Ubelgiji

Ufalme wa Ubelgiji Koninkrijk België Royaume de Belgique Königreich Belgien
Bendera Nembo ya Ubelgiji Nembo
Kaulimbiu: Eendracht maakt macht L'union fait la force Einigkeit macht stark ("Umoja huleta nguvu")
Wimbo wa taifa: "La Brabançonne"
Mji mkuu na mkubwa	Brussels
Lugha rasmi	Kiholanzi, Kifaransa, Kijerumani
Kabila	64.8% Wabelgiji 35.2% Wengine
Dini	49% Ukristo 44% Kanisa Katoliki 5% Madhehebu mengine 40% Wasio na dini 7% Uislamu 3% Dini zingine
Serikali	Muungano wa Kifalme wa Kikatiba wa Kibunge
• Mfalme	Mfalme Philippe
• Waziri Mkuu	Bart De Wever
• Mapinduzi ya Brabant	1789–1790
• Mapinduzi ya Ubelgiji	25 Agosti 1830
• Ilitangazwa	4 Oktoba 1830
• Ilitambuliwa	19 Aprili 1839
Eneo
• Jumla	km2 30,689
Idadi ya watu
• Kadirio la 2025	▲ 11,812,354
• Msongamano	384/km2
PLT (PPP)	Kadirio la
• Jumla	▲ $889.833 bilioni
• Kwa kila mtu	▲ $75,187
PLT (Kawaida)	Kadirio la
• Jumla	▲ $689.364 bilioni
• Kwa kila mtu	▲ $58,248
HDI (2022)	▲ 0.942
Gini (2022)	24.9
Sarafu	Euro (€)
Majira ya saa	UTC+1 (CET)
Upande wa magari	Kushoto
Msimbo wa simu	+32

Ubelgiji (Belgiëkwa Kiholanzi, Belgique kwa Kifaransa na Belgien kwa Kijerumani), rasmi kama Ufalme wa Ubelgiji, ni nchi katika Ulaya ya Magharibi, inayopakana na Uholanzi kaskazini, Ujerumani mashariki, Luxembourg kusini-mashariki, Ufaransa kusini, na Bahari ya Kaskazini magharibi. Ina idadi ya watu takriban milioni 11.7, ikiwa ya 81 duniani. Jiji lake kubwa zaidi ni Brussels, ambalo pia ni mji mkuu. Ubelgiji imegawanyika katika majimbo 3—Flanders, Wallonia, na Brussels eneo Ubelgiji ina makao makuu ya Umoja wa Ulaya na NATO.

Historia

"Belgii" lilikuwa jina la wakazi wa kale wa kaskazini mwa Gallia, na Gallia Belgica ilikuwa jimbo la Dola la Roma.

Wakati wa Zama za Kati maeneo yake yalikuwa chini ya Dola Takatifu la Kiroma na tangu mwaka 1477 yalitawaliwa na nasaba ya Habsburg. Watawala hao walikuwa Wakatoliki, hivyo walizuia uenezaji wa Matengenezo ya Kiprotestanti.

Hata hivyo mikoa ya kaskazini ilifaulu kwa njia ya vita kujipatia uhuru na kuanzisha Jamhuri ya Nchi za Chini (Uholanzi) tangu mwaka 1648. Mikoa iliyoendelea kuwa Ubelgiji ya baadaye ilibaki chini ya Habsburg hadi Mapinduzi ya Kifaransa na utawala wa Napoleon aliyeiingiza katika Ufaransa.

Baada ya Mkutano wa Vienna wa mwaka 1815 Ubelgiji iliunganishwa pamoja na Uholanzi kuwa sehemu ya Ufalme wa Muungano wa Nchi za Chini na hapo ilikuwa sehemu ya kusini ya ufalme huo. Tofauti na sehemu za kaskazini, zilizokuwa na Waprotestanti wengi, mikoa ya Ubelgiji ilikaliwa na Wakatoliki. Tena, wenyeji wa mikoa ya kusini kabisa waliongea Kifaransa, na pia katika sehemu nyingine, ambako watu waliongea Kiholanzi, lugha ya Kifaransa ilikuwa lugha iliyopendwa na matabaka ya juu na wasomi.

Tofauti hizo za kiutamaduni zilichangia kati ya watu wa kusini hisia ya kubaguliwa na katika mapinduzi ya 1830 mikoa yao ilijitenga na Ufalme wa Muungano wa Nchi za Chini na kuanzisha ufalme mpya wa Ubelgiji.

Jiografia

Majimbo

Ubelgiji ni shirikisho la majimbo matatu:

• Flandria katika kaskazini lenye Waflandria wanaotumia lugha ya Kiholanzi,
• Wallonia katika kusini lenye Wawallonia wanaotumia Kifaransa na
• jimbo la mji mkuu wa Brussels lenye lugha zote.

Katika Wallonia kuna pia wilaya ambayo wakazi wanatumia hasa Kijerumani ambacho ni lugha ya tatu ya kitaifa.

Ushindani kama si chuki kati ya makundi hayo ndilo tatizo kuu la nchi.

Watu

Wenyeji (67.3%) wanatofautiana hasa kutokana na lugha: 59% wanaongea hasa Kiholanzi, 40% Kifaransa na 1% Kijerumani.

Wahamiaji wanaongea lugha mama zao: Kiarabu (3%), Kiitalia (2%), Kituruki (1%) n.k.

Kiingereza kinajulikana na 38% za wakazi.

Wakazi wengi ni Wakristo (63.7%), hasa wa Kanisa Katoliki (60.6%), lakini 5% tu wanashiriki ibada za kila wiki; Wakristo wengine ni Waprotestanti (2.1%) na Waorthodoksi (1.6%). Waislamu ni 7.4%. Asilimia 28 hawana dini yoyote.

Tazama pia

• Orodha ya miji ya Ubelgiji
• Orodha ya nchi kufuatana na wakazi

Marejeo

Katika wavuti

• "Belgium". Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica, Chicago, Illinois, USA. Iliwekwa mnamo 7 Juni 2007.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Belgium entry at The World Factbook Retrieved on 7 June 2007.
• "Country Portal – Europe—Belgium". Belgian Federal Government Service (ministry) of Economy—Directorate-general Statistics Belgium. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 1 Julai 2007. Iliwekwa mnamo 7 Juni 2007.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Fischer, Kathrin (21 Julai 1999). "Die Stellung und Rolle der deutschsprachigen Minderheit in Ostbelgien innerhalb des belgischen Nationalstaats". Kleiner Geländekurs in die EUREGIO Maas-Rhein (kwa German). Geographical Institute of the Georg-August University (Department Culture and Social Geography), Göttingen, Germany. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 20 Julai 2007. Iliwekwa mnamo 13 Juni 2007.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: unrecognized language (link)
• "History of Belgium". World History at KMLA. Korean Minjok Leadership Academy (KMLA). 30 Mei 2007. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 6 Julai 2007. Iliwekwa mnamo 2 Juni 2007. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)CS1 maint: date auto-translated (link)
• Janssens, Rudi, Vrije Universiteit Brussel (1 Juni 2001). "Brusselse Thema's in Brussel—Taalverhoudingen, taalverschuivingen en taalindentiteit in een meertalige stad" (PDF) (kwa Dutch na summary The Use of Languages in Brussels pp. 227–250 in English). Vrije Universiteit Brussel Press, Brussels ISBN 90-5487-293-4—republished. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo (PDF) mnamo 5 Juni 2007. Iliwekwa mnamo 2 Juni 2007. {{cite web}}: External link in |author= (help); Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: authors list (link) CS1 maint: numeric names: authors list (link) CS1 maint: unrecognized language (link)
• Leclerc, Jacques, membre associé du TLFQ (2006). "Belgique • België • Belgien". L'aménagement linguistique dans le monde (kwa French). Host: Trésor de la langue française au Québec (TLFQ), Université Laval, Quebec. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 8 Juni 2007. Iliwekwa mnamo 2 Juni 2007. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: authors list (link) CS1 maint: unrecognized language (link)
• Mnookin, Robert, Professor at HLS; Verbeke, Alain (20 Desemba 2006). "Bye bye Belgium?". International Herald Tribune, republished by Harvard Law School. Ilihifadhiwa kwenye nyaraka kutoka chanzo mnamo 21 Machi 2007. Iliwekwa mnamo 1 Juni 2007.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: authors list (link)—Reflections on nations and nation-state developments regarding Belgium

