İçeriğe atla

V. Philippe

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Başlığın diğer anlamları için Filip sayfasına bakınız.
V. Philippe
V. Philippe L'arbre généalogique Bernard Gui, Généalogie des rois de France belgesinden
Fransa kralı
Hüküm süresi19 Kasım 1316 - 3 Ocak 1322
Önce gelenI. Jean
Sonra gelenIV. Charles
Doğum1292
Lyon, Fransa
Ölüm3 Ocak 1322 (29 yaşında)
Longchamp Fransa
DefinSaint-Denis Bazilikası, Fransa
Eş(ler)iBurgonyalı Jeanne
Çocuk(lar)ıIII. Jeanne: Burgonya Kontesi
I. Margaret: Burgonya Kontesi
İsabelle: Viennois Dauphine
Blanche
HanedanCapet Hanedanı
BabasıIV. Philippe
AnnesiNavarra’lı Jeanne

V. Philippe (ayrıca Uzun Philippe (Fransızca: le Long),[1] (1292 – 3 Ocak 1322),[2] 1316 yılından ölümüne kadar Fransa Kralı. Capet Hanedanı'ndan olup Fransa'yı yöneten son krallardan biridir.[3] V. Philippe tacı şüpheli şartlarda almış[4] ama hükümdarlığında "güçlü ve tanınmış" bir kral olmuştur. Geç Haçlı seferlerinin etkili bir figürü olmuştur. Güney Fransa'nın yönetim reformlarının neden olduğu karışıklık sırasında ölmüştür.

Kişilik ve evlilik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Philip 1291 yılında Lyon'da, Fransa Kralı IV. Philip ve Navarralı Jeanne'nin ikinci oğlu olarak dünyaya geldi.[5] Babası ona Poitiers Kontluğu'nu mülk olarak verdi. Modern tarihçiler V. Philip'i "hatırı sayılır bir zekaya ve duyarlılığa sahip" ve IV. Philip'in üç oğlu arasında "en bilge ve siyasi açıdan en yetenekli" kişi olarak tanımlamışlardır. Philip, babasının 1314'te karşılaştığı sıkıntı ve huzursuzlukların yanı sıra "Kavgacı" olarak bilinen ağabeyi X. Louis'nin aradan geçen birkaç yıl boyunca karşılaştığı zorluklardan da etkilenmişti.[6] Hem IV. Philip hem de X. Louis için sorunların merkezinde vergiler ve krizler dışında bunları artırmanın zorluğu vardı.

Philip, Burgonya Kontu Otto ve Artois Kontesi Mahaut'un en büyük kızı Burgonyalı Jeanne ile 21 Ocak 1307'de evlendi.[5] Asıl plan X. Louis'nin Jeanne ile evlenmesiydi, ancak Louis Burgonyalı Margaret ile nişanlandıktan sonra bu plan değiştirildi.[7] Modern araştırmacılar evliliğin mutlu bir evlilik olup olmadığına dair çok az kanıt bulmuşlardır, ancak çiftin kısa sürede hatırı sayılır sayıda çocukları olmuştur[7] ve Philip Jeanna'a karşı o günün standartlarına göre son derece cömert davranmıştır.[7] Philip Jeanna'a sadece toprak ve para bağışlamakla kalmamış, aynı zamanda erken ölümü halinde bu hediyelerin geri alınamaz olmasını sağlamaya çalışmıştır.[7]

Jeanna, 1314 yılında Margaret'in zina davasına karıştı; Margaret, baldızı Isabella'nın tanıklığı üzerine iki şövalyeyle zina yapmakla suçlandı ve mahkûm edildi.[8] Jeanna'nın zinadan gizlice haberdar olduğundan şüphelenildi; ceza olarak Dourdan'da ev hapsine alındı, ardından Jeanna'nın kendisinin de zinadan suçlu olduğu ima edildi.[7] Philip'in desteğiyle masum olduğunu savunmaya devam etti ve 1315'e gelindiğinde, kısmen Philip'in etkisiyle, Paris Parlamentosu tarafından adı temize çıkarıldı ve saraya dönmesine izin verildi. Philip'in neden bu şekilde onun yanında durduğu açık değildir. Bir teoriye göre Jeanna'ı terk ederse Burgonya'yı da kaybedebileceğinden endişe ediyordu; başka bir teoriye göre ise karısına aslında çok derin bir aşk besliyordu.[7]

Tahta çıkışı ve Salic Yasası

[değiştir | kaynağı değiştir]
Philip, yeğeni genç I. Jean'ın ölümünden sonra, 1316-17'de Fransa tahtına çıkma teklifine destek sağlamak için acele bir taç giyme töreni düzenledi.

Philip'in ağabeyi X. Louis 1316'da öldü ve hamile Macar Clementia'yı dul bıraktı.[9] Naiplik rolü için Valois'lı Charles ve Burgundy Dükü IV. Odo dahil olmak üzere birkaç potansiyel aday vardı, ancak Philip onları başarılı bir şekilde alt ederek kendisi naip olarak atandı[10]. Philip hamileliğin geri kalanında ve sadece beş gün yaşayan yeğeni I. Jean'un doğumundan sonraki birkaç gün boyunca naip olarak kaldı.

I. Jean'un ölümünün ardından yaşananlar Fransa'nın Capetian kralları tarihinde eşi benzeri görülmemiş bir olaydı. Fransa kralı ilk kez oğlu olmadan ölmüştü. Tahtın varisi artık tartışmalı bir konuydu. X. Louis'nin Burgundy'li Margaret'ten olan kızı Jeanna,[9] açık bir adaydı, ancak 1314'teki Burgundy'li Margaret’ın zina skandalının bir sonucu olarak üzerinde hala şüphe vardı.

Tahtla arasında sadece yeğeni kalan Philip hızlı bir siyasi pazarlığa girişti ve IV. Odo ile birlikte Jeanna'ın haklarını savunan Valois'lı Charles'ı taraf değiştirip kendisini desteklemeye ikna etti.[10] Philip'in kızıyla evlenmesi karşılığında IV. Odo sadece Fransa tahtı üzerindeki hak iddiasından değil, aynı zamanda Navarra üzerindeki hak iddiasından da vazgeçti. Charles'ın desteğiyle 9 Ocak 1317'de Philip'e Rheims'da alelacele taç giydirildi.[11] Ancak soyluların çoğunluğu törene katılmayı reddetti. Champagne, Artois ve Burgonya'da gösteriler yapıldı[12] ve Philip 2 Şubat'ta Paris'te soyluları hızlı bir toplantıya çağırdı.[10] Philip, Jeann'ın bir kadın olarak Fransa tahtını miras alamayacağı ilkesini ortaya koydu, artık meshedilmiş kral olduğu gerçeğine büyük ölçüde oynadı ve bazı yazarların iktidarı etkili bir şekilde "gasp etmesi" olarak tanımladıkları şeyi pekiştirdi.[10] Kadınların ve daha sonra erkek torunlarının dışlanması, daha sonra Valois monarşisi tarafından Salic yasası olarak popüler hale getirildi. Ancak Jeanna, 1328'de Salis yasasına bağlı olmayan Navarra tahtına geçti.[9]

Ertesi yıl Philip konumunu güçlendirmeye devam etti. En büyük kızı Jeanna'ı güçlü IV. Odo ile evlendirerek Dük'ü kendi tarafına çekti.[9]

Flanders çatışmasının çözümü ve İngiltere

[değiştir | kaynağı değiştir]
Philip, Flandre ile uzun süredir devam eden gerginliklere başarılı bir diplomatik ve hanedan çözümü getirmeye çalıştı.

Philip, süregelen Flandre sorununu başarılı bir şekilde çözmeyi başardı. Flandre Kontluğu “son derece zengin bir devleti"[13] yönetiyordu ve bu devlet büyük ölçüde Fransız devletinin sınırında bir varlık sürdürüyordu. Fransız kralı genel olarak Flandre üzerinde hükümranlık hakkına sahip olarak görülüyordu, ancak son yıllarda ilişkiler gerginleşmişti.[13]IV. Philip 1302'de Fransız kontrolünü yeniden sağlamaya çalışırken Courtrai'de yenilmişti[13] ve daha sonra Mons-en-Pévèle Muharebesi'ndeki Fransız zaferine rağmen ilişkiler gergin kalmaya devam etti.

X. Louis 1315'te Flandre'ye tahıl ve diğer malzemelerin ihracatını yasaklamış, bu da kârlı bir kaçakçılık endüstrisine yol açarak sınır bölgesi boyunca yasal ticareti caydırmıştı; X. Louis kuvvetleri için doğrudan yiyecek istemek zorunda kalmış, bu da yerel lordlar ve Kilise'den bir dizi şikâyete yol açmıştı.[14] Philip 1317'de uygun bir tazminat planını eski haline getirmeye başladı, ancak durum istikrarsız kalmaya devam etti.[14]

Hem Philip hem de Flandre Kontu Robert, siyasi bir uzlaşma lehine askeri bir çözüm aramaktan vazgeçtiler.[14] Buna göre Robert, Haziran 1320'de Philip ile bir anlaşma yaptı; buna göre Robert, Philip'in ikinci kızı Margaret ile genç torunu Louis'i evlendirilmesi karşılığında varisi olarak onaylayacaktı. Bu anlaşma Robert'e ve ardından Louis'e Flandre içinde güçlü bir Fransız desteği sağlayacaktı.[15] Louis zaten büyük ölçüde Philip'in etkisi altındaydı.[15] Louis orta Fransa'daki Nevers'de ve Philip'in sarayında büyümüştü[15] ve kültürel olarak etkin bir Fransız prensiydi.[15] Bu anlaşma Philip'in politikası için önemli bir başarıydı, ancak zamanla Louis'in açık Fransız sadakati ve Flandre içinde siyasi bağlarının olmaması siyasi kargaşaya ve köylü isyanına yol açacaktı[15].

Philip ayrıca İngiltere Kralı II. Edward ile de sorunlar yaşadı. Flandre Kontu gibi, Edward da Gaskonya hükümdarı olarak Fransa kralına saygı borçluydu, ancak kendi başına bir kral olarak ve Gaskonya eyaletinin başı olarak bunu yapmaya isteksizdi.[12] Edward, X. Louis'ye saygı göstermemişti ve başlangıçta İngilizlere X. Louis'den daha sıcak bakan bir üne sahip olan Philip'e bunu yapmayı reddetti.[12] 1319'da Philip Edward'ın vekâleten bağlılık yemini etmesine izin verdi, bu o günün standartlarına göre bir onurdu, ancak 1320'de bunu şahsen yapmasını bekliyordu.[12] Edward bunu yapmak için Amiens'e geldi, ancak Philip'in artık Edward'ın kendisine kişisel bağlılık yemini etmesinde ısrar ettiğini gördü - normal feodal bağlılığın ötesine geçen bir eylem.[12] Edward bağlılık saydı duruşunu yaptı, ancak bağlılık yemini etmeyi reddetti.

Son yılları

[değiştir | kaynağı değiştir]

1321 yılında Fransa'da sözde bir komplo - "cüzzam korkusu" - ortaya çıkarıldı. Görünüşe göre asılsız olan suçlama, cüzamlıların çeşitli kasabalardaki kuyuları zehirlediği ve bu faaliyetin Yahudi azınlık tarafından düzenlendiği,[9] yabancı Müslümanlar tarafından gizlice görevlendirildiğiydi.[14] Korku, bir önceki yılın Çobanların Haçlı Seferi'nin ve önceki on yılın kötü hasatlarının mirasının bıraktığı ateşli atmosferde etkili oldu.[14]

İki cüzzamlının şehre girişine izin verilmedi

Philip, suçlu bulunan her cüzzamlının yakılmasını ve mallarının kraliyete devr edilmesini talep eden erken bir ferman yayınladı. Kral'ın güney turu ve reform planları, modern standartlara göre idari açıdan sağlam olsa da, çok fazla yerel muhalefet yaratmıştı ve modern tarihçiler Kral'ın Poitiers'deki rolünü ani şiddet patlamasıyla ilişkilendirdiler. Tüm bunlar Philip'i zor bir duruma soktu:[16] Daha fazla gereksiz şiddeti teşvik etmeden cüzzamlıların, Yahudilerin ve Müslümanların haksızlığa uğradığını iddia edenlerin yanında açıkça yer alamazdı; öte yandan, bu davaya destek vermezse, daha fazla onaylanmamış şiddeti teşvik etmiş ve kraliyet konumunu zayıflatmış olurdu. Cüzzam korkusunun bir sonucu olarak bazı Yahudiler Fransa'yı terk etti, ancak Philip herhangi bir resmi ferman imzalamamaya başarılı bir şekilde direndi, bu da etkiyi bir dereceye kadar sınırladı.[16]

Ölümü ve halefi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ağustos ayında, Philip reform planlarını ilerletmeye devam ederken birden fazla hastalık nedeniyle rahatsızlandı.[14] Kısa bir aradan sonra Paris Longchamp'ta öldü.[13] Saint Denis Bazilikası'na defnedildi ve iç organları Paris'te şimdi yıkılmış olan Couvent des Jacobins kilisesine gömüldü.

Philip'in 1316'da başvurduğu erkek veraset ilkesine göre, hiç erkek evlat bırakmadığı için yerine küçük kardeşi IV. Charles geçti. IV. Charles da erkek evlat bırakmadan ölecek ve sonuçta İngiltere Kralı III. Edward'ın Fransa tahtında hak iddia etmesine ve bunu izleyen Yüz Yıl Savaşlarına (1337-1453) yol açacaktı.

Ailesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ocak 1307'de Philip, Burgonya Kontesi Jeanna (Burgonya Kontu Otto IV'ün kızı ve varisi) ile evlendi ve beş çocukları oldu:

  1. Jeanna (1/2 Mayıs 1308 - 10/15 Ağustos 1349), Burgonya ve Artois Kontesi ve Burgonya Dükü IV. Odo’ün eşi.[17]
  2. Margaret (1309 - 9 Mayıs 1382), Flandre Kralı I. Louis'nin eşi. Burgonya ve Artois Kontesi olarak görev yapmıştır.[18]
  3. Isabelle (1310 – Nisan 1348).[19]
  4. Blanche (1313 – 26 Nisan 1358), Rahibe olmuştur.[20]
  5. Philip (24 June 1316 – 24 February 1317).[20]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Philip V | king of France". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021. 
  2. ^ Rose, s.89.
  3. ^ "Philip V - New World Encyclopedia". www.newworldencyclopedia.org. 22 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021. 
  4. ^ Universalis, Encyclopædia. "PHILIPPE V LE LONG". Encyclopædia Universalis (Fransızca). 10 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021. 
  5. ^ a b Warner, Kathryn (15 Mart 2016). Isabella of France: The Rebel Queen (İngilizce). Londra: Amberley Publishing. ISBN 978-1-4456-4740-1. 21 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2024. 
  6. ^ Wood, Charles T. (1 Ocak 1966). The French Apanages and the Capetian Monarchy, 1224-1328. First Edition (İngilizce). Harvard University Press. ISBN 978-0-674-32001-7. 5 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2024. 
  7. ^ a b c d e f Brown, Elizabeth A. R. The King's Conundrum: Endowing Queens and Loyal Servants, Ensuring Salvation, and Protecting the Patrimony in Fourteenth-Century France (İngilizce). Boydell Press. 21 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2024. 
  8. ^ Drees, Clayton J. (2001). The Late Medieval Age of Crisis and Renewal, 1300-1500: A Biographical Dictionary (İngilizce). Bloomsbury Academic. ISBN 978-0-313-30588-7. 21 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2024. 
  9. ^ a b c d e Rose, Hugh James (1857). A New General Biographical Dictionary (İngilizce). T. Fellowes. 21 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2024. 
  10. ^ a b c d Wagner, John A. (30 Ağustos 2006). Encyclopedia of the Hundred Years War. Annotated edition (İngilizce). Westport, Conn.: Greenwood. ISBN 978-0-313-32736-0. 21 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2024. 
  11. ^ "Unceasing Strife, Unending Fear | Princeton University Press". press.princeton.edu (İngilizce). 9 Ocak 2005. 21 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2024. 
  12. ^ a b c d e Fryde, Natalie (22 Ocak 2004). The Tyranny and Fall of Edward II 1321-1326 (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-54806-9. 
  13. ^ a b c d Holmes, George (7 Nisan 2000). Europe: Hierarchy and Revolt: 1320-1450. 2nd edition (İngilizce). Oxford: Wiley-Blackwell. ISBN 978-0-631-21500-4. 8 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2024. 
  14. ^ a b c d e f "The Great Famine | Princeton University Press". press.princeton.edu (İngilizce). 4 Ocak 1998. 21 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2024. 
  15. ^ a b c d e TeBrake, William H. (1 Eylül 1993). A Plague of Insurrection: Popular Politics and Peasant Revolt in Flanders, 1323-1328. Illustrated edition (İngilizce). Philadelphia: University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-1526-7. 8 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2024. 
  16. ^ a b "Communities of Violence | Princeton University Press". press.princeton.edu (İngilizce). 26 Mayıs 2015. 29 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2024. 
  17. ^ "Henneman, John Bell (1971). Royal Taxation in Fourteenth-Century France: The Development of War Financing, 1322-1359. Princeton University Press. - Google'da Ara". www.google.com. Erişim tarihi: 21 Şubat 2024. 
  18. ^ Henneman 1971, s. xvii.
  19. ^ Cox 1967, s. 25.
  20. ^ a b Woodacre 2013, s. xix.

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta V. Philippe ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Önce gelen:
I. Jean
Fransa kralı
19 Kasım 1316 - 3 Ocak 1322 		Sonra gelen:
IV. Charles
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=V._Philippe&oldid=33532861" sayfasından alınmıştır