Rakéit

Eng Rakéit (vun der italieenescher Sprooch rocchetta „Spëndel“) ass e Fluchkierper mat Réckstoussundriff (Rakéitenundriff), dee vu senger Ëmgéigend onofhängeg ass an dofir och am lofteidele Raum d'Vitess vergréissere kann. Rakéiten, déi eng grouss Eegesteierung hunn an z. B. beweeglechen Ziler noginn, ginn och als Lenkfluchkierper bezeechent. Am Géigesaz zu Geschosser hu Rakéite laang Vitessphasen. Wéinst der doduerch däitlech manner staarker Belaaschtung kann d'Struktur vun der Rakéit liicht gehale ginn.

Bei Rakéiten reechen d'Gréisstenuerdnunge vu Feierwierksrakéite bis hin zu der riseger Energija oder der Saturn V, déi am Apollo-Programm beim bemannte Fluch op den Äerdmound agesat gouf.

Geschicht

Deen éischten iwwerliwwerte Rakéitestart war am Joer 1232 am Keeserräich China. Am Krich géint d'Mongolen hunn d'Chinesen an der Schluecht vu Kaifeng eng Aart Rakéit agesat: Dobäi hu si vill einfach, mat Schwaarzpolver ugedriwwe Geschosser op d'Ugräifer ofgeschoss. D'Rakéite sollte manner de Géigner verletzen, wéi déi feindlech Päerd erféieren. An Europa war den éischten dokumentéierte Start vun enger Rakéit am Joer 1555 am siwebiergeschen Hermannstadt. De Fluchkierper hat schonn en Dräistufenundriffsystem.

1804 mécht den Englänner William Congreve mat der vun him entwéckelter a spéider no him benannter Rakéitewaff, eng Aart Brandrakéit, éischt grouss Versich; d'Waff gouf 1806 bei Boulogne, 1807 beim Bombardement vu Kopenhagen, 1809 beim Ugrëff op déi franséisch Flott bei der Île d'Aix a beim Beschoss vu Vlissingen an 1813/1814 viru Glückstadt agesat. Wärend de Befreiungskricher hunn d'Englänner hiren Alliéierte Rakéitebatterien, déi 1813 bei de Belagerunge vu Wittenberg an Danzeg souwéi an der Vëlkerschluecht vu Leipzig zum Asaz koumen. Rakéite vom Congreve goufen och am Krich vun 1812 géint d'Amerikaner agesat.

No geneeëm Studium vun den englesche Rakéitewaffen huet den éisträichesche Freiherr Vincenz von Augustin déi nei Waff fir d'éisträichesch Arméi agefouert. Den Augustin war vun 1814 un de Chef vun der Krichsrakéitenanstalt an hat bis 1838 de Kommando vum, an der éisträichescher Artillerie, neigegrënnte Rakéitekorps an der Wiener Neustadt.

1926 test de Robert Goddard an den USA erfollegräich seng selwer entwéckelt Rakéit mat Flëssegdreifstoff.
1927 Bei Opel fänkt d'Rakéitefuerschung mat engem eegens dofir gebaute Préifstand fir d'Miessung vun der Schubkraaft vun de Rakéiten un. Och de Max Valier an de Friedrich Wilhelm Sander sinn dobäi.
1928 Den 11. Abrëll steiert de Kurt C. Volkhart dat éischt Resultat vun der Opel-Fuerschung op der Wierksrennbunn: Et ass e Rakéitenauto mam Numm RAK1.
1929 De Fritz von Opel absolvéiert am September um Frankfurt-Rebstock de wuel éischte bemannte Rakéitefluch vun der Welt. Hie war mat dem Opel-Sander RAK 1-Fliger 150 km/h séier.
1931 ass dem Johannes Winkler, Grënner vum VfR (Verein für Raumschiffahrt), den éischte Start mat enger Flëssegkeetsrakéit an Europa gelongen.
1935 goufen an der Sowjetunioun d'Rakéite GIRD-09 a GIRD-X gestart. Béid Rakéite goufe vum GIRD, enger Ënnerorganisatioun vun der OSSOAWIACHIM, entwéckelt.
1942 start déi éischt gesteiert a fluchstabiliséiert Groussrakéit, dat däitscht Aggregat 4, zu Peenemünde an domat fänkt d'Benotze vu Rakéiten als Massevernichtungswaff un.
1945 mécht de Lothar Sieber den éischte bemannte vertikale Rakéitestart mat enger Ba 349 Natter. Hie stierzt déidlech of.
1957 eng modifizéiert sowjetesch Interkontinentalrakéit vum Typ R-7 verléisst d'Äerdatmosphär a bréngt de Satellit Sputnik an eng Ëmlafbunn ronderëm d'Äerd.

Kuckt och: Geschicht vun der Raumfaart

Opbau

All Rakéit besteet aus dëse Baugruppen:

Undriffsmaschinn (Rakéitendreifwierk mat Brennkummer, Düs (z. B. Aerospike-Düs), (Pompesystem an Killung)
Stabiliséierungs- an/oder Steiereenheet
Notzlaascht (Sprengkapp, Satellit, Mannschaft, Modul fir zeréck ze kommen asw.)

