Submarino

U-Boot Typ VII

Ang submarino (Ingles: submarine) ay isang uri ng sasakyang pandagat na may kakayahang gumana sa ilalim ng dagat. Ito ay karaniwang ginagamit ng mga Hukbong Dagat. Ito ay maaaring pinapagana sa pamamagitan ng kuryente (diesel-electric), isang halimbwa nito ay ang INS Sindhurakshak (S63). Ang mga submarino ay maaari ding paganahin ng Air-independent propulsion at Enerhiyang nukleyar.

Bagaman ang mga eksperimentong submarino ay naitayo nang mas maaga, ang disenyo ng submarino ay nagsimula noong ika-19 na siglo, at sila ay pinagtibay ng ilang hukbong-dagat. Unang ginamit ang mga ito noong Unang Digmaang Pangdaigdig (1914–1918), at ginagamit na ngayon sa maraming navies, malaki at maliit. Kasama sa paggamit ng militar ang pag-atake sa mga barkong pang-ibabaw ng kaaway (merchant at militar) o iba pang mga submarino, at para sa proteksyon ng carrier ng eroplano, pagtakbo ng blockade, nuclear deterrence, reconnaissance, conventional land attack (halimbawa, paggamit ng cruise missile), at patagong pagpasok ng mga espesyal na pwersa. Kasama sa mga gamit ng sibilyan ang agham pangmarino, salvage, paglalayag, at inspeksyon at pagpapanatili ng pasilidad. Ang mga submarino ay maaari ding baguhin para sa mga espesyal na function tulad ng paghahanap-at-pagsagip na mga misyon at undersea cable repair. Ginagamit din ang mga ito sa turismo at arkeolohiya sa ilalim ng dagat. Ang mga modernong deep-diving submarine ay nagmula sa bathyscaphe, na nag-evolve mula sa diving bell.

Karamihan sa mga malalaking submarino ay binubuo ng isang cylindrical body na may hemispherical (o conical) na mga dulo at isang vertical na istraktura, kadalasang matatagpuan sa gitna ng mga barko, na naglalaman ng mga komunikasyon at sensing device pati na rin ang mga periscope. Sa modernong mga submarino, ang istrukturang ito ay ang "layag" sa paggamit ng Amerikano at "palikpik" sa paggamit sa Europa. Ang "conning tower" ay isang feature ng mga naunang disenyo: isang hiwalay na pressure hull sa itaas ng pangunahing katawan ng bangka na nagpapahintulot sa paggamit ng mas maiikling periscope. May propeller (o pump jet) sa likuran, at iba't ibang hydrodynamic control fins. Ang mas maliit, malalim na pagsisid, at mga espesyal na submarino ay maaaring makabuluhang lumihis mula sa tradisyonal na disenyong ito. Ang mga submarino ay sumisid at muling lumalabas sa pamamagitan ng diving planes at pagpapalit ng dami ng tubig at hangin sa mga ballast tank upang maapektuhan ang kanilang buoyancy.

Ang mga submarino ay sumasaklaw sa isang malawak na hanay ng mga uri at kakayahan. Kasama sa mga ito ang maliliit na malayang halimbawa gamit ang A-Navigation at isa o dalawang tao na sub na tumatakbo sa loob ng ilang oras, sa mga sasakyang pandagat na maaaring manatiling lubog sa loob ng anim na buwan–gaya ng Russian Typhoon class, ang pinakamalaking submarine na nagawa kailanman. Ang mga submarino ay maaaring gumana nang mas malalim kaysa sa maaaring mabuhay o praktikal para sa mga taong maninisid.

Mga sanggunian

Ang lathalaing ito na tungkol sa Transportasyon ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.