Jump to content

Өмхий хүрэн

Википедиа — Чөлөөт нэвтэрхий толь
Өмхий хүрэн
Судалт өмхий хүрэн
Ховордолтын зэрэглэл

Ховордоогүй
Биологийн ангилал
Аймаг: Амьтан
Хүрээ: Хөвчтөн
Анги: Хөхтөн
Баг: Мах идэштэн
Дэд баг: Caniformia
Дээд овог: Musteloidea
Овог: Mephitidae
Bonaparte, 1845
Genera

Conepatus
Mydaus
Mephitis (type)
Spilogale

Өмхий хүрэн нь хүчтэй өмхий үнэртэй шингэн ялгаруулдаг Mephitidae овгийн хөхтөн амьтан юм. Нийт 4 төрөл 10 зүйл бий.

Зүйлээс шалтгаалан хэмжээ нь өөр байх ба 40-94 см урт, 0.5-8.2 кг жинтэй байна. Урт бие, өтгөн саглагар сүүл, булчинлаг богино хөлтэй, урд савар нь газар малтахад зохицсон уртдуу байдаг. Хамгийн түгээмэл зүс нь хар цагаан алаг бөгөөд зарим нь бор, саарал, мөн цайвар шардуу өнгөтэй байна. Бүх өмхий хүрэн төрөх үеэсээ нуруу болон сүүлэндээ судалтай. Тэд нэг бол бүдүүн цагаан судал, эсвэл нарийвтар 2 судалтай, зарим нь цагаан толбо, тасархай судлуудтай байна.

Өмхий хүрэн нь холимог тэжээлтэн юм. Амьтан, ургамал алинаар ч хооллох ба улирлаас шалтгаалан өөрчлөгддөг. Тэд шавьж хорхой, өт, авгалдай, жижиг мэрэгчид, гүрвэл, мэлхий, могой, шувуу, сохор номин, өндөг гэх мэт иднэ. Мөн жимс жимсгэнэ, үндэс, навч, өвс, мөөг, самраар хооллодог. Бас өмхий хүрэн нь зөгийн гол дайсан бөгөөд тэдний үүрийг ухаж сэндийчэн хамгаалахаар гарч ирэх ажилчин зөгийг барьж иднэ. Зузаан арьс нь хатгуулсан ч нэвтэрдэггүй байна. Эх өмхий хүрэн үүнээ зулзагандаа заадаг аж.

Өмхий хүрэн ганцаар амьдрах ба харуй бүрийд идэвхтэй, өдрийн цагийг ихэвчлэн үүр нүхэндээ өнгөрөөнө. Өвлийн цагт бүрэн ичихгүй ч, цөөн хооллон, үйл хөдөлгөөн нь идэвхгүй сулардаг.

Тэд харуй бүрийн амьдралын хэв маягтай, өндөр хөгжсөн үнэрлэх, сонсох чадвартай ч, хараа муутай ажээ. 3 метрээс хол зайдах зүйлийг хардаггүй ба үүнээсээ болж машинд дайруулах нь их юм. Бүх үхэж буй өмхий хүрэний тал хувь нь замын хөдөлгөөн, буудан хороох болон хордуулах зэрэг хүний үйл ажиллагаанаас шалтгаалж байна. Өмхий хүрэн нь богино настай амьтан ба 10 хувь нь л 3-с дээш насалдаг аж.

Тэд зун эрт үржилд орох ба нэг эрэгчин хэд хэдэн эмтэй нийлнэ. Голдуу 5 сард төрөх ба эм нь үүр нүхээ ухаж бэлдэн, 4-7 зулзага гаргадаг. Дөнгөж төрсөн зулзага нь дүлий, нүд нь аниатай ба зөөлөн үстэй байна. 3 долоо хоноод нүдээ нээнэ. Эх нь 2 сар хөхүүлэх ба 1 нас хүрж нас бие гүйцтэл нь хамт амьдардаг. Эр өмхий хүрэн зулзагаа өсгөж бойжуулахад оролцохгүйгээр үл барам алах тохиолдол бий. Эх нь зулзагаа сайтар хамгаалан өсгөх ба аюулын дохио авмагц үнэрт булчирхайгаас тусгай өмхий үнэртэй шингэн ялгаруулан цацдаг.

Үнэрт булчирхайн өмхий шингэн

[засварлах | кодоор засварлах]

Биеэ хамгаалах гол зэвсэг болсон энэхүү шингэнээ 2-5 м хүртэл хол цацах бөгөөд баавгай хүртэл зугтдаг байна. Энэ шингэн нь нүдэнд орвол нэг хэсэгтээ юм харж чадахгүй. Үнэр нь ялзарсан өндөг, шатсан хаймар, сармисны холилдсон мэт бөгөөд салхигүй үед 1 км орчим эргэн тойронд тархан, салхитай үед 2 км хол зайд үнэртэнэ. Арьсанд хүрсэн тохиолдолд үнэр нь салдаггүй ба тусгай шингэнээр арчсан ч үр дүн муутай аж. Хувцас зэрэг бол хаяхаас өөр аргагүй болдог аж.

Өмхий хүрэн нь энэхүү хүчтэй зэвсгийн ачаар баргийн махчин амьтдаас зайлж дөнгөх ч, дээрээс дайрдаг, мөн үнэрлэх чадваргүй эвэрт шар шувуу, бүргэд зэргийн идэш болдог байна.

Викизүйлд Mephitidae-тай холбоотой мэдээлэл байна.
 Commons: Mephitidae – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан