Imperator (rimska titula)

Drevni Rim
Članak je dio serije: Politika i uprava Drevnog Rima
Periodi
Rimsko Kraljevstvo 753. pne. – 510. pne. Rimska Republika 510. pne. – 27. pne. Rimsko Carstvo 27. pne. – 476. n.e./1453 Principat Zapadno Carstvo Dominat Istočno Carstvo
Redovni magistrati
Konzul Pretor Kvestor Promagistrat Edil Tribun Cenzor Guverner
Izvanredni magistrati
Diktator Magister Equitum Konzularni tribun Rex Triumviri Decemviri
Titule
Imperator Legatus Dux Officium Praefectus Vicarius Vigintisexviri Lictor Magister Militum Imperator Princeps senatus Pontifex Maximus Augustus Caesar Tetrarh
Institucije i pravo
Rimski Ustav Rimski Senat Cursus honorum Rimske skupštine Kolegijalnost Rimsko pravo Rimsko državljanstvo Auctoritas Imperium
Druge države

Imperator je titula koja je u starom Rimu u doba Republike označavala vojnog komandanta s teritorijalnom nadležnošću. Naziv dolazi od izraza imperium, koji je tada označavao nečiju nadležnost, ali i bogatstvo i moć. Od vremena Carstva izraz imperator postaje cognomen rimskih careva. Iako bi povremeno naziv imperator nosili i članovi carske porodice, s vremenom se počeo gotovo isključivo koristiti kao službena titula. U Istočnom Carstvu se na grčki prevodio kao autokrator, prije nego što ga je zamijenio basileus (kralj).

Nastojeći se povezati s iščezlim Rimskim Carstvom, Karlo Veliki je 800. za sebe uzeo titulu imperator, te je prenio na buduće monarhe Svetog Rimskog Carstva. Titulu su poslije koristili austrijski monarsi, a od vremena Petra Velikog - koji je Rusiju i preko nove titule nastojao povezati sa Zapadom i rimskom tradicijom - i ruski carevi.

S vremenom je u mnogim jezicima izraz imperator postao istovjetan izrazu car, odnosno od njega potiče riječi za "car" u tim jezicima (engleski emperor, francuski empereur).