Zeus: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
Dim crynodeb golygu |
cyfeiriad annilys |
||
| (Ni ddangosir y 38 golygiad yn y canol gan 21 defnyddiwr arall) | |||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
{{Gwybodlen person/Wicidata | fetchwikidata=ALL | onlysourced=yes}} |
|||
{{Gwybodlen duwdod Groeg| |
|||
| Delwedd = Jupiter Smyrna Louvre Ma13.jpg |
|||
| Pennawd = ''Jupiter de Smyrne'', darganfuwyd yn [[Smyrna]] yn 1680<ref>Cyflwynwyd y cerflun i [[Louis XIV, brenin Ffrainc|Louis XIV]] fel [[Aesculapius]] ond adferwyd fel Zeus, tua 1686, gan [[Pierre Granier]], a ychwanegwyd y fraich dde unionsyth sydd yn chwifio'r [[taranfollt]]. Marmor, canol yr ail ganrif OC. Nawr yn [[Amgueddfa'r Louvre]] ([http://cartelfr.louvre.fr/cartelfr/visite?srv=car_not_frame&idNotice=27483 catalog swyddogol ar-lein])</ref> |
|||
| Enw = Zeus |
|||
| Duw/Duwies = '''Brenin y duwiau''' <br/>'''Duw'r Wybren a Tharan''' |
|||
| Preswylfa = [[Mynydd Olympus]] |
|||
| Symbol = [[Taranfollt]], [[Eryr]], [[Tarw]] a [[Derwen]] |
|||
| Cymar = [[Hera]] |
|||
| Rhieni = [[Cronus]] a [[Rhea]] |
|||
| Siblingiaid = [[Poseidon]], [[Hades]], [[Demeter]], [[Hestia]], [[Hera]] |
|||
| Plant = [[Ares]], [[Athena]], [[Apollo]], [[Artemis]], [[Aphrodite]], [[Dionysus]], [[Hebe]], [[Hermes]], [[Heracles]], [[Helen]], [[Hephaestus]], [[Perseus]], [[Minos]], yr [[Awen]]au |
|||
| Eisteddle = [[Mynydd Olympus|Olympus]] |
|||
| Cywerthydd Rhufeinig = [[Iau (mytholeg)|Iau]] |
|||
}} |
|||
Ym [[mytholeg Roeg]], [[Brenin]] y [[duwiau]], rheolwr [[Mynydd Olympus]], a duw'r wybren a'r daran yw ''' |
Ym [[mytholeg Roeg]], [[Brenin]] y [[duwiau]], rheolwr [[Mynydd Olympus]], a duw'r wybren a'r daran yw '''Zeús''' ([[Groeg (iaith)|Hen Roeg]]: Δίας; Groeg Diweddar: Ζεύς). Mae ei symbolau'n cynnwys y [[Mellten|fellten]], [[eryr]], tarw a [[derwen]]. Mae'n rheoli fel brenin duwiau [[Mynydd Olympus]] ac mae ei enw'n gydnaws a'r duw Rhufeinig [[Iau (duw)|Iau]]. Ef yw duw'r [[tywydd]]. |
||
Yn ogystal â'i etifeddiad Indo-Ewropeaidd, mae "casglwr y cymylau" y Groegiaid hefyd yn dangos nodweddion sy'n deillio o ddiwylliannau'r [[Lefant]] hynafol, megis y deyrnwialen. Portreadir Zeus yn fynych gan artistiaid Groegaidd mewn un o ddau osgo: yn sefyll, yn camu ymlaen â tharanfollt yn ei law dde, neu ar orsedd. Mae ei fytholegau a'i bwerau yn debyg, er nad yn union yr un fath, â rhai duwiau Indo-Ewropeaidd fel Iau, [[Perkūnas]], [[Perun]], [[Indra]] a [[Thor]].<ref name="Berry1996p20">{{cite book|author=Thomas Berry|title=Religions of India: Hinduism, Yoga, Buddhism|url=https://books.google.com/books?id=ouWxrcybsxIC&pg=PA20 |year=1996|publisher=Columbia University Press|isbn=978-0-231-10781-5|pages=20–21}}</ref><ref>{{cite book|author=T. N. Madan|title=The Hinduism Omnibus|url=https://books.google.com/books?id=EUsqAAAAYAAJ|year=2003|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-566411-9|page=81}}</ref><ref>{{cite book|author=Sukumari Bhattacharji|title=The Indian Theogony|url=https://books.google.com/books?id=lDc9AAAAIAAJ&pg=PA280|year=2015|publisher=Cambridge University Press|pages=280–281}}</ref> |
|||
Zeus oedd plentyn [[Cronus]] a [[Rhea (mytholeg)|Rhea]], ac ieuangaf ei siblingiaid. Yn ôl llawer o draddodiadau, priododd ef [[Hera]], er, yn ôl oracl [[Dodona]], [[Dione (mytholeg)|Dione]] oedd ei gymar: yn ôl yr ''[[Iliad]]'', ef oedd tad [[Aphrodite]] gan Dione. O ganlyniad ei branciau, cafodd ef lawer o epil duwiol ac arwrol, gan gynnwys [[Athena]], [[Apollo]] ac [[Artemis]], [[Hermes]], [[Persephone]] (gyda [[Demeter]]), [[Dionysus]], [[Perseus]], [[Heracles]], [[Helen]], [[Minos]], a'r [[Awen]]au (gyda [[Mnemosyne]]); gyda Hera, cafodd ef [[Ares]], [[Hebe]] a [[Hephaestus]] yn ôl llawer o draddodiadau.<ref name="Hamilton1942">{{cite book|olaf=Hamilton|cyntaf=Edith|teitl=Mythology|cyhoeddwr=Back Bay Books|lleoliad=New York|dyddiad=1942|argraffiad=1998|tudalen=467|isbn=978-0-316-34114-1|accessdate=6-3-09|language=English}}</ref> |
|||
Zeus oedd plentyn ieuangaf [[Cronus]] a [[Rhea (mytholeg)|Rhea]]. Yn ôl llawer o draddodiadau, priododd ef [[Hera]], er, yn ôl oracl [[Dodona]], [[Dione (mytholeg)|Dione]] oedd ei gymar: yn ôl yr ''[[Iliad]]'', ef oedd tad [[Aphrodite]] gan Dione.<ref name="Hamilton1942">{{cite book|last=Hamilton|first=Edith|title=Mythology|publisher=Back Bay Books|location=New York|year=1942|edition=1998|page=467|isbn=978-0-316-34114-1}}</ref> O ganlyniad ei branciau, cafodd ef lawer o epil duwiol ac arwrol, gan gynnwys [[Athena]], [[Apollo]] ac [[Artemis]], [[Hermes]], [[Persephone]] (gyda [[Demeter]]), [[Dionysus]], [[Perseus (mytholeg)|Perseus]], [[Heracles]], [[Helen]], [[Minos]], a'r [[Awen]]au (gyda [[Mnemosyne]]); gyda Hera, cafodd ef [[Ares]], [[Hebe]] a [[Hephaestus]] yn ôl llawer o draddodiadau.<ref name="Hamilton1942" /> |
|||
==Genedigaeth== |
|||
Roedd Cronus yn dad i sawl plentyn, gyda Rhea: Hestia, Demeter, Hera, Hades, a Poseidon, ond fe'u llyncodd i gyd cyn gynted ag y cawsant eu geni, oherwydd y gred ei fod i fod i gael ei ddymchwel gan ei fab. |
|||
Ond pan oedd Zeus ar fin cael ei eni, ceisiodd Rhea gael Gaia i ddyfeisio cynllun i'w achub, fel y byddai Cronus yn cael ei ddial am ei weithredoedd yn erbyn Wranws a'i blant ei hun. Fe wnaeth Rhea eni Zeus yn Creta, gan roi craig i Cronus wedi'i lapio mewn dillad, a llyncwyd Cronus y swm, yn gyfan.<ref>{{Cite book|title=Mythology: Myths, Legends, & Fantasy|year=2003|publisher=Sweet Water Press|isbn=9781468265903|page=21|chapter=Greek and Roman Mythology.}}</ref> |
