Xhersi
Page Stampa:Infobox political division/styles.css has no content.
Xhersi Jèrri (Jèrriais) | |
|---|---|
Varësia e Kurorës Britanike | |
| Beiluiku i Xhersit | |
| Motto: | |
| Himni: "God Save the King" | |
| Himni i ishullit: "Island Home"[3] | |
 Vendndodhja e Xhersit (e gjelbër) në Evropë (gri e errët) | |
| Shteti sovran përgjegjës për Xhersin[1][2] | Mbretëria e Bashkuar |
| Ndarja nga Dukati i Normandisë | 1204 |
| Kryeqyteti and largest parish[b] | St Helier[a] 49°11.4′N 2°6.6′W / 49.1900°N 2.1100°W |
| Gjuhët zyrtare | |
| Grupet etnike (2021)[4] |
|
| Feja |
|
| Government | Monarki kushtetuese parlamentare |
• Monaeku | Charles III |
| Jerry Kyd | |
• Bailiff | Sir Tim Le Cocq |
| Lyndon Farnham | |
| Legjislativi | States Assembly |
| Area | |
• Gjithsej | 119.6 km2 (46.2 sq mi) (parenditur) |
• Uji (%) | 0 |
| Highest elevation | 143 m (469 ft) |
| Population | |
• 2021 census | 103,267 |
• Dendësia | 859/km2 (2,224.8/sq mi) |
| PBB (PPP) | 2015 estimate |
• Gjithsej | billion (£4.57 billion)[5] (parenditur) |
• Per capita | (£45,783) (not ranked) |
| GDP (nominal) | 2019 estimate |
• Per capita | £45,320 |
| Gini (2014) |  0.3[6]low |
| HDI (2011) | 0.985[7] very high · not ranked |
| Monedha | Paund sterlina Jersey pound (£) (GBP) |
| Time zone | UTC±00:00 (GMT) |
• Summer (DST) | UTC+01:00 (BST) |
| Date format | dd/mm/yyyy |
| Mains electricity | 230 V–50 Hz |
| Ana e drejtimit | left |
| Kodi i thirrjes | +44 |
| UK postcode | |
| ISO 3166 code | JE |
| Internet TLD | .je |
Xhersi (ang. Jersey, Jèrriais: Jèrri), zyrtarisht Beiluiku i Xhersit[d][8][9] është një vend ishull dhe varësi vetëqeverisëse e Kurorës Britanike pranë brigjeve të Francës veriperëndimore. Është më i madhi nga Ishujt e Kanalit.
Xhersi ishte pjesë e Dukatit të Normandisë, dukat e të cilit u bënë mbretër të Anglisë nga viti 1066. Pasi Normandia u humb nga mbretërit e Anglisë në shekullin e 13-të dhe titulli i dukës iu dorëzua Francës, Xhersi i qëndroi besnik kurorës angleze, megjithëse nuk u bë kurrë pjesë e Mbretërisë së Anglisë. Midis asaj kohe dhe fundit të Luftërave Napoleonike, Xhersi ishte në vijën e parë të luftërave anglo-franceze dhe u pushtua disa herë, duke çuar në ndërtimin e fortifikimeve të tilla si Kalaja Mont Orgueil dhe një industri e lulëzuar e kontrabandës. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, ishulli u pushtua dhe u pushtua për pesë vjet nga Gjermania Naziste. Ishulli u çlirua më 9 maj 1945, e cila tani festohet si dita kombëtare e ishullit.[10]
Xhersi është një demokraci parlamentare vetëqeverisëse nën një monarki kushtetuese, me sistemet e veta financiare, ligjore dhe gjyqësore[11] dhe fuqinë e vetëvendosjes.[12] Marrëdhënia kushtetuese e Jersey është me Kurorën; nuk është pjesë e Mbretërisë së Bashkuar.[13][14][15] Mbrojtja dhe përfaqësimi ndërkombëtar- si dhe disa politika, si ligji i kombësisë- janë përgjegjësia e Qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar. Megjithatë Guernsej ende ka një identitet kombëtar të ndryshëm nga ai britanik.[16]
Shënime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ St Helier is the de facto capital of Jersey, being the seat of the island's government, however Government House, the official royal residence of the island, is located in Saint Saviour
- ^ Vendbanimi më i madh në Xhersi është në fakt i përbërë nga pjesë të famullive të ndryshme dhe shpesh quhet "qytezë" nga banorët e ishullit.
- ^ Xhersi nuk ka një gjuhë zyrtare de jure, por këto janë gjuhët e lejuara në parlamentin e ishullit, Asambleja e Shtetit "P.4/2018 – Jèrriais: Optional use in the States Chamber" (PDF) (në anglisht). States of Jersey Greffe. 15 janar 2018. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 7 janar 2021. Marrë më 4 janar 2021. Gjuha zyrtare e punës dhe gjuha më e folur është anglishtja, megjithëse frëngjishtja ruan një rol pune historik dhe ceremonial.
- ^ Anglisht: Bailiwick of Jersey; Frëngjisht: Bailiage de Jersey; Jèrriais: Bailiage d'Jèrri
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Fact sheet on the UK's relationship with the Crown Dependencies (PDF) (në anglisht), UK Ministry of Justice, arkivuar (PDF) nga origjinali më 20 dhjetor 2021, marrë më 2 maj 2023,
The Crown Dependencies are not recognised internationally as sovereign States in their own right but as "territories for which the United Kingdom is responsible".
- ^ Framework for developing the international identity of Jersey (PDF) (në anglisht), Government of Jerse, arkivuar (PDF) nga origjinali më 31 janar 2021, marrë më 2 maj 2023,
2. Jersey has an international identity which is different from that of the UK.
- ^ "Anthem for Jersey". Government of Jersey (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 23 tetor 2019. Marrë më 23 tetor 2019.
- ^ "Bulletin 2: Place of birth, ethnicity, length of residency, marital status". Government of Jersey (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 10 gusht 2022. Marrë më 13 gusht 2022.
- ^ "Measuring Jersey's Economy" (PDF). Government of Jersey (në anglisht). 28 shtator 2016. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 8 janar 2017. Marrë më 28 janar 2018.
- ^ "Gini Index coefficient" (në anglisht). CIA World Factbook. Arkivuar nga origjinali më 17 korrik 2021. Marrë më 16 korrik 2021.
- ^ "Filling Gaps in the Human Development Index" (PDF). United Nations ESCAP (në anglisht). shkurt 2009. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 5 tetor 2011.
- ^ "Jersey | island, Channel Islands, English Channel". Britannica (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 25 prill 2023. Marrë më 16 maj 2023.
- ^ Balleine, G.R. (1951). Bailiwick of Jersey (King's Channel Islands series) (në anglisht). London: Hodder And Stoughton.
- ^ "Plans to celebrate Liberation 75". gov.je (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 5 maj 2023. Marrë më 12 maj 2020.
- ^ "First Census Results Published" (në anglisht). 13 prill 2022. Arkivuar nga origjinali më 13 prill 2022. Marrë më 13 prill 2022.
- ^ "COMMON POLICY FOR EXTERNAL RELATIONS" (PDF) (në anglisht). Government of Jersey. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 24 shkurt 2021. Marrë më 8 dhjetor 2012.
- ^ "Crown Dependencies" (në anglisht). Royal.gov.uk. 4 qershor 2018. Arkivuar nga origjinali më 11 korrik 2021. Marrë më 15 tetor 2020.
- ^ Committee, European Union (23 mars 2017). Brexit: the British Crown Dependencies (PDF) (Reportazh) (në anglisht). House of Lords. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 27 prill 2021. Marrë më 6 maj 2021. (Summary, first sentence; Paragraph 4)
- ^ Mut Bosque, Maria (maj 2020). "The sovereignty of the British Crown Dependencies and the British Overseas Territories in the Brexit era". Island Studies Journal (në anglisht). 15 (1): 151–168. doi:10.24043/isj.114.
- ^ Torrance, David (20 qershor 2022). The Crown Dependencies (PDF) (Reportazh) (në anglisht). House of Commons Research Library. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 14 tetor 2021. Marrë më 16 nëntor 2022.
