Прејди на содржината

Главна страница

Од Википедија — слободната енциклопедија

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 151.700 статии на македонски јазик
Избрана статија за оваа седмица
Слика од Марс со видлива песочна бура, направена од Вселенскиот телескоп Хабл на 28 октомври 2005 година
Слика од Марс со видлива песочна бура, направена од Вселенскиот телескоп Хабл на 28 октомври 2005 година

Атмосфера на Марс — слој од гасови што го опкружуваат Марс. Атмосферата првенствено е составена од јаглерод диоксид (95%), молекуларен азот (2,8%) и аргон (2%). Исто така, содржи траги на водена пареа, кислород, јаглерод моноксид, водород и благородни гасови. Атмосферата на Марс е многу потенка од онаа на Земјата. Просечниот површински притисок е само околу 610 паскали што е помалку од 1% од вредноста на Земјата. Моменталната тенка атмосфера на Марс го забранува постоењето на течна вода на површината на Марс, но многу проучувања сугерираат дека атмосферата на Марс била многу погуста во минатото. Поголемата густина во текот на пролетта и есента се намалува за 25% во текот на зимата кога јаглерод диоксидот делумно се замрзнува на половите. Највисоката атмосферска густина на Марс е еднаква на онаа што се наоѓа на 35 км. Атмосферата на Марс ја губи масата во вселената откако се формирала планетата, а истекувањето на гасови продолжува и денес.

Атмосферата на Марс е поладна од онаа на Земјата. Поради поголемото растојание од Сонцето, Марс добива помалку сончева енергија и има пониска делотворна температура, која е околу 210 K (−63 °C). Просечната температура на емисиите на површината на Марс е само 215 K (−58 °C), што е споредливо со внатрешноста на Антарктикот. Послабиот ефект на стаклена градина во атмосферата на Марс (5 °C, наспроти 33 °C на Земјата) може да се објасни со малото изобилство на други стакленички гасови. Дневниот опсег на температури во долниот дел на атмосферата е огромен поради ниската топлинска инерција; може да се движи од -75 °C до близу 0 °C во близина на површината во некои региони. Температурата на горниот дел од атмосферата на Марс е исто така значително пониска од онаа на Земјата поради отсуството на стратосферскиот озон и ефектот на радијативно ладење на јаглерод диоксид на повисоки надморски височини.

На Марс преовладуваат прашински виори и песочни бури, кои понекогаш се набљудуваат со телескопи од Земјата, а во 2018 година дури и со голо око како промена на бојата и осветленоста на планетата. Песочните бури што ја опкружуваат планетата (глобални песочни прашини) се случуваат во просек на секои 5,5 Земјини години (на секои 3 марсовски години) на Марс и може да ја загрозат работата на роверите на Марс. Сепак, механизмот одговорен за развојот на големите бури од прашина сè уште не е добро разбран. Се претпоставува дека е слабо поврзан со гравитациското влијание на двете месечини, нешто слично на создавањето на плимата и осеката на Земјата. (Дознајте повеќе...)


Слика на денот

Девојка како продава празнични артикли за Цветници во Маракаибо, Венецуела.
Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

Маличкото Езеро на карта од 1898 г.
Маличкото Езеро на карта од 1898 г.
На денешен ден…

Денес е 13 април 2025 г.

Настани:

1898  Француската академија на науките објави дека Марија Склодовска - Кири, хемичар и физичар од полско потекло откри нов елемент кој го доби името радиум.
1913  Општинскиот театар во Битола ја одржал првата кинопретстава. Прикажана е премиерата на филмот „Градинарот Лаврициус“.
1943  Германците објавиле дека во окупираниот дел на Русија, во Катинската шума нашле масовни гробници со повеќе од 4.000 поранешни полски воени заробеници кои силите на СССР претходно ги заробиле по нападот на Полска во 1939-40 г. Откритието ги нарушило односите меѓу СССР и другите сојузници во Втората светска војна. Русија го признала масакрот дури во 1990 г.
1970  Експлодирал еден од двата резервоари со кислород во вселенското летало „Аполо 13“ и екипажот бил во смртна опасност сѐ до враќањето на Земјата четири дена подоцна.

Родени:

1519  Катерина де Медичирегент на Франција и сопруга на францускиот крал Анри II († 1589).
1743  Томас Џеферсон — претседател на САД.
1883  Александар Василевич Александров — руски и советски композитор.
1885  Ѓерѓ Лукач — унгарски марксистички филозоф, естетичар и политичар († 1971.).
1901  Жак Лакан — француски психоаналитичар и психијатар († 1981).
1906  Антон Панов — македонски драмски писател († 1968).
1906  Семјуел Бекет — ирски писател и нобеловец († 1989).
1939  Шејмус Хини — ирски поет, нобеловец и добитник на „Златен венец“ на Струшките вечери на поезијата († 2013).
1942  Киро Поповски — македонски правник и политичар.
1946  Ал Грин — американски пејач.
1946  Јосиф Татиќ — српски глумец.
1948  Драго Јанчар - словенечки писател и политичар.
1949  Кристофер Хиченс — англиски новинар и општественик.
1950  Марко Китевски — македонски фолклорист.
1955  Сафет Сушиќ — југословенски и босански фудбалер и тренер.
1963  Гари Каспаров — руски шахист-велемајстор, светски првак (1985. - 2000).
1967  Валентина Божиновска — македонска глумица и политичарка.
1977  Анхел Висиосо — шпански велосипедист.
1976  Дарија Лоренци Флац — хрватска глумица.
1978  Силви ван дер Варт — холандска водителка и модел.
1978  Карлес Пујол — шпански фудбалер.
1983  Клаудио Браво — чилеански фудбалер.
1986  Николај Учиков — бугарски одбојкар.
1991  Игор Кобзар — руски одбојкар.
1991  Бранкица Михајловиќ — српска одбојкарка.
1996  Марко Грујиќ — српски фудбалер.
1999  Алесандро Бастони — италијански фудбалер.
2001  Неко Вилијамс — велшки фудбалер.

Починале:

1695  Жан де Лафонтенфранцуски поет и баснописец.
1992  Благоја Попов — македонски политичар и државник.
2012  Ташко Георгиевски — македонски писател и филмски сценарист.
2015  Гинтер Грас — германски писател, добитник на Нобеловата награда во 1999 година.
Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Други области
  • Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
  • Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
  • На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.
Братски проекти

Википедија е проект на Фондацијата Викимедија — непрофитна организација која опфаќа и други проекти:

Ризница
Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
Викивести
Вести со права за слободна употреба
Викиречник
Речник и лексикон
Викицитат
Збирка на цитати
Викикниги
Учебници и прирачници со права за слободна употреба
Викиизвор
Библиотека на дела со права за слободна употреба
Викивидови
Именик на видови
Викиуниверзитет
Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
Мета-вики
Усогласување на проектот „Викимедија“
Википодатоци
База на слободни знаења
Википатување
Отворен туристички водич