Геката

Геката
Геката з чорным сабакам
багіня чарадзейства
Міфалогія	Старажытнагрэчаская
Сфера ўплыву	moonlight[d] і магія
Пол	жанчына
Бацька	Перс
Маці	Астэрыя
Дзеці	Crataeis[d], Медэя, Цырцэя[d] і Scylla[d]
У іншых культурах	Артэміда, Трывія і Q4421636?
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гека́та (стар.-грэч.: Ἑκάτη) — старажытнагрэчаская багіня месяцавага святла, асацыяваліся з цемрай, чарадзействам, начнымі мроямі, ростанямі дарог.

Паходжанне

Згодна старажытнагрэчаскай міфалогіі, Геката была дачкой тытанаў Перса і Астэрыі. Існуюць таксама паданні пра яе паходжанне ад Зеўса і Дземетры. Паколькі ў паэмах Гамера яна не ўзгадваецца, некаторыя даследчыкі лічаць, што культ Гекаты распаўсюдзіўся ў Старажытнай Грэцыі дастаткова позна. Яны сцвярджаюць, што вобраз багіні быў запазычаны з Фракіі або Карыі.

Функцыі

Геката не ўваходзіла ў шэраг алімпійскіх багоў, аднак выконвала надзвычай важныя даручэнні. Да яе звярталіся Зеўс, Дземетра, Персефона і інш. Яна дапамагла багам-алімпійцам ў змаганні з гігантамі і такім чынам адзіная з тытанаў захавала чароўную ўладу. Па запыту Дземетры Геката спускаецца ў падземны свет, дзе валадарыць Аід, і знаходзіць Персефону.

Як багіня месяцавага святла і цемры Геката была звязана з могілкамі, дзе яе можна бачыць разам з чорным сабакам (чорныя сабакі прыносіліся ёй у ахвяру), алкалоіднымі і ўзбуджальнымі раслінамі (часнык, мандрагора, беладонна і інш.), якімі можа лячыць і атручваць. Звяртацца за дапамогай да Гекаты лічылася не зусім бяспечна, бо яна часам даруе, а часам і адымае. Як багіня магіі, Геката заступалася за Медэю, шанавалася начнымі злодзеямі, юнакамі, згубіўшымі шлях на моры і на сушы. Геката ахоўвала межы, раздарожжы, дзверы, вокны. На ростанях ўсталёўвалі яе выявы з трыма тварамі, што сачылі за парадкам руху.

Функцыі багіні цалкам раскрываюцца ў яе дадатковых імёнах:

• Геката Апатрапая (Геката Абаронца)
• Геката Хтонія (літаральна "звязаная з замагільным светам")
• Геката Каўратропа (Геката Дзіцячая Лекарка)
• Геката Фосфар (Геката Святланосная)
• Геката Сацейра (Геката Збавіцельніца)
• Геката Трыморфія (літаральна "трох паходжанняў, трох твараў")
• Геката Трыодыя (Геката Ростаняў)

Астраномія

Старажытныя грэкі называлі днямі Гекаты першыя трое сутак маладога месяца. У наш час, імем Гекаты названа малая планета (100) Геката.

Спасылкі

• Hecate
• Hecate in Greek Mithology Архівавана 30 сакавіка 2013.