|||
==Gweler hefyd== |
==Gweler hefyd== |
||
| Llinell 38: | Llinell 32: | ||
* [[William Mitford|Mitford,William]], ''The History of Greece'', 1784. Cf. v.1, Chapter II, ''Religion of the Early Greeks'' |
* [[William Mitford|Mitford,William]], ''The History of Greece'', 1784. Cf. v.1, Chapter II, ''Religion of the Early Greeks'' |
||
* Moore, Clifford H., ''The Religious Thought of the Greeks, 1916. |
* Moore, Clifford H., ''The Religious Thought of the Greeks, 1916. |
||
* [http://www.sacred-texts.com/cla/gpr/ Nilsson, Martin P., ''Greek Popular Religion'', 1940.] |
* [http://www.sacred-texts.com/cla/gpr/ Nilsson, Martin P., ''Greek Popular Religion'', 1940.] |
||
* Nilsson, Martin P., ''History of Greek Religion'', 1949. |
* Nilsson, Martin P., ''History of Greek Religion'', 1949. |
||
* [[Rohde, Erwin, ''Psyche: The Cult of Souls and Belief in Immortality among the Greeks'', 1925. |
* [[Rohde, Erwin]], ''Psyche: The Cult of Souls and Belief in Immortality among the Greeks'', 1925. |
||
* Smith, William, ''Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology'', 1870, [http://www.ancientlibrary.com/smith-bio/], William Smith, ''Dictionary'': "Zeus" [http://www.ancientlibrary.com/smith-bio/3655.html] |
* Smith, William, ''Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology'', 1870, [http://www.ancientlibrary.com/smith-bio/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060409205638/http://www.ancientlibrary.com/smith-bio/ |date=2006-04-09 }}, William Smith, ''Dictionary'': "Zeus" [http://www.ancientlibrary.com/smith-bio/3655.html] |
||
==Dolenni allanol== |
==Dolenni allanol== |
||
{{commons|Zeus}} |
{{commons|Zeus}} |
||
*[ |
*[https://archive.today/20120530154410/homepage.mac.com/cparada/GML/Zeus.html Dolen Fytholeg Reog, Zeus] straeon Zeus ym mytholeg |
||
*[http://www.theoi.com/Olympios/Zeus.html Prosiect Theoi, Zeus] |
*[http://www.theoi.com/Olympios/Zeus.html Prosiect Theoi, Zeus] |
||
{{Mytholeg Roeg (Olympaidd) |
{{Mytholeg Roeg (Olympaidd)2}} |
||
[[Categori:Duwiau]] |
|||
[[Categori:Mytholeg Roeg]] |
|||
[[Categori:Duwiau a duwiesau Groeg]] |
|||
[[af:Zeus]] |
|||
[[als:Zeus]] |
|||
[[ar:زيوس]] |
|||
[[ast:Zeus]] |
|||
[[az:Zevs]] |
|||
[[bn:জেউস]] |
|||
[[be:Зеўс]] |
|||
[[be-x-old:Зэўс]] |
|||
[[bar:Zeus]] |
|||
[[bs:Zeus]] |
|||
[[br:Zeus]] |
|||
[[bg:Зевс]] |
|||
[[ca:Zeus]] |
|||
[[cs:Zeus]] |
|||
[[da:Zeus]] |
|||
[[de:Zeus]] |
|||
[[en:Zeus]] |
|||
[[et:Zeus]] |
|||
[[el:Δίας (μυθολογία)]] |
|||
[[es:Zeus]] |
|||
[[eo:Zeŭso]] |
|||
[[eu:Zeus]] |
|||
[[fa:زئوس]] |
|||
[[fr:Zeus]] |
|||
[[gl:Zeus]] |
|||
[[ko:제우스]] |
|||
[[hi:ज़्यूस]] |
|||
[[hr:Zeus]] |
|||
[[id:Zeus]] |
|||
[[ia:Zeus]] |
|||
[[is:Seifur]] |
|||
[[it:Zeus]] |
|||
[[he:זאוס]] |
|||
[[ka:ზევსი]] |
|||
[[la:Zeus]] |
|||
[[lv:Zevs]] |
|||
[[lb:Zeus]] |
|||
[[lt:Dzeusas]] |
|||
[[lij:Zeus]] |
|||
[[lmo:Zeus]] |
|||
[[hu:Zeusz]] |
|||
[[mk:Зевс]] |
|||
[[ml:സ്യൂസ്]] |
|||
[[mt:Żews]] |
|||
[[mr:झ्यूस]] |
|||
[[arz:زيوس]] |
|||
[[nl:Zeus]] |
|||
[[ja:ゼウス]] |
|||
[[no:Zevs]] |
|||
[[nn:Zevs]] |
|||
[[oc:Zèus]] |
|||
[[nds:Zeus]] |
|||
[[pl:Zeus]] |
|||
[[pt:Zeus]] |
|||
[[ro:Zeus]] |
|||
[[ru:Зевс]] |
|||
[[sc:Zeus]] |
|||
[[scn:Zeus]] |
|||
[[simple:Zeus]] |
|||
[[sk:Zeus]] |
|||
[[sl:Zevs]] |
|||
[[szl:Zeus]] |
|||
[[sr:Зевс]] |
|||
[[sh:Zeus]] |
|||
[[fi:Zeus]] |
|||
[[sv:Zeus]] |
|||
[[tl:Zeus]] |
|||
[[ta:சூசு]] |
|||
[[th:ซูส]] |
|||
[[tg:Зевс]] |
|||
[[tr:Zeus]] |
|||
[[uk:Зевс]] |
|||
[[ur:زیوس]] |
|||
[[vi:Zeus]] |
|||
[[yi:זעאוס]] |
|||
[[yo:Zeus]] |
|||
[[zh:宙斯]] |
|||
Golygiad diweddaraf yn ôl 13:35, 24 Mehefin 2024
| Zeus | |
|---|---|
 | |
| Mam | Rhea  |
| Priod | Metis |
| Plant | Hephaestus, Artemis, Hermes, Persephone, Elen o Gaerdroea, Minos, Hesperides, Aoide, Aeacus, Melete, Argus, Mneme, Thelxinoë, Dardanus, Hebe, Heracles, Perseus, Tantalus, Amphion, Zethos, Eirene, Dike, Euphrosyne, Eunomia, Thalia, Aglaea, Pasithea, Pirithous, Arcas, Iasion, Sarpedon, Rhadamanthus, Sarpedon, Hellen, Eris, Castor and Pollux, Thebe |
Ym mytholeg Roeg, Brenin y duwiau, rheolwr Mynydd Olympus, a duw'r wybren a'r daran yw Zeús (Hen Roeg: Δίας; Groeg Diweddar: Ζεύς). Mae ei symbolau'n cynnwys y fellten, eryr, tarw a derwen. Mae'n rheoli fel brenin duwiau Mynydd Olympus ac mae ei enw'n gydnaws a'r duw Rhufeinig Iau. Ef yw duw'r tywydd.
Yn ogystal â'i etifeddiad Indo-Ewropeaidd, mae "casglwr y cymylau" y Groegiaid hefyd yn dangos nodweddion sy'n deillio o ddiwylliannau'r Lefant hynafol, megis y deyrnwialen. Portreadir Zeus yn fynych gan artistiaid Groegaidd mewn un o ddau osgo: yn sefyll, yn camu ymlaen â tharanfollt yn ei law dde, neu ar orsedd. Mae ei fytholegau a'i bwerau yn debyg, er nad yn union yr un fath, â rhai duwiau Indo-Ewropeaidd fel Iau, Perkūnas, Perun, Indra a Thor.[1][2][3]
Zeus oedd plentyn ieuangaf Cronus a Rhea. Yn ôl llawer o draddodiadau, priododd ef Hera, er, yn ôl oracl Dodona, Dione oedd ei gymar: yn ôl yr Iliad, ef oedd tad Aphrodite gan Dione.[4] O ganlyniad ei branciau, cafodd ef lawer o epil duwiol ac arwrol, gan gynnwys Athena, Apollo ac Artemis, Hermes, Persephone (gyda Demeter), Dionysus, Perseus, Heracles, Helen, Minos, a'r Awenau (gyda Mnemosyne); gyda Hera, cafodd ef Ares, Hebe a Hephaestus yn ôl llawer o draddodiadau.[4]
Genedigaeth
[golygu | golygu cod]Roedd Cronus yn dad i sawl plentyn, gyda Rhea: Hestia, Demeter, Hera, Hades, a Poseidon, ond fe'u llyncodd i gyd cyn gynted ag y cawsant eu geni, oherwydd y gred ei fod i fod i gael ei ddymchwel gan ei fab.
