ISBN 83-88542-53-2.
  • Zdzisław Sawicki: Mundur i odznaki Wojska Polskiego. Czas przemian. Warszawa: "Bellona", 1997.
  • Zbigniew Damski, Dywizja z żubrem w herbie, "Polska Zbrojna 1995", nr 245
  • Jan Zadworny, Z dziejów 10 Sudeckiej Dywizji Zmechanizowanej (1944-1999), Opole 2010, ISBN 978-83920464-5-5
  • Jan Zadworny, Opolski Garnizon Wojskowy w latach 1945-1989, Warszawa 2013, ISBN 978-83-63755-20-1
  • Jan Zadworny, Opolski Garnizon Wojskowy w latach 1989-2009, Warszawa 2014, ISBN 978-83-63755-57-7
Polskie wojska zmechanizowane
Korpusy
(rozformowane)
Dywizje
Rozformowane
Współczesne
Brygady
Rozformowane
Współczesne
Pułki
(rozformowane)
Szkoły

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=10_Sudecka_Dywizja_Zmechanizowana&oldid=74661549”