Büyüme

ÖZET Osmanlı'nın son döneminde önemli dış ticaret açıkları bulunmaktadır. Ulusal ticaretin ise ülke çapında olmaktan ziyade bölgesel çapta olduğu görülmektedir. Cumhuriyet'in kuruluş yıllarında I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı'nın olumsuz ekonomik etkilerinin önemli ölçüde hissedildiği görülmektedir. Kuruluş yıllarında dış ticaret gelirinin önemli bir kısmını tarım ihracatı oluşturmaktadır. Günümüz Türkiye dış ticaret yapısı ise kuruluş yılları dış ticaret yapısından oldukça farklılık göstermektedir. Çalışmanın amacı, Osmanlı'nın son döneminden itibaren, Türkiye'nin dış ticaretinin gelişimi tarihsel bir bakış açısıyla neden sonuç ilişkisi içinde ortaya koymaktır.

Bu çalışmada, 1970-2011 döneminde Türkiye örnekleminde enerji tüketimi, dışa açıklık, dış ticaret, finansal gelişme ve sabit sermaye yatırımlarının ekonomik büyümeye etkisi incelenmiştir. Ampirik bölümde sınır testi yaklaşımı (ARDL) kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre uzun dönemde enerji tüketimi, dışa açıklık, ihracat ve ithalat büyümeyi etkilemektedir. Fakat, sabit sermaye yatırımları ve finansal genişlemenin büyümeye etkisinin istatistiki olarak anlamsız olduğu gözlenmiştir. Hata düzeltme modellerinde hata düzeltme katsayılarının negatif ve istatistiki olarak anlamlı olduğu tespit edilmiştir.

Toplumların verimlilikleri, dolayısıyla gelir düzeyleri, neden sürekli bir artış eğilimindedir? Bu verimlilik artışlarının (büyümenin) kaynağı nedir? İş gücünün niteliği (beşerî sermaye) ve “yeni” teknolojiler verimlilik artışlarını nasıl etkiler? Ülkeler arasındaki büyüme ve gelir farklarının kaynağı nedir? Küresel eşitsizlikleri büyüme ile gidermek mümkün müdür? Nasıl?

This study examines the relationship between health expenditures and economic growth in Turkey during the period 1975-2019 by using the Fourier Engle-Granger cointegration and the Fourier Toda-Yamamoto causality tests. Firstly, the Fourier ADF unit root test with fractional frequency is employed in order to investigate the stationary of the variables, and it is determined that both are I(1). Then, the Fourier Engle-Granger cointegration test revealed that there is a unidirectional long-run relationship from real GDP per capita to health expenditures. Accordingly, a one percent increase in economic growth causes a 0.32 percent increase in health expenditures.

ÖZET Osmanlı'nın son döneminde önemli dış ticaret açıkları bulunmaktadır. Ulusal ticaretin ise ülke çapında olmaktan ziyade bölgesel çapta olduğu görülmektedir. Cumhuriyet'in kuruluş yıllarında I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı'nın olumsuz ekonomik etkilerinin önemli ölçüde hissedildiği görülmektedir. Kuruluş yıllarında dış ticaret gelirinin önemli bir kısmını tarım ihracatı oluşturmaktadır. Günümüz Türkiye dış ticaret yapısı ise kuruluş yılları dış ticaret yapısından oldukça farklılık göstermektedir. Çalışmanın amacı, Osmanlı'nın son döneminden itibaren, Türkiye'nin dış ticaretinin gelişimi tarihsel bir bakış açısıyla neden sonuç ilişkisi içinde ortaya koymaktır.

Bu çalışma Türkiye’de katılım bankacılığının %15 sektör payı hedefine ilişkin değerlendirme yapabilmek için hazırlanmıştır. Konu sektör payı, banka, şube ve personel sayısı, aktif büyüklüğü, krediler, menkul değerler, katılım fonu, özkaynaklar, sermaye yeterliliği, karlılık, ürün ve hizmet çeşitliliği, alternatif dağıtım kanalları ve ödeme araçları açısından ele alınmıştır. Katılım bankacılığı %15 sektör payı hedefine ulaşabilmek için büyüme hızını artırmalıdır. Bunun için sektöre yeni oyuncu girişi sağlanması, şube açılışlarına artan bir hız ile devam edilmesi, konvansiyonel bankalara kıyasla düşük olan aktif büyüklüğü, kredi, menkul değer, katılım fonu, özkaynak, karlılık artışının hızlandırılması, eksik ürünlerin geliştirilerek ürün ve hizmet çeşitliliğinin sağlanması, konvansiyonel bankalarla ADK ve ödeme araçlarındaki farkın hızla kapatılması ve sermaye yeterliliğindeki sektör ortalamasına yakın olan seviyesinin korunması önem arz etmektedir. Katılım bankalarının bu konularda iyileştirmeye yönelik aksiyonlar alması gerekmektedir. Ayrıca Türkiye’de katılım bankacılığının %15 hedefi ile ilgili çalışma bulunmadığından yapılan çalışma bu yönüyle öncü bir çalışma olma özelliği taşımaktadır.