Ond pan oedd Zeus ar fin cael ei eni, ceisiodd Rhea gael Gaia i ddyfeisio cynllun i'w achub, fel y byddai Cronus yn cael ei ddial am ei weithredoedd yn erbyn Wranws a'i blant ei hun. Fe wnaeth Rhea eni Zeus yn Creta, gan roi craig i Cronus wedi'i lapio mewn dillad, a llyncwyd Cronus y swm, yn gyfan.[5]
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]- Iau (mytholeg)
- Hetairideia - Gŵyl Thesalaidd Zeus
- Teml Zeus
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Thomas Berry (1996). Religions of India: Hinduism, Yoga, Buddhism. Columbia University Press. tt. 20–21. ISBN 978-0-231-10781-5.
- ↑ T. N. Madan (2003). The Hinduism Omnibus. Oxford University Press. t. 81. ISBN 978-0-19-566411-9.
- ↑ Sukumari Bhattacharji (2015). The Indian Theogony. Cambridge University Press. tt. 280–281.
- ↑ 4.0 4.1 Hamilton, Edith (1942). Mythology (arg. 1998). New York: Back Bay Books. t. 467. ISBN 978-0-316-34114-1.
- ↑ "Greek and Roman Mythology.". Mythology: Myths, Legends, & Fantasy. Sweet Water Press. 2003. t. 21. ISBN 9781468265903.
Llyfryddiaeth
[golygu | golygu cod]- Burkert, Walter, (1977) 1985. Greek Religion, yn enwedig adran III.ii.1 (Harvard University Press)
- Cook, Arthur Bernard, Zeus: A Study in Ancient Religion, (3 cyfrol), (1914–1925). New York, Bibilo & Tannen: 1964.
- Volume 1: Zeus, God of the Bright Sky, Biblo-Moser, Mehefin 1, 1964, ISBN 0-8196-0148-9 (ailargraffiad)
- Volume 2: Zeus, God of the Dark Sky (Thunder and Lightning), Biblo-Moser, Mehefin 1, 1964, ISBN 0-8196-0156-X
- Volume 3: Zeus, God of the Dark Sky (earthquakes, clouds, wind, dew, rain, meteorites)
- Druon, Maurice, The Memoirs of Zeus, 1964, Charles Scribner's and Sons. (tr. Humphrey Hare)
- Farnell, Lewis Richard, Cults of the Greek States 5 vols. Oxford; Clarendon 1896–1909.
- Farnell, Lewis Richard, Greek Hero Cults and Ideas of Immortality, 1921.
- Graves, Robert; The Greek Myths, Penguin Books Ltd. (argraffiad 1960)
- Mitford,William, The History of Greece, 1784. Cf. v.1, Chapter II, Religion of the Early Greeks
- Moore, Clifford H., The Religious Thought of the Greeks, 1916.
- Nilsson, Martin P., Greek Popular Religion, 1940.
- Nilsson, Martin P., History of Greek Religion, 1949.
- Rohde, Erwin, Psyche: The Cult of Souls and Belief in Immortality among the Greeks, 1925.
- Smith, William, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, 1870, [1] Archifwyd 2006-04-09 yn y Peiriant Wayback, William Smith, Dictionary: "Zeus" [2]
Dolenni allanol
[golygu | golygu cod]
- Dolen Fytholeg Reog, Zeus straeon Zeus ym mytholeg
- Prosiect Theoi, Zeus
Cyfres duwdodau Groeg
|
|---|
| Duwdodau cyntefig · Titaniaid · Duwdodau dyfrol · Duwdodau'r isfyd |
| Deuddeg Olympiad |
| Zeus · Hera · Poseidon · Dionysus · Demeter · Aphrodite · Athena · Apollo · Artemis · Ares · Hephaestus · Hermes |