D'Baugruppe ginn duerch de Mantel zesummegehalen. Dobäi kënnen eenzel Baugruppen och méi dacks virkommen (Méistuferakéit).

Dreifwierk

Fir eegestartfäeg Fluchkierper gi wéinst der héijer Vitess déi soll erreecht ginn, cheemesch Rakéitendreifwierker gebraucht. Schonn erprouft Kärenergie-Rakéitendreifwierker goufen aus Sécherheets- an Ëmweltschutzgrënn net agesat. Elektresch Rakéitendreifwierker funktionéieren nëmmen am Vakuum a ginn nëmme fir scho gestart Raumsonden a Satellitte gebraucht (Ionenundriff).

Steier a Lenkariichtungen

Ongelenkt Rakéiten

Ongelenkt Rakéite ginn duerch den Ofschosswénkel ausgeriicht a wärend dem Fluch nëmmen aerodynamesch stabiliséiert. Dëst geschitt duerch Drall, engem Stabiliséierungsstaf oder duerch Leetwierker, woubäi och Leetwierket een Drall maache kënnen. D'Leetwierker sinn dobäi ëmmer um ënneschten Enn vun der Rakéit, hanner dem Schwéierpunkt.

Beispiller

Feierwierksrakéit
Modellrakéit
kleng Héichtefuerschungsrakéit, wéi d'MMR06-M
vill militäresch Rakéiten vu kuerzer Reechwäit, wéi d'Katjuscha, einfach Buedem- Buedem -, Buedem -Loft-Rakéiten oder Geschëss vu Rakéitepistoulen an Rakéitegeschützer

Gesteiert Rakéiten

Gesteiert Rakéiten ënnerleie wärend dem Fluch enger Kursiwwerwaachung an hunn d'Méiglechkeet, de Kurs ze korrigéieren. Dobäi kann d'Kurskorrektioun autonom oder duerch eng wéi och ëmmer eege Leetstatioun geschéien.

D'Kurskorrektioun gëtt meeschtens duerch e Raumlag iwwerwaachend Kreeselsystem ageleet, och inertiales Navigatiounssystem genannt. Et gëtt haut z. B. duerch GPS-Steierung ergänzt. Dëst kann duerch follgend Steierglidder geschéien:

Leetwierker wierken op d'Loft ronderëm a kënnen domat bei Flich an der Atmosphär och no Brennenn benotzt ginn.
Stralruder wierken direkt am ausgestoussenen Gasstroum.
Schwenkbar Expansiounsdüsen, oder gas-dynamic-steering.
Steierdreifwierker, déi säitlech vun der Längsachs wierken.

Am militäresche Beräich gi gesteiert Rakéiten als Fluchkierper bezeechent.

Beispiller

Militäresch Rakéite vu gréisserer Reechwäit sinn meeschtens ballistesch Rakéiten; déi éischt a Serie gebaute ballistesch an gesteiert Rakéit war d'A4.
Fluchofwierrakéiten an Panzerofwierrakéitn.
Gréisser Héichtefuerschungsrakéiten.
Drorakéiten.

Rakéitemantel

De Mantel vun de Rakéite muss wéinst dem Dreifstoff an der Notzlaascht méiglechst liicht sinn. Fir wéineg Offall matzeféiere gëtt nëmmen eng gewëssen Dreifstoffmengt matgefouert. Dofir gi bei gréissere Rakéiten, méistufeg Rakéite gebaut, d. h. no Brennenn vun enger Stuf gëtt dës ofgetrennt an déi nächst Stuf gëtt gezünd. D'Oftrennung geschitt meeschtens duerch Ofsprengen (Pyrobolzen), kann awer och duwrch Zündung vun der nächster Stuf geschéien.

Fir Flich an der Atmosphär muss de Mantel aerodynamesch gebaut sinn, weider kann et zu thermesche Belaaschtungen duerch Loftreiwung kommen.

Bei verschidde Rakéiten, wéi der amerikanescher Atlas-Rakéit, gëtt de Mantel duerch een Iwwerdrock an der Rakéit gehalen.

Dro- an Héichtefuerschungsrakéiten

USA: Aerobee, Vanguard, Thor, Atlas, Redstone, Saturn, Scout, Titan, Delta, Pegasus, Space Shuttle, Booster vun Dro Rakéiten
Russland/Sowjetunioun/GUS: MMR06, R-7, Sojus, N1, Zyklon, Zenit, Kosmos, Proton, Energija, Angara, Wolna
Europa: Ariane 1-3, Ariane 4, Ariane 5, Cirrus, Meteor, Europa, Vega, Monica, Zenit (Schwäizer Héichtefuerschungsrakéit)
Frankräich: Diamant
Groussbritannien: Blue Streak, Black Knight, Black Arrow, Skylark
Volleksrepublik China: Chang Zheng (Lange Marsch), Feng Bao
Nordkorea: Taepodong
Japan: Mu-Serie, N-Serie, Kappa- oder J-Serie, H-I, H-II
Indien: SLV, ASLV, PSLV, GSLV
Pakistan: Hatf V (Ghauri), Shaheen I und II
Israel: Shavit
Brasilien: VLS-1

Rakéitenaccidenter

Obschonn et bei der Entwécklung an Erprouwung vun de Rakéite vill Explosioune gouf, waren et awer nëmme wéinwg Accidenter mat Persouneschued, well an der Reegel streng op Sécherheet gekuckt ginn ass.

