Тувінская мова

Тувінская мова
Тувінская мова
Саманазва	тыва дыл
Краіны	Расія, Манголія, Кітай
Рэгіёны	Тува
Афіцыйны статус	Тува
Агульная колькасць носьбітаў	253 673
Статус	уразлівая[d]
Класіфікацыя
Катэгорыя	Мовы Еўразіі
	Алтайскія мовы Цюркская галіна Саянская група
Пісьменнасць	кірыліца
Моўныя коды
ISO 639-1	—
ISO 639-2	tyv
ISO 639-3	tyv
WALS	tuv
Atlas of the World’s Languages in Danger	1234
Ethnologue	tyv
ELCat	7309
IETF	tyv
Glottolog	tuvi1240
	Вікіпедыя на гэтай мове

Тувінская мова (саманазва - тыва дыл) — цюркская мова, мова тувінцаў.

Колькасць носьбітаў мовы - прыкладна 264 тыс. чал.

Код мовы тув, tyv (ISO 639).

Асаблівасці

Наяўнасць доўгіх галосных гукаў.

У лексіцы прасочваецца ўплыў мангольскай мовы.

Ужыванне

У Туве выкарыстоўваецца ў побыце і ў грамадскім жыцці. Выходзяць кнігі і газеты на тувінскай. Існуюць тэлевізійныя праграмы, старонкі ў інтэрнэце і музычныя калектывы, якія выкарыстоўваюць тувінскую мову.

Зноскі

↑ Перапіс-2010
↑ UNESCO Atlas of the World's Languages in Danger Праверана 24 чэрвеня 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q925553"></a>

Спасылкі

[1] Перапіс-2010

[_f4617f1654e541ef-2] UNESCO Atlas of the World's Languages in Danger Праверана 24 чэрвеня 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q925553"></a>

[1]

[2]

Дзяржаўныя і афіцыйныя мовы ў суб’ектах Расійскай Федэрацыі
Федэральная мова	руская
Мовы суб’ектаў федэрацыі	абазінская аварская агульская адыгейская азербайджанская алтайская асецінская башкірская бурацкая даргінская інгушская кабардзіна-чаркеская калмыцкая карачаева-балкарская комі крымскататарская¹ кумыцкая лакская лезгінская нагайская макшанская марыйская рутульская табасаранская татарская тацкая тувінская удмурцкая украінская¹ хакаская цахурская чачэнская чувашская эрзянская якуцкая
Мовы з афіцыйным статусам	вепская далганская казахская карэльская комі-пярмяцкі мансійская ненецкая селькупская фінская хантыйская чукоцкая эвенкійская эвенская юкагірская
1 — адны з афіцыйных у самаабвешчанай Рэспубліцы Крым, дэ-факта існай у выніку анексіі тэрыторыі Аўтаномнай Рэспублікі Крым Украіны Расіяй