Vitabu

• Arblaster, Paul (23 Desemba 2005). A History of the Low Countries. Palgrave Essential Histories (tol. la Hardcover 312pp). Palgrave Macmillan, New York. ISBN 1-4039-4827-5.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Blom, J. C. H., Dutch State Institute for War Documentation, ed.; Lamberts, Emiel, Professor in Modern History KULeuven, ed.; Kennedy, James C., translator (Mei 1999). History of the Low Countries (tol. la Hardcover 503pp). Berghahn Books, Oxford/New York. ISBN 1-57181-084-6. {{cite book}}: |author= has generic name (help)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: authors list (link)
• Cammaerts, Émile L. (1921) [1913]. A History of Belgium from the Roman Invasion to the Present Day (tol. la 357pp). D. Appleton and Co, New York. ASIN B00085PM0A. OCLC 1525559. {{cite book}}: External link in |author= (help)
  [Also editions [1913], London, OCLC 29072911; (1921) D. Unwin and Co., New York OCLC 9625246 also published (1921) as Belgium from the Roman invasion to the present day, The Story of the nations, 67, T. Fisher Unwin, London, OCLC 2986704]
• de Kavanagh Boulger, Demetrius C. (28 Juni 2001) [1902]. The History of Belgium: Part 1. Cæsar to Waterloo. Elibron Classics (tol. la Paperback 493pp). Adamant Media (Delaware corporation), Boston, Massachusetts, United States. ISBN 1-4021-6714-8.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Facsimile reprint of a 1902 edition by the author, London
  Ib. (Juni 2001) [1909]. Ib. Part 2. 1815–1865. Waterloo to the Death of Leopold I. Ib. (tol. la Paperback 462pp). Ib. ISBN 1-4021-6713-X.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Facsimile reprint of a 1909 edition by the author, London
• Fitzmaurice, John (1996). The Politics of Belgium: A Unique Federalism. Nations of the modern world (tol. la Paperback 284pp). Westview Press, Boulder, Colorado, USA. ISBN 0-8133-2386-X. OCLC 30112536.
• Kossmann-Putto, Johanna A.; Kossmann Ernst H.; Deleu Jozef H. M., ed.; Fenoulhet Jane, translator (from: (1987)). De Lage Landen: geschiedenis van de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden. Vlaams-Nederlandse Stichting Ons Erfdeel, Rekkem (Januari 1993) [1987]. The Low Countries: History of the Northern and Southern Netherlands (tol. la 3rd Rev. edition Paperback 64pp). Flemish-Netherlands Foundation "Stichting Ons Erfdeel", Rekkem, Belgium. ISBN 90-70831-20-1. {{cite book}}: |author= has generic name (help)CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: authors list (link) CS1 maint: numeric names: authors list (link) (Several editions in English, incl. (1997) 7th ed.)

Viungo vya nje

Serikali

• Official site of Belgian monarchy
• Official site of the Belgian federal government

Taarifa za jumla

• Belgium entry at The World Factbook
• Belgium Ilihifadhiwa 7 Juni 2008 kwenye Wayback Machine. at UCB Libraries GovPubs
• Belgium information from the United States Department of State
• Ubelgiji katika Open Directory Project
• Portals to the World from the United States Library of Congress
• Belgium profile from the BBC News
• FAO Country Profiles: Belgium Ilihifadhiwa 26 Januari 2012 kwenye Wayback Machine.
• Statistical Profile of Belgium at the Association of Religion Data Archives Ilihifadhiwa 28 Oktoba 2014 kwenye Wayback Machine.
• Wikimedia Atlas of Belgium
• Key Development Forecasts for Belgium from International Futures
• Official Site of the Belgian Tourist Office in the Americas and GlobeScope

Makala hii kuhusu maeneo ya Ulaya bado ni mbegu. Je unajua kitu kuhusu Ubelgiji kama historia yake, biashara, taasisi zilizopo, watu au utamaduni? Labda unaona habari katika wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.