აცეტალდეჰიდი

აცეტალდეჰიდი
ზოგადი
სისტემური სახელწოდება	აცეტალდეჰიდი
ტრადიციული სახელწოდება	ძმარალდეჰიდი
ქიმიური ფორმულა	C2H4O
მოლური მასა	44.05 გ/მოლი
ფიზიკური თვისებები
სიმკვრივე	783 გ/სმ³
თერმული თვისებები
დნობის ტემპერატურა	124 °C
დუღილის ტემპერატურა	20,8 °C
უსაფრთხოება
LD50	1930
კლასიფიკაცია
CAS	75-07-0
PubChem	177
EINECS	200-836-8
SMILES	O=CC
RTECS	AB1925000

აცეტალდეჰიდი, ძმარალდეჰიდი, C₂H₄O — ორგანული ნაერთი, მძაფრი სუნის უფერო სითხე. დუღილის ტემპერატურა არის 20,8°C, დნობის ტემპერატურა კი — 124°C, სიმკვრივე 783 კგ/მ³, იხსნება წყალში, სპირტში, ეთერში. ახასიათებს ალდეჰიდების ყველა თვისება. მინერალური მჟავების თანაობისას განიცდის პოლიმერიზაციას თხევად პარალდეჰიდად (CH₃CHO)₃ და კრისტალურ მეტალდეჰიდად (CH₃CHO)₄. მიიღება ეთილის სპირტის კატალიზური დაჟანგვით, დაახლოებით 95°C — აცეტილენზე წყლის მოქმედებით ვერცხლისწყლის მარილების თანაობისას (კუჩეროვის რეაქცია): ${\mathsf {HC\equiv CH+H_{2}O{\xrightarrow[{}]{HgSO_{4},H^{+}}}CH_{3}CHO}}$. აცეტალდეჰიდზე ალუმინის ალკოჰოლატების მოქმედებით ღებულობენ ეთილაცეტატს (ტიშჩენკოს რეაქცია): $2CH_{3}CHO{\xrightarrow {Al(OC_{2}H_{5})_{3}}}CH_{3}COOC_{2}H_{5}$; ამ მეთოდს სამრეწველო მნიშვნელობა აქვს. აცეტალდეჰიდს დიდი რაოდენობით იყენებენ ძმარმჟავას, ძმრის ანჰიდრიდის, ფარმაცევტული პრეპარატებისა და სხვათა წარმოებაში.

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 2, თბ., 1977. — გვ. 73.

რესურსები ინტერნეტში

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

აცეტალდეჰიდი

• International Chemical Safety Card 0009
• NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards
• Methods for sampling and analysis
• IARC Monograph: "Acetaldehyde"
• Hal Kibbey, Genetic Influences on Alcohol Drinking and Alcoholism, Indiana University Research and Creative Activity, Vol. 17 no. 3.
• United States Food and Drug Administration (FDA) information for acetaldehyde
• Acetaldehyde production process flow sheet by ethylene oxidation method