Цюркскія мовы
працюркская †
Булгарская група	старажытныя: аварская (цюркская) †¹ • булгарская † • гунская †¹ • хазарскі †¹ сучасныя: чувашская (дыял.: верхавы, нізавы; малакарачынская гаворка)
Старажытнацюркская група	старажытнакіргізская (енісейска-кіргізская) † • архона-енісейская (старацюркская) • уйгурская рунічная (архона-ўйгурская) †
Горна-алтайская (цэнтральна-ўсходняя) група¹	кіргізска-кыпчакскія³: кіргізская (паўночнакіргізская, ферганска-кыпчакская (†), паўднёвакіргізская) • тубаларская² • паўднёваалтайская (дыял.: сібірскататарскі — паўднёваалтайскія дыялекты¹, уласна алтайскі (айроцкі, алтай-кіжы), тэленгіцкі, тэлеуцкі) паўночнаалтайскія¹: кондамскі дыялект шорскай² • ніжнечулымскі дыялект чулымскай² • паўночнаалтайская (дыял.: кумандзінскі, чалканскі) • сібірскататарская — паўночнаалтайскія дыялекты
Карлукская група¹	старажытнакарлукская † карлукска-ўйгурскія¹: старажытнаўйгурская † • караханідская (караханідска-ўйгурскі) † • халаджская (аргу)¹ карлукска-харэзмійскія¹: літаратурныя старапісьмовыя — харэзмска-цюркская † • чагатайская † • мова цюркі́ † (паволжская)¹ сучасныя — айнійскі (эйну) ‡² • ілі-цюркская (ілійская)¹ • лабнорская ‡¹ • сібірскататарская — карлукскія дыялекты¹ • узбекская • уйгурская (новаўйгурская) (дыял.: хатанскі) • хатонская (†) ‡¹ • паўднёвакіргізская — карлукскія дыялекты²
Кыпчакская група	старажытнакыпчакская † нагайска-кыпчакскія — алабугацка-нагайская² • астраханска-нагайская² • казахская • каракалпакская • нагайская • сібірскататарская — нагайскія дыялекты¹ • стэпавы дыялект крымскататарскай • узбекска-нагайская (кыпчакскія дыялекты ўзбекскай) ‡² • ферганска-кыпчакская — нагайска-кыпчакскія дыялекты² • паўднёвакіргізская — нагайска-кыпчакскія дыялекты² • юртаўска-нагайская² паволжска-кыпчакскія — башкірская • сібірскататарская¹ (дыял.: барабінскі, табола-іртышскі, томскі) • татара-башкірская² • татарская (дыял.: казанскі, мішарскі; крашэнскі¹) палавецка-кыпчакскія — старажытная палавецкая † • караімская (дыял.: галіцкі, крымскі¹, тракайскі) • крымскататарскі (літаратурны, крымчакскі², сярэдні дыялект крымскататарскай, урумскі (прыазоўскі) — кыпчакскія гаворкі²) • каўказскія¹ (армяна-кыпчакскі †, карачаева-балкарскі, кумыцкі) • мамлюкска-кыпчакскі †¹
Агузская група	старажытнаагузская † печанежская †¹ • саларская • паўночнаўзбекская (іканска-карабулакская)¹ уласна агузскія — азербайджанская (дыялекты, цюрка-татарская) • айналлу² • афшарская² • балкана-гагаузская • гагаузская • кашкайская² • асманская † • салчукская² • сірыйска-туркменская² • санкорска-цюркская • турэцкая (дыял.: кіпрскі, цалкскі) • туркменская (дыял.: трухменскі) • урумская (прыазоўская) — агузскія гаворкі • харасанска-цюркская (дыял.: баджнурдзі) • харэзмская (агузскія дыялекты ўзбекскай)² • паўднёвабярэжны дыялект крымскататарскай
Саянская (табаская) група	стэпавыя — кёк-манчакская • тувінская • цэнгэльская тайговыя — усходнетувінская² • саёцка-цатанская (дыял.: саёцкі, уранхайскі, цатанскі) • тафаларская
Хакаская (кіргізская) група	сарыг-югурская (хара-ягурская) • фуюйская-кіргізская хакаска-алтайскія (уласна хакаскія) — мраскі дыялект шорскай² • сярэднечулымскі дыялект чулымскай² • хакаская (дыял.: качынскі, кызыльскі, сагайскі, шорскі)
Якуцкая група	акаючыя • окаючыя, у тым ліку далганская², якуцкая літаратурная
Цюркскія змяшаныя мовы і групы	алтайская (горна-алтайская, айроцкая) мова • крымскататарская • сібірскататарская • узбекская • урумская (прыазоўская) • ферганска-кыпчакская (†) • чулымская • шорская • паўднёвакіргізская змяшаныя моўныя групы: карлукская • аб’яднанне хакаскіх, паўночнаалтайскіх і кіргізска-кыпчакскіх
Пісьмо	архона-енісейскія руны • балгарскія руны • яналіф • стараўйгурскае пісьмо
Заўвагі: ¹ класіфікацыя мовы ці моўнай групы спрэчная, мова ці моўная група гіпатэтычныя (гл. Класіфікацыя цюркскіх моў); ² ужыванне тэрміна «мова» спрэчнае, праблема «мова ці дыялект»; ³ магчыма, кыпчакскія; † мёртвыя, мовы якія падзяліліся або змяніліся; (†) магчыма вымерлыя мовы; ‡ змяшаныя мовы