Страсны тыдзень

Трыўмфальны ўезд Ісуса ў Іерусалім падчас Вербнай нядзелі дае пачатак Страсному тыдню (Цудоўны часаслоў герцага Берыйскага)

Страсны тыдзень (таксама Вялікі Тыдзень і Святы тыдзень) — у хрысціянскім літургічным годзе — тыдзень перад Вялікаднем. Страсны тыдзень уключае ў сябе апошні тыдзень Вялікага пасту, а таксама Вербніцу, Вялікую сераду, Вялікі чацвер (Страсны чацвер), Страсную Пятніцу (Святая Пятніца), і Святую суботу, але не ўключае Вялікдзень, які лічыцца пачаткам новага літургічнага тыдня.

Дні Страснога тыдня

Вербніца

Асноўны артыкул: Вербніца

Вербніца святкуецца ў гонар трыўфальнага ўвахода Ісуса ў Іерусалім, падчас якога народ вітаў Хрыста пальмавым лісцем (і іншымі, напрыклад, аліўкавымі галінамі). Цэрымонія добраславення звычайна праводзіцца па-за царквой і ўключае ў сябе чытанне тэкстаў Евангелля пра тое, як Ісус пакорліва уехаў у Іерусалім на асле, якая нагадвала пераможную працэсію Давіда, і як людзі змяшчалі галіны на зямлю перад Ім. Адразу ж пасля гэтага святочнага ўваходу Ісуса ў Іерусалім, Ён пачынае Свой шлях да крыжа. Гэта суправаджаецца працэсіяй або ўрачыстым ўваходам ў царкву, калі яе ўдзельнікі трымаюць ў руках сваіх блаславёныя галінкі. Імша або багаслужэнне ўключае ў сябе чытанне пра Мукі Хрыстовы, апавяданне арышту, пакут і смерці Ісуса згодна апавяданняў аднаго з сінаптычных Евангелляў.

З Панядзелка па Сераду

У дні паміж Вербніцай і Святым чацвяргом вядомыя як Святы панядзелак, Святы аўторак і Святая серада. У Евангеллях пералічаны падзеі, якія адзначаюцца ў гэтыя дні:

• У панядзелак, згодна Евангеллям адбылося памазанне Ісуса ў Віфаніі (Ян 12:1-11), якое, аднак, адбылося да пачатку Вербніцы, апісанай у Евангеллі ад Яна 12:12-19.
• У аўторак, Евангелле нагадвае прадказанне аб здрадзе Іуды і адрачэнні Пятра ад Ісуса (Ян. 13:21-38).
• У сераду, Евангелле пераказвае гісторыю Іуда з арганізацыі яго здрады Ісуса іудзейскім першасвятарам (Матфея 26:14-25).

Святы чацверг

Асноўны артыкул: Чысты чацверг

У гэты дзень ладзіцца імша ў памяць аб Апошняй Вячэры Ісуса з дванаццаццю апосталамі, падчас якой была заснавана Эўхарыстыя і запаведзь братэрскай любові, што Ісус даў пасля мыцця ног Сваіх вучняў.

У гэты дзень могуць званіць усе званы царквы, у тым ліку алтарныя званы. У цэрквах адразу ж пасля пропаведзі святар робіць абрад абмывання ног нявызначанай колькасці людзей, звычайна дванаццаць, спасылаючыся на лік апосталаў.

Святая пятніца

Асноўны артыкул: Вялікая пятніца

Вечар літургічнага святкавання Страснога чацверга пачынаецца першы з трох дзён Вялікоднага Трыдуума, які працягваецца ў атмасферы літургічнай жалобы на працягу наступнага дня. У рымска-каталіцкай і англіканскай цэрвах Страсная пятніца з’яўляецца посным днём, звычайна дазваляецца мець толькі адзін поўны абед і, у выпадку неабходнасці, два невялікія закускі, якія разам не робяць поўны абед. У некаторых краінах адбываюцца шэсці са статуямі, якія прадстаўляюць Страсці Хрыстовы.

Святая субота

Асноўны артыкул: Вялікая субота

У гэты дзень не праводзіцца імша. Святкаванне Вялікадня пачынаецца пасля заходу сонца. У Вялікую суботу Царква чакае ля Труны Гасподняй ў малітве і посце, молячыся пра Яго Пакуты і смерць, і Яго Сашэсце ў пекла, і ў чаканні Яго ўваскрэсення. Царква устрымліваецца ад імшы, толькі пасля ўрачыстай усяночнай, чакаючы ноччу Уваскрасення, калі прыйдзе час для велікоднай радасці.

Славянскія традыцыі

У народзе на працягу ўсяго тыдня ішла падрыхтоўка да галоўнага свята: мылі сталы, лаўкі, крамы, вокны, дзверы. Бялілі печ, а таксама і сцены. Выскаблівалі, вымывалі падлогу, вытрэсвалі палавікі, перемывалі посуд. З чацвярга да суботы ішла падрыхтоўка ля печы і ў двары: гаспадыні пяклі велікодныя кулічы, фарбавалі яйкі, запякалі мяса; мужчыны ставілі арэлі, нарыхтоўвалі дровы на час свята і інш. Сяляне стараліся быць нешматслоўнымі. Як і на працягу ўсяго паста, пазбягалі гучных вулічных спеваў, не было вулічных гульняў і карагодаў. Па павер’ях балгараў, за выкананнем традыцый сачылі самавілы. Лічылася, што страсны тыдзень быў часам разгулу нячыстай сілы. Згодна з славянскімі традыцыямі, перад Велікднём або пасля яго, продкі вяртаюцца на зямлю, дзе знаходзяцца на працягу некаторага часу.

На Палессі Страсны тыдзень таксама называўся Русальным.

Спасылкі

• Бушлякоў, Юрась. Жывая мова: перадвелікодны тыдзень (нявызн.). Радыё Свабода (9 красавіка 2004).