Bu çalışma Türkiye’de katılım bankacılığının %15 sektör payı hedefine ilişkin değerlendirme yapabilmek için hazırlanmıştır. Konu sektör payı, banka, şube ve personel sayısı, aktif büyüklüğü, krediler, menkul değerler, katılım fonu, özkaynaklar, sermaye yeterliliği, karlılık, ürün ve hizmet çeşitliliği, alternatif dağıtım kanalları ve ödeme araçları açısından ele alınmıştır. Katılım bankacılığı %15 sektör payı hedefine ulaşabilmek için büyüme hızını artırmalıdır. Bunun için sektöre yeni oyuncu girişi sağlanması, şube açılışlarına artan bir hız ile devam edilmesi, konvansiyonel bankalara kıyasla düşük olan aktif büyüklüğü, kredi, menkul değer, katılım fonu, özkaynak, karlılık artışının hızlandırılması, eksik ürünlerin geliştirilerek ürün ve hizmet çeşitliliğinin sağlanması, konvansiyonel bankalarla ADK ve ödeme araçlarındaki farkın hızla kapatılması ve sermaye yeterliliğindeki sektör ortalamasına yakın olan seviyesinin korunması önem arz etmektedir. Katılım bankalarının bu konularda iyileştirmeye yönelik aksiyonlar alması gerekmektedir. Ayrıca Türkiye’de katılım bankacılığının %15 hedefi ile ilgili çalışma bulunmadığından yapılan çalışma bu yönüyle öncü bir çalışma olma özelliği taşımaktadır.

Bu calisma, Turkiye'de 1975-2019 yillari arasinda saglik harcamalari ile ekonomik buyume arasindaki iliskiyi Fourier Engle-Granger esbutunlesme ve Fourier Toda-Yamamoto nedensellik testleri araciligiyla incelemektedir. Ilk olarak, degiskenlerin duraganlik durumlarini arastirmak icin kesirli frekansli Fourier ADF birim kok testi uygulanmis ve her iki degiskenin de I(1) oldugu tespit edilmistir. Daha sonra uygulanan Fourier Engle-Granger esbutunlesme testi, degiskenler arasinda kisi basina reel GSYIH’den saglik harcamalarina dogru olmak uzere tek yonlu uzun donemli iliski oldugunu ortaya koymustur. Buna gore, ekonomik buyumede meydana gelen yuzde birlik, artis saglik harcamalarinin yuzde 0,32 artmasina neden olmaktadir. Fourier Toda-Yamamoto nedensellik testinden elde edilen bulgular da Fourier Engle-Granger esbutunlesme testine ait sonuclari desteklemektedir. Sonuc olarak, bu calisma Turkiye’de gelir gorusu hipotezinin ve Wagner yasasinin gecerli olduguna isaret etmektedir.

The aim of the study is to examine the long run relationship between government expenditures and economic growth for Turkey. In study, gross domestic product (GDP), inflation (E) government expenditures (D) and the logarithm of the ratio of the sum of export and imports over GDP (DIS) were used as variables for the terms between 1975 and 2012. First of all all variables was teset for determine the stationary situaton. Five most popular models explaining the Wagner’s Law were used. As a result of study, ıt was understood that two of five models were a valid for 1975-2012 in Turkey.  This study show that in spite of the fact that private investments effects negatively from goverment spend, economic and social development increase according to increase in goverment spending.
Keywords: Wagner’s law, public expenditure

ÖZET Giri imcilik, bireylerin yeni iktisadi kâr frsatlarn görme, ortaya çkarma ve kâr güdüsüyle riski ve olas engelleri göze alarak di er üretim faktörlerini etkin bir ekilde kullanma kabiliyeti ve iste idir. Giri imcilik ana akm büyüme modellerinde iktisadi büyümeyi etkileyen bir etken olarak gerekli ilgiyi görmemi tir. Neo-Klasik Büyüme Modeli iktisadi büyümeyi d sal teknolojik geli me altnda di er üretim faktörlerinin birikimi olarak sunmu tur. Di er bir ana akm yakla m olan çsel Büyüme Modeli ise be eri sermaye olu umuna ve inovasyona odaklanm , fakat giri imcilik ve iktisadi büyüme arasnda ara de i ken olan be eri sermaye ve inovasyonun nedenlerini açklamam tr.