Déidlech Rakéitenaccidenter mat Affer um Buedem

Datum	Onglécksplaz	Zuel vun Doudeger	Aart vun Accident
17. Mee 1930	Berlin, Däitschland	1	Max Valier stierft bei enger Brennkummerexplosioun.
10. Oktober 1933	Däitschland	3	Explosioun an der Wierkstat vum Reinhold Tiling.
16. Juli 1934	Kummersdorf, Däitschland	3	Dreifwierksexplosioun bei Buedemtest.
1944 ?	Tucheler Heide, Polen	?	Bei engem Versuchsstart stierzt eng A4-Rakéit an e Schützengruew, an deem Persoune sinn – en ettlech Doudeger.
28. August 1944	KZ-Niewelager Redl-Zipf	24	Explosioun vun engem A4-Versuchsdreifwierk op dem Rakéitepréifstand „Schlier“. Ënner den Doudegen ass och d'Rakéitentechnikerin Ilse Oberth, d'Meedche vum Hermann Oberth.
24. Oktober 1960	Baikonur, Kasachstan	iwwer 126	Explosioun vun enger R-16 op der Startramp.
14. Abrëll 1964	Cape Canaveral, USA	3	Rakéit zünd am Montageraum.
7. Mee 1964	Braunlage, Däitschland	3	Bei der Virféierung vu Postrakéite vum Gerhard Zucker explodéiert eng Rakéit kuerz no dem Start, Stécker vun der Rakéit treffen d'Leit, déi nokucken.
14. Dezember 1966	Baikonur, Kasachstan	1 (?)	Feelstart vun engem onbemannte Sojus-Raumschëff. De Rettungstuerm setzt d'Rakéit a Brand, déi doropshin explodéiert.
26. Juni 1973	Plessezk, Sowjetunioun	9	Explosioun vun enger Kosmos-3M op der Startramp.
18. Mäerz 1980	Plessezk, Sowjetunioun	48	Explosioun vun enger Wostok-2M op der Startramp.
14. Februar 1996	Xichang, China	6	Ofstuerz vun enger LM-3B-Rakéit kuerz no dem Start an een Duerf an der Ëmgéigend.
15. Oktober 2002	Plessezk, Russland	1	Explosioun beim Start vun enger Sojusrakéit.
22. August 2003	Alcantara, Brasilien	21	Explosioun vun enger VLS-1-Rakéit op der Startramp.

Déidlech Rakéitenaccidenter bei bemannten Flich an der Raumfaart

Datum	Fluchkierper	Zuel vun Affer	Aart vun Accident
1. Mäerz 1945	Bachem Ba 349 Natter	1	Ofstuerz no dem Start. Éischte bemannte Rakéitefluch iwwerhaapt. Pilot: OLT Lothar Sieber. Eng Starthëllefsrakéit konnt net ofgeworf ginn, wat bei dem uschléissendem Manöver d'Ausléise vum Bremsfallschierm verhënnert huet.
28. Januar 1986	STS-51-L (Challenger)	7	Explosioun kuerz no dem Start. Ofgasen aus enger ondichter Starthëllefsrakéit waren Ursaach vun der Explosioun vum Haaptdreifstofftank.
1. Februar 2003	STS-107 (Columbia)	7	Auseneenbrieche vum Shuttle beim Antrëtt an Äerdatmosphär. Ursaach war een Defekt um Hëtzschëld vum Shuttle, ervirgeruff duerch Isolotiounsdeeler déi beim Start erofgefall waren, an de Schutzmantel beschiedegt haten.

Literatur

Volkhard Bode, Gerhard Kaiser: Raketenspuren. Peenemünde 1936-1996 - Eng historesch Reportage mat aktuelle Fotoen. Christoph Links Verlag - LinksDruck GmbH, Berlin 1996, ISBN 3-86153-112-7
Gerhard Reisig: Raketenforschung in Deutschland. Wie die Menschen das All eroberten. Agentur Klaus Lenser, Münster 1997, ISBN 3-89019-500-8
Michael J. Neufeld: Die Rakete und das Reich. Wernher von Braun, Peenemünde und der Beginn des Raketenzeitalters. Henschel Verlag, Berlin 1999, ISBN 3-89487-325-6
Harald Lutz: Die vergessenen Raketenexperimente von Cuxhaven. Sterne und Weltraum 44(3), S. 40 - 45 (2005)
Werding... "So flogen schon die Pharaonen", ISBN 3-9800989-5

Kuckt och

Um Spaweck

Commons: Rakéiten – Biller, Videoen oder Audiodateien

(en) astronautix.com - Date vun zivillen a militäresche Rakéiten
(de) Dreifstoffer vun däitsche Rakéitewaffen
(de) Aféierung an déi physikalesch Grondlage vu Rakéiten