Arruazu

Arruazu
	Nafarroa Garaia, Euskal Herria
; Bandera	; Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Iruñea
Eskualdea	Sakana
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Izen ofiziala	Arruazu
Alkatea	Peio Betelu Ganboa; (Batzalarre, indep.)
Posta kodea	31840
INE kodea	31037
Herritarra	arruazuar
Geografia
Koordenatuak	42°55′19″N 1°59′56″W / 42.922°N 1.999°W
Azalera	5,7 km²
Garaiera	468 metro
Demografia
Biztanleria	119 (2023: 13)
Dentsitatea	2,09 bizt/km²
Zahartzea	% 25
Ugalkortasuna	‰ 0
Ekonomia
Jarduera	% 0 (2011)
Desberdintasuna	% 0 (2011)
Langabezia	% 4,45 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 62,30 (2018: %-11,28)

Arruazu^[4] ([aruas̻u]) Nafarroako mendebaldean dagoen udalerria da, Sakanako eskualdean kokatua. Iruñeko merindadeko herri honek 111 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera. Nafarroako hiriburutik 34 kilometrora dago, eta Gasteiztik 62 km-ra.

Udalerri euskalduna izanda, UEMAko kidea da 2023tik.

Geografia

Inguru naturala eta kokapena

Herria, Nafarroa mendebaldean kokatzen da. Herrira heltzeko Sakanako autobidea hartu behar da Iruñea-Aguraingo norabidean.

Arruazuk Uharte Arakilekin egiten du muga ekialdean eta hegoaldean, Lakuntzarekin mendebaldean eta Aralarko mendilerroarekin iparraldean.

Historia

Agirietan Arrugazu edo Arrayazu bezala agertzen bada ere, Arrugazu da zaharrena eta 1074. urtean agertzen da. Mitxelenak zioenez, Arruga hori plaza edo merkatua adierazten du eta hortik omen dator izena. Ahoz ahoko hizketan Arbazu ere esan ohi da, baina honek ez du inolako oinarri idatzirik.

Orain arte azaldutako Arruazuko lehen jauna Asiaingo Jauregiko Remiro Sanchiz izan zen 1377an. Momenturen batean herria Urizko Rodrigoren eskuetara pasa zen baina Nafarroako Erregeak kendu egin zion Arellanoko Juan Ramirezi eskainiz. 1430. urtean Gaztelatik etorritako jendeek erre zuten. Gaztelak Nafarroa bereganatu zuenean Beaumont Leringo kondea jabetu zen herriaz eta 1564.ean, bere alabaren bidez, Albako Dukearen familiara joan zen herriaren jabetza. Eurek izendatzen zuten urtero alkatea eta haiekiko menpekotasuna XIX. mendera arte iraun zuen. Hori dela eta, Asiaingo herrira eramaten zituzten urteko laboreak.

Ondarea

Jasokundearen eliza, nabe bakarreko harlanduzko eraikina da. Horma-bular batzuk tenpluaren hormak eusten dituzte eta euren artean erdi-puntuko arkuak eratzen dituzte. Azpian portikoa dago, teilatu batez babesturik eta erdi puntuko hiru arkuez osaturik.

San Pedro ermita. Aralar aldera dago, herritik 10-15 minutura, Lakuntzako San Sebastian ermitatik hurbil. San Pedro festetako lehenbiziko egunean ospakizunak egiten dira bertan. XVI. mendeko eraikina da, garai barrokoan erreformatua. Barruko erretaula txikia XVIII. mendearen hasierakoa da, baina irudiak Arruazuko elizan daude.

Demografia

Arruazuko biztanleria

Datu-iturria: www.ine.es

2008ko erroldaren arabera, herrian ez da etorkinik bizi.

Politika

Alkateak

2007-2011	Jesús María Ganboa Ganboa	Batzalarre
2011-2015	Peio Ganboa	Batzalarre
2015-2019	Peio Ganboa	Batzalarre
2019-2023	Gorka Ovejero Ganboa	Batzalarre

Udal hauteskundeak

Arruazuko alkatea Batzalarre herri ekimeneko Jesus Maria Ganboa Ganboa atera zen 2007ko udal hauteskundeetan, bere taldeak udaleko bost ordezkariak lortu zituen. Baliogabeko botoak hamabi izan ziren (emandako boto guztien %16,00) eta boto zuriak ere hamabi (%19,05). Abstentzioa %25,00ekoa izan zen.

**Arruazuko Udala (2007)**
Alderdia	Botoak	Aukeratua?
Jesus Maria Ganboa Ganboa	47	Bai
Peio Betelu Ganboa	46	Bai
Gorka Ovejero Ganboa	34	Bai
Miguel Angel Satrustegi Ganboa	31	Bai
Fermin Goñi Jaka	28	Bai

2011n zerrenda bera izan zen aurkeztu zen bakarra; kasu honetan aurretik zinegotzia zen Peio Betelu aukeratu zuten alkate eta aldi berean Jesus Maria Ganboa zinegotzi izatera pasatu zen^[5].

Udaletxea

Arruazuko udaletxeko idazkaria, Irañeta eta Uharte Arakilgo idazkari ere bada.

HELBIDEA: Kale Nagusia z/g

Azpiegitura eta garraioak

La Burundesa autobus konpainiaren Sakanako herriak elkartzen dituen Gasteiz-Iruñea lineak geltokia dauka herrian. Guztira hiru zerbitzu izaten dira norabide bakoitzean. Linearen ibilbidea honakoa da: