Инвернесс

Инвернесс
	Қала
	Инвернесс
	ағыл. Inverness ; скотс.Innerness ; шотл. Inbhir Nis
Әкімшілігі
Ел	Ұлыбритания
Аймағы	Шотландия
Округ	Хайленд
Тарихы мен географиясы
Координаттары	57°29′02″ с. е. 4°13′33″ б. б. / 57.48389° с. е. 4.22583° б. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 57°29′02″ с. е. 4°13′33″ б. б. / 57.48389° с. е. 4.22583° б. б. (G) (O) (Я)
Құрылған уақыты	985
Жер аумағы	36 км²
Уақыт белдеуі	UTC0, жазда UTC+1
Тұрғындары
Тұрғыны	47 260 адам (2016)
Тығыздығы	2283 адам/км²
Сандық идентификаторлары
Телефон коды	+44 1463
Пошта индекстері	IV1-IV3, IV5, IV13, IV63
Автомобиль коды	SX-SY
	worcester.gov.uk (ағыл.)
	Инвернесс Инвернесс
	Инвернесс шекарасы

Инвернесс (ағылш. Inverness, скотс.Innerness, шотл. Inbhir Nis) — Шотландияның солтүстігінде орналасқан портты қала. Хайленд облысының әкімшілік орталығы.

География

Қала Шотландияның солтүстік-шығысында,Мори-Ферт шығанағына құятын Несс өзенінің бойында орналасқан.

Климаты

Инвернесстің ауа райы
Көрсеткіш	Қаң	Ақп	Нау	Сәу	Мам	Мау	Шіл	Там	Қыр	Қаз	Қар	Жел	Жыл
Орташа максимум, °C	6,6	7,1	9,0	10,8	14,1	16,4	18,7	18,4	15,8	12,7	9,0	7,0	12,2
Орташа минимум, °C	0,6	0,5	2,0	3,4	5,9	8,7	10,8	10,6	8,5	5,8	2,7	1,0	5,1
Жауын-шашын нормасы, мм	55,4	39,0	45,7	42,0	45,4	52,9	52,5	57,4	64,7	58,4	59,4	51,4	624,4

Тарихы

VI ғасырда Инвернесс аумағын пикт тайпалары мекендеген. Қазіргі заманғы қаладан батысқа қарай бірнеше километр қашықтықта шамамен 565 жылы Шотландиядегі христиандықты уағызшы, монах Колумба барып келген пиктердің королі Бриде І-нің цитаделі болды. Инвернесстің алғашқы қамалы, ағаштан жасалған қамал, король Малкольм III-нің бұйрығымен шамамен 1057 жылы салынған және одан кейін король Роберт Брюс қиратқан. Шекспирдің «Макбет» пьесасында қамалды Макбет патшаның резиденциясы ретінде сипаттады және Дункан I-нің қайтыс болған орны деп айтты, бірақ бұл, нақты оқиғаларға сәйкес келмейді.

1214 жылы король Вильгельм Арыстан Инвернесске төрт хартияларды берді, оның біреуі патшалық қаланың мәртебесін берді. Сол кездері Инвернесстің тұрғындары көбінесе балық аулаумен айналысатын жеткілікті дамыған кемежай болды. 1233 жылы қалада доминикандық монастырь салынды, ал XIII ғасырдың ортасында Несс өзені арқылы көпір жасалды. XV ғасырда Инвернесс 1411 жылы екі рет жойқын шапқыншылықтардан аман қалды - Харлоу түбіндегі шайқасқа дейін Аралдар лорды, Дональд Макдональдтың бұйрығымен ұйымдастырылған өрттен зақымдалды, содан кейін 1428 жылы Аралдар лорды, Александр Макдональд тонап, жартылай жойды.

1562 жылы 4-ші Хантли графы, Джордж Гордонның және сол жылдардағы көрнекті саяси қайраткердің бұйрығымен, Мария Стюарт Инвернесс қамалына кіруге тыйым салынған (сол уақытқа дейін ол қайта қалпына келтірілген). Графтың ашық бағынбаушылық әрекеті Фрейзер мен Манро кландардарындағы патшайымды жақтастары қамалды алып, комендантты асып қойды, ал Хантлидің өзі сатқын деп айыпталды. 1644 жылы Несстегі құлаған ағаш көпірдің орнына 1849 жылғы су тасқынына дейін сақталған тастан жаңа көпір салынған болатын.

XVII ғасырдың ортасында Оливер Кромвелдің протекторатында қаланың шетінде, оның бұйрығымен 1662 жылы аурухана құрылысына толығымен бөлшектенген цитадель салынды (тек сағаттық мұнара сақталған). 1746 жылы 16 сәуірде Инвернесстің жанында Каллоден түбіндегі шайқас болды. Бұл шайқаста Жас талапкер деп аталған, Карл Эдуард Стюарттың шотланд жасағы Кумберленд герцогының бастаған ағылшындардан жеңіліске ұшырады.

XVIII ғасырда Инвернесс дамыған кемежайлы қала болып қалды. Экономиканың ең маңызды салалары сыра қайнату өнеркәсібі және виски өндірісі болды, ал XIX ғасырда кеме жасау, былғары тотығу, қой мен жүнді экспорттау дамыды. 1882 жылы Шотландияның батыс жағалауымен Инвернессте байланысқан Каледондық каналдың ашылуы болды. 1855 жылы қалада темір жол қызметі пайда болды. 1921 жылы 7 қыркүйекте Ұлыбритания министрлер кабинетінің төтенше кездесуі Лондоннан тыс жерде болған тарихтағы жалғыз оқиға болды - премьер-министр Дэвид Ллойд Джордж, Шотландияның солтүстігінде демалыс кезінде, сыни жағдай Ирландияда тәуелсіздік үшін күресті талқылау үшін үкімет отырысын өткізген.

ХХ ғасырда қала белсенді түрде дамыды - XXI ғасырдың басында халық саны екі есе артып, 50 000-нан астам адамға жетті. 2000 жылы Инвернесс ресми түрде қала мәртебесін алды.