Sadberk Hanım Müzesi

Sadberk Hanım Müzesi
Açılış	14 Ekim 1980
Konum	Sarıyer, İstanbul
Koordinatlar	41°09′47″K 29°02′52″D
Tür	Arkeoloji
Koleksiyon(lar)	Osmanlı dönemi kadın kıyafetleri, 15.-17. yüzyıl İznik çini ve seramikleri, Anadolu uygarlıklarına ait arkeolojik eserler
Toplu ulaşım	40, 40B, 41, 41C, 25, 25A, 25E, 25G, 25S1, 25Y, 150, 151, 152, 153, 154
Otopark?	Yok
Resmî site	https://www.sadberkhanimmuzesi.org.tr/tr
Vehbi Koç Vakfı bünyesindeki diğer müzeler

Sadberk Hanım Müzesi, Sarıyer, İstanbul'un Sarıyer ilçesindeki Büyükdere semtinde bir müzedir.

Koleksiyoner Sadberk Koç'un kişisel koleksiyonunu sergilemek üzere Vehbi Koç Vakfı bünyesinde oluşturulan bir fonla 1974 yılında kuruldu. Türkiye'nin ilk özel müzesidir.

Müzede sergilenen başlıca eserler; MÖ 6. binyıl ile Bizans dönemi sonlarına kadar Anadolu’da yaşamış uygarlıklara ait arkeolojik eser koleksiyonu, İslam eserleri, Osmanlı dönemi kıyafetleri, 15.-17. yüzyıl İznik çini ve seramikleri koleksiyonudur.

Tarihçe

Sadberk Hanım Müzesi, Vehbi Koç Vakfı tarafından kuruldu ve Büyükdere'deki restore edilen Azeryan Yalısı'nda 14 Ekim 1980 tarihinde ziyarete açıldı. Müze, vakfın kurucusu Vehbi Koç'un eşi koleksiyoner Sadberk Koç'un 3500 eserden oluşan geleneksel el işleri koleksiyonunu korumak ve sergilemek üzere kuruldu.

Gençlik yıllarından itibaren eser biriktiren Sadberk Hanım, topladığı eserlerin bir müzede sergilenmesi için yaşarken emek harcamıştı. Müze kurma arzusu ölümünden yedi yıl sonra ailesi tarafından gerçekleştirilebildi.

Müzenin kuruluşu öncesinde Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkilileri ile Koç ailesi özel kişilerin de müze kurabilmesine olanak sağlayan yasanın çıkarılması için bir çalışma yürüttü ve böylece bir özel müze yönetmeliği hazırlandı.

1983 yılında Hüseyin Kocabaş'ın sikke ve arkeolojik eserler koleksiyonunun satın alınması ile müze küçük bir arkeoloji müzesi haline geldi. Azeryan Yalısı'nın yanındaki bina restore edilerek "Sevgi Gönül Binası" adıyla müzeye katıldı ve arkeolojik eser koleksiyonu Sevgi Gönül Binası'nda sergilenmeye başladı. Müze, bu restorasyon süreci nedeniyle 1988 yılında "Koruma" kategorisinde Europa Nostra ödülüne değer görüldü.

Müzenin koleksiyonları hibeler ve satın alma yoluyla sürekli genişledi ve eser sayısı 20bine ulaştı. "Çok geniş bir sahadaki zengin koleksiyonlarıyla ve sahip olduğu restorasyon ve konservasyon atölyesiyle gerçekleştirdiği çağdaş müzecilik uygulamaları" sebebiyle 2023 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın Özel Ödülü'ne layık görüldü.

Müze binaları

Müze koleksiyonu 19. yüzyıldan kalma bir ahşap yalı olan Azeryan Yalısı ile ek Sevgi Gönül Binası adlı ek hizmet binasında sergilenir.

Azeryan Yalısı, yerel Avrupa mimarisinden esinlenilerek yapılmış üç katlı ve ahşap çatı katlı bir binadır. Yığma temel üzerine ahşap ve torna-sıvadan inşa edilen yapı, varlıklı bir Sivas Ermenisi Katolik aile olan Azaryan ailesine aitti. Yalıyı, 1950 yılında Koç ailesi satın aldıı ve 1978 yılında kadar yazlık olarak kullandı.

1978-1980 yılları arasında Yalı, mimar Sedat Hakkı Eldem tarafından hazırlanan bir restorasyon projesine göre müzeye dönüştürüldü. Müze 14 Ekim 1980'de sergilenen Sadberk Koç koleksiyonuyla ziyarete açıldı.

Azeryan Yalısı yanındaki ahşap yalı, 1988 yılında İbrahim Yalçın tarafından hazırlanan projeye göre restore edilerek "Sevgi Gönül Binası" adıyla müze alanına katıldı. Yeni bina 24 Ekim 1988’de hizmete açıldı.

Koleksiyon

Sadberk Hanım'ın hayatı boyunca topladığı geleneksel el işlerinden oluşan ilk koleksiyonla açılan müze, başlangıçta değerli taşlarla bezenmiş süs eşyaları ve 16. ve 18. yüzyıllara ait giysi ve kumaşlar gibi etnografik eserlerle genişlemiştir.

1983 yılında, ünlü koleksiyoner Hüseyin Kocabaş'ın koleksiyonunun da alınmasıyla, küçük bir arkeoloji müzesi haline geldi. George Washington Üniversitesi bünyesindeki Tekstil Müzesi'nde bulunan Murat Megalli koleksiyonuna ait, 18. yy. ile 20. yy. başına tarihlenen 69 adet Anadolu kilim ve dokuma örneği 2017 yılında koleksiyona katıldı. Müze koleksiyonundaki eser sayısı zamanla yirmi bine ulaştı.

Anadolu’da yaşamış uygarlıklara ait takı, heykel, tablet, cam, stel ve sikke gibi arkeolojik eserler Sevgi Gönül Binası'nda sergilenmektedir.

Osmanlı ağırlıklı İslâm eserleri, Osmanlı dönemi dokumaları, kıyafetleri ve işlemeleri ise Azaryan Yalısı'nda sergilenir. Koleksiyon, özellikle 15.-17. yüzyıl dönemine ait İznik çinileri ve seramikleri, Osmanlı dönemine ait kadın kıyafetleri ve işleme koleksiyonu açısından zengindir. Kadın kıyafetlerinin yanı sıra 16.-20. yüzyıl Osmanlı dönemine ait pabuç, çanta, şapka, yelpaze gibi tamamlayıcı eşyalar da koleksiyonda yer alır.

Müzenin bünyesindeki İhtisas Kütüphanesi yaklaşık 8.700 adet basılı ve 640 adet yazma eser içerir.

Galeri

• 
  M.Ö. 6.-7. yüzyıla ait figürin
• 
  Antik takı
• 
  16. yüzyıl İznik çinisi
• 
  Hilye-i şerif

Dış bağlantılar

• Sadberk Hanım Müzesi 3 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Türkiye’nin ilk özel müzesi: Sadberk Hanım Müzesi (Müze dergisi, sayı 9, s.58)