Перайсці да зместу

Зеўс

Правіць спасылкі
З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Зеўс
стар.-грэч.: Ζεύς[1]
Статуя Зеўса ў Эрмітажы
Статуя Зеўса ў Эрмітажы
Бог грому і маланкі, вярхоўны бог
Міфалогія Старажытнагрэчаская
Сфера ўплыву маланка і гром
Пол мужчынскі пол
Бацька Кронас
Маці Рэя
Браты і сёстры Гера[2][3], Аід[2], Пасейдон[2][4], Дэметра[2], Хірон і Гестыя[2]
Жонка Гера
Дзеці Арэс, Афрадыта, Апалон, Афіна, Гефест, Артэміда, Гермес, Персефона, Дыяніс і г.д.
У іншых культурах Юпітэр, Арамазд, Ахура-Мазда
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Зеўс (стар.-грэч.: Ζεύς) — у старажытнагрэчаскай міфалогіі бог неба, грому і маланак, які кіраваў усім светам. Галоўны з богаў-алімпійцаў, трэці сын тытана Кронаса і Рэі. Атрыбутамі Зеўса былі эгіда (шчыт), скіпетр, часам арол; месцазнаходжаннем лічыўся Алімп (Зеўс-Алімпіец). Брат Аіда, Гестыі, Дземетры і Пасейдона. Жонка Зеўса — багіня Гера (яна ж яго сястра), але ён часта здраджвае ёй. Акрамя таго, ён размяркоўвае дабро і зло на зямлі, часам яго асацыююць з лёсам, часам — ён сам выступае як істота, падуладная Мойрэ — лёсу. Ён можа прадбачыць будучыню. Ён абвяшчае наканаванні лёсу з дапамогай сноў, а таксама грому і маланак. Увесь грамадскі парадак быў пабудаваны Зеўсам, ён падарыў людзям законы, усталяваў уладу цароў, таксама ахоўвае сям'ю і хату, сочыць за захаваннем традыцый і звычаяў.

Паходжанне

[правіць | правіць зыходнік]

Ён прыналежыць да трэцяга пакалення багоў, якія зрынулі другое пакаленне — тытанаў. Бацьку Зеўса Кронасу было прадказана, што яму наканавана быць зрынутым уласным сынам, і, каб не быць зрынутым сваімі дзецьмі, ён кожны раз праглынаў толькі што народжанага Рэяй дзіцяці.

Рэя вырашылася, нарэшце, абдурыць мужа і ўпотай нарадзіла чарговага дзіця — Зеўса. Розныя версіі міфа завуць месцам нараджэння востраў Крыт (пячору Дыкта, або гару Дыкта, або гару Іда) або Фрыгію (гара Іда). Кронасу жа замест нованароджанага яна дала праглынуць спавіты камень.

Па крыцкім варыянце міфа, Зеўс быў аддадзены на выхаванне курэтам і карыбантам, якія выкармілі яго малаком казы Амальтэі. Па наданні пячору ахоўвалі вартаўнікі, і кожны раз, калі маленькі Зеўс пачынаў плакаць, яны стукалі дзідамі ў шчыты, для таго каб гэтага не пачуў Кронас.

Калі Зеўс вырас, па адным з варыянтаў міфа, ён, неапазнаны, стаў паслугачом-віначэрпіем ва ўласнага бацькі і, па радзе тытаніды Меціды, даў яму ванітавае зелле (сумесь солі і гарчыцы), падмяшанае ў мядовы напой. З прыступам ванітаў, Крон вывергнуў усіх раней паглынутых ім дзяцей, братоў і сясцёр Зеўса. Затым разам з Зеўсам яны пачалі дужанне з Кронасам. Бітва доўжылася 10 гадоў, але не выявіла пераможцу. Тады Зеўс вызваліў з Тартара цыклопаў і старукіх, якія пакляліся на вернасць Зеўсу. Нарэшце тытаны былі зрынутыя і зрынутыя ў бездань.

Тры брата — Зеўс, Пасейдон і Аід — падзялілі ўладу паміж сабой. Зеўсу дасталася панаванне на небе, Пасейдону — моры, Аіду — царстве мёртвых. У перыяд патрыярхату Зеўс лакалізуецца на горы Алімп і завецца Алімпійскім.

Зноскі

  1. ↑ Brewer's Dictionary of Phrase and Fable / пад рэд. S. Dent — 19 — Chambers Harrap, 2013. — ISBN 978-0-19-999000-9 — doi:10.1093/ACREF/9780199990009.001.0001
  2. ↑ а б в г д Любкер Ф. Ζεύς // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1479–1482.
  3. ↑ Любкер Ф. Ἥρα // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 603–604.
  4. ↑ Любкер Ф. Ποσειδῶν // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1094–1095.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Белэн, 1999. — 608 с.: іл. ISBN 985-11-0279-2

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Зеўс&oldid=4780253"