Γλώσσα (ανατομία)
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Η γλώσσα αποτελεί μυώδες όργανο το οποίο καλύπτεται από βλεννογόνο για τη μεταφορά της προσλαμβανόμενης τροφής. Βοηθά στη μάσηση και στην κατάποση και περιέχει αισθητήρια όργανα για τη γεύση. Εκτός αυτού, η γλώσσα παίζει σημαντικό ρόλο στην άρθρωση των λέξεων κατά την ομιλία.
Ανατομικά χαρακτηριστικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η γλώσσα αποτελείται από τρία μέρη, τη ρίζα, το σώμα και την κορυφή. Η κορυφή και το σώμα βρίσκονται στην ιδίως στοματική κοιλότητα ενώ η ρίζα προσφύεται κυρίως στο έδαφος του στόματος. Το άνω τμήμα της γλώσσας που ονομάζεται ράχη χωρίζεται από την τελική αύλακα σε πρόσθιο στοματικό και οπίσθιο φαρυγγικό μέρος. Η κορυφή της γωνίας της τελικής αύλακας βρίσκεται προς τα πίσω ενώ οι δύο πλευρές της αποκλίνουν προς τα εμπρός. Το στοματικό μέρος αποτελεί τα δύο τρίτα ενώ το φαρυγγικό το υπόλοιπο ένα τρίτο. Στην κορυφή της γωνίας της τελικής αύλακας βρίσκεται ένα μικρό εντύπωμα, το τυφλό τρήμα της γλώσσας το οποίο αποτελεί υπόλειμμα του εμβρυικού θυρεογλωσσικού πόρου.
Στοματικό μέρος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εμφανίζει μεγάλη ελευθερία κινήσεων. Προσφύεται χαλαρά στο έδαφος του στόματος με το χαλινό της γλώσσας. Σε κάθε πλευρά του χαλινού βρίσκεται η εν τω βάθει γλωσσική φλέβα, ορατή στην πορεία της από την κορυφή της γλώσσας προς τα πίσω. Στη ράχη του στοματικού μέρους βρίσκεται η μέση γλωσσική αύλακα, η οποία δε φαίνεται σε ορισμένα άτομα και παριστά τη θέση συνένωσης των πλάγιων γλωσσικών φυμάτων κατά την εμβρυική ανάπτυξη.
Φαρυγγικό μέρος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Βρίσκεται πίσω από την τελική αύλακα. Η επισκόπησή του δεν είναι εύκολη χωρίς τη βοήθεια ειδικού καθρέπτη. Ο βλεννογόνος στην περιοχή αυτή δε έχει θηλές, εντούτοις τα υποκείμενα λεμφοζίδια δίνουν στην επιφάνεια της γλώσσας εμφάνιση σαν πλακόστρωτο. Τα λεμφοζίδια αυτά αποτελούν στο σύνολό τους τη γλωσσική αμυγδαλή
Ιστολογικά χαρακτηριστικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η γλώσσα καλύπτεται από πολύστιβο πλακώδες επιθήλιο κατά τόπους κερατινοποιημένο στη ραχιαία επιφάνεια. Στα πρόσθια δύο τρίτα οι δεσμίδες σκελετικού μυ σε στενή επαφή με λιπώδη ιστό. Υπάρχουν επίσης σιελογόνοι αδένες. Στο οπίσθιο τρίτο υπάρχει περισσότερο λίπος αναλογικά, ενώ ξεχωρίζει από το πρόσθιο εξαιτίας του γεγονότος ότι έχει αθροίσεις λεμφικού ιστού συνδεδεμένο με βλενογόνο (MALT). Οι μύες διατρέχουν σε όλες τις κατευθύνσεις. Στο στοματικό μέρος της ραχιαίας επιφάνειας υπάρχουν προσεκβολές του βλεννογόνου που ονομάζονται θηλές. Οι θηλές ανάλογα με το σχήμα τους διακρίνονται σε τριχοειδείς, μυκητοειδείς, περιχαρακωμένες και φυλλοειδείς.
- Οι τριχοειδείς θηλές είναι πολυάριθμες και διατάσσονται σε σειρές παράλληλες προς την τελική αύλακα. Η τραχύτητά τους διευκολύνει τη διαδικασία του γλειψίματος ημίρρευστων τροφών. Περιέχουν κεντρομόλες νευρικές απολήξεις ευαίσθητες στην αφή.
- Οι μυκητοειδείς θηλές είναι μικρές και λιγότερες και έχουν σχήμα μανιταριού.Βρίσκονται διάσπαρτες μεταξύ των τριχοειδών θηλών και αναγνωρίζονται από την εμφάνισή τους που μοιάζει με ερυθρωπές κηλίδες. Φέρουν γευστικούς κάλυκες στη ραχιαία όψη τους.
- Οι περιχαρακωμένες θηλές είναι οι μεγαλύτερες με διάμετρο 1-2 mm. Βρίσκονται ακριβώς μπροστά από την τελική αύλκα και μοιάζουν με κλειστούς, βραχείς κυλίνδρους βυθισμένους στο βλεννογόνο. Περιβάλλονται από μια βαθιά κυκλική αύλακα που λέγεται τάφρος, στα τοιχώματα της οποίας διατάσσονται πασσαλοειδώς γευστικοί κάλυκες, που είναι υποδοχείς των γευστικών ερεθισμάτων.
- Οι φυλλοειδείς θηλές μοιάζουν με επιμήκεις αύλακες στις πλάγιες επιφάνειες της γλώσσας κοντά στο οπίσθιο τμήμα των δύο πρώτων τριτημορίων. Στον άνθρωπο οι γευστικοί κάλυκες εκφυλίζονται σε πολύ μικρή ηλικία.
Μυική κατασκευή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι μύες της γλώσσας χωρίζονται σε αυτόχθονες και ετερόχθονες. Οι αυτόχθονες μύες σχηματίζουν το κυρίως σώμα της γλώσσας και αποτελούν μάζες διαπλεκόμενων δεσμίδων μυικών ινών μεταξύ των οποίων υπάρχουν διάσπαρτοι οροεκκριτικοί και οροβλεννοεκκριτικοί αδένες. Οι ίνες αυτές κινούνται προς όλες τις κατευθύνσεις και κυριότερος ρόλος τους είναι να αλλάζουν τη μορφή και το μέγεθος του οργάνου. Από τους ετερόχθονες μυς, σημαντικότερος και πιο ισχυρός είναι ο γενειογλωσσικός μυς, ο οποίος ξεκινά από το μέσο της κάτω γνάθου, πλαταίνει καθώς εισέρχεται στη γλώσσα από κάτω και οι ίνες του προσφύονται σε όλη τη ράχη της γλώσσας. Άλλοι ετερόχθονες μύες είναι οι: υογλωσσικός, βελονογλωσσικός και γλωσσοϋπερώιος.
Νεύρωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Κινητική: Υπογλώσσιο νεύρο
- Αισθητική: Προσωπικό νεύρο, τρίδυμο νεύρο, γλωσσοφαρυγγικό νεύρο, πνευμονογαστρικό νεύρο
Αιμάτωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η αρτηριακή παροχή γίνεται κυρίως από τη γλωσσική αρτηρία. Η φλεβική αιμάτωση προέρχεται από τις δύο γλωσσικές φλέβες που συνοδεύουν την παραπάνω αρτηρία.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Faller, The Human Body, Thieme 2004, σελ 392-3
- Moore, Κλινική Ανατομία, τόμος ΙΙ Ιατρικές εκδόσεις Πασχαλίδη, 1998, σελ 828-35
- Leslie P. Gartner, James L Hiatt, Εγχειρίδιο ιστολογίας, τρίτη έκδοση, επιστημονικές εκδόσεις Παρισιάνου, 2001