Կավ

Հատկություններ

Պլաստիկությունը կավի՝ ջրի հետ պլաստիկ զանգված առաջացնելու հատկությունն է։ Այդ զանգվածը պահպանում է ճնշման տակ իրեն հաղորդած ցանկացած ձևը, իսկ թրծումից հետո՝ ստանում քարի ամրություն։ Կավի քիմիական գլխավոր բաղադրամասերն են՝ SiO₂ (30-70%), AI₂O₃ (10-40%) և H₂O (5-10%), երկրորդականները՝ TiO₂, Fe₂O₃, FeO, MnO, MgO և այլն։ Կավի բաղադրության մեջ կարևոր դեր են խաղում կավային միներալները՝ կաոլինիտը, մոնտմորիլոնիտը, հիդրոփայլարները։ Խսռնուրդների մեծ պարունակության դեպքում կավը փոխակերպվում է նստվածքային այլ ապարների՝ ավազակավերի, մերգելների։ Կավը և կավային թերթաքարերը կազմում են երկրակեղևի նստվածքային բոլոր ապարների կեսից ավելին։

Առաջացում

Կավն առաջանում է սիլիկատային տարբեր ապարների հողմահարումից (էլյուվիալ կավ), հողմահարման նյութերի՝ ջրավազաններում վերանստեցման ճանապարհով (լճային և ծովային կավ), ջրահոսքերի հուներում (ալյուվիալ, պրոլյուվիալ կավ) և սառցադաշտերի միջոցով (մորենային կավ)։ Կավն ունի գործնական խոշոր նշանակություն (օգտագործվում է թղթի, ռետինի, պլաստմասսայի, օծանելիքի արտադրության մեջ, մետալուրգիայում, արդյունաբերության այլ ճյուղերում) և արդյունահանվում է շատ մեծ քանակությամբ։

Օգտագործում

Կավից պատրաստում են կոպիտ խեցեգործական իրեր (ամանեղեն, խողովակներ, աղյուս, կղմինդր և այլն), պլաստիկ տեսակներից՝ անոթներ, արձանիկներ, քանդակների բնօրինակներ, որոնք կամ կերտվում են այլ նյութով (բրոնզ, մարմար, բազալտ, ճենապակի և այլն), կամ թրծվում։

Կավի փափկությունը քանդակագործին հնարավորություն է ընձեռում հասնելու արտահայտչականության բազմազանության։ Ըստ կարևորության, կազմության և տեխնիկական պահանջների բնույթի առանձնացվում է կավի չորս խումբ՝ կոպիտ-կերամիկական, հրակայուն և դժվարահալ, կաոլիններ, մոնտմորիլոնիտային։

Տարածվածություն

Հանքավայրեր կան Ուկրաինայում, Ուրալում, Ղրիմում, Ադրբեջանում, Վրաստանում, Մեծ Բրիտանիայում, Չինաստանում, Գերմանիայում, ԱՄՆ-ում, Իտալիայում և այլն։ Հայաստանում լայնորեն տարածված են կավի տարբեր տեսակներ։

Հայաստանում տարածված են կավի տարբեր տեսակներ։ Հայտնի են Նոյեմբերյանի բենթոնիտային կավերի ու ցեոլիթների հանքավայրը, Սարիգյուղի բենթոնիտային կավերի հանքավայրը և այլն։

Արտաքին հղումներ

Կավ էջը Վիքիպահեստում

• Կավի մասին հոդվածներ GeoWiki կայքում (ռուս.)

Տես նաև

• Խեցեգործություն
• Հայկական կավ

Ծանոթագրություններ

Վիքիբառարան

Ընթերցե՛ք «կավ» